Վիքիպեդիա

Վարպետների տուն

Վարպետների տուն (ռուս.՝ Дом мастеров), ժողովրդական արվեստի թանգարան Կալուգա քաղաքում։ Գտնվում է 19-րդ դարի կեսերին կառուցված և փորագրություններով զարդարված փայտե տանը, որը պատմության և ճարտարապետության հուշարձան է։

Վարպետների տուն
Տեսակթանգարան և ճարտարապետական հուշարձան
Երկիր Ռուսաստան
ՏեղագրությունԿալուգա
Հիմնադրվել է1992
Կայքdmkaluga.ru​(ռուս.)
Քարտեզ
Քարտեզ

Ռուսաստանի ժողովուրդների մշակութային ժառանգության դաշնային նշանակության օբյեկտ է[1]։

Պատմություն խմբագրել

Կալուգայում ժողովրդական արհեստների իրերի ցուցադրությամբ ռուսական մշակութային կենտրոն և թանգարան ստեղծելու գաղափարը առաջացել է դեռևս 20-րդ դարի 80-ական թվականների սկզբին։ Այդ ժամանակ Վլադիմիր Նիկանորովիչ Ռակովը[2]՝ «Կալուգայի հարմոն» ժողովրդական սիրողական խմբի գեղարվեստական ղեկավարը, համագործակցում էր ժողովրդական արվեստի գիտամեթոդական կենտրոնի հետ, որն օժանդակում էր Վարպետների տան ստեղծման գաղափարը։

Օգնություն են ցուցաբերել պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության Համառուսաստանյան միության նախագահ Իվան Իվանովիչ Բելյակովը և մարզի մշակույթի վարչության պետ Պավել Վասիլևիչ Կուդրյավցևը[2]։

1992 թվականի փետրվարի 12-ին Փականագործական տանը հիմնվել է «Վարպետների տուն» ակումբ-թանգարանը[3]։ Այցելուների համար թանգարանը բացվել է 1992 թվականի դեկտեմբերի 29-ից[4], երբ այնտեղ անցկացվել է առաջին էքսկուրսիան։

Այժմ թանգարանը Կալուգայի քաղաքային բյուջետային մշակույթի հաստատությունն է։ ՄՀԲՀ (Մշակույթի համայնքային բյուջետային հիմնարկ) պաշտոնական անունը «Վարպետների տուն» է։

Թանգարանի ֆոնդեր խմբագրել

Թանգարանի ցուցադրությունը կառուցված է անհատական արհեստների ցուցադրման սկզբունքով՝ «Կերամիկա», «Փայտ», «Հյուսվածք», «Գործվածքներ» և «Ժամանակակից կիրառական արվեստ»։ Բացում է «Ռուսական վերնասենյակ» ցուցահանդեսը, որտեղ անցկացվում են ստեղծագործական հանդիպումներ և վարպետաց դասեր։ Ցուցահանդեսի հիմքում ընկած է Կալուգա քաղաքի մշակույթի վաստակավոր գործիչ Վլադիմիր Նիկանորովիչ Ռակովի 20-րդ դարի 60-80-ական թվականներին հավաքած մասնավոր հավաքածուն[4]։

Ռուսական վերնասենյակ

Վերնասենյակը տան ամենամեծ և ամենալուսավոր սենյակն է, որտեղ կա մի վառարան՝ հնոց։ Այստեղ սովորաբար հյուրեր էին ընդունում և կազմակերպում էին տոնական տոնակատարություններ։ Այժմ այստեղ անցկացվում են ժամանակակից արհեստավորների՝ ավանդական արհեստների շարունակողների, մշտական ցուցահանդեսները[5][6]։

Կերամիկա

«Կերամիկայի» սրահում հավաքված են կավից պատրաստված իրեր՝ խլուդնևյան խաղալիք (Կալուգայի շրջանի ավանդական կավե խաղալիք), խեցեղենի նմուշներ (կուլաներ, սափորներ, կաթսաներ, խնկամաններ և այլն)[7], ինչպես նաև 19-րդ դարի վառարանների համար կալուգայի խեցեղենի նմուշներ՝ հաղճասալիկներ։

Փայտ

«Փայտի» սրահը ներառում է այն արհեստների իրերը, որոնք կապված են փայտանյութի մշակման հետ՝ տակառագործություն, ոտնաճախարակագործություն, փորագրություն և փայտի վրա նկարչություն։

Հյուսվածք

«Հյուսվածքի» սրահում հավաքվում են արհեստավորների գործերը, որոնք զբաղվում էին զամբյուղներ և այլ իրեր հյուսելով։ Այստեղ կա հյուսած կահույք, զամբյուղներ և ձկնորսության պարագաներ։ Հատուկ հետաքրքրություն է ներկայացնում լապտաների հավաքածուն։

Գործվածքներ

«Գործվածքների» սրահում գտնվում են Կալուգայի արհեստագործուհիների կողմից պատրաստված իրերը։ Սա ներառում է ոչ միայն ջուլակությունը, այլև մանելը, ասեղնագործությունը, ժանյակագործությունը, ծիսական տիկնիկներ պատրաստելը։ Այստեղ կա նաև 18-րդ դարի Կալուգայի շրջանի ավանդական կնոջ զգեստներ։

Ժամանակակից կիրառական արվեստ

Վերջին սրահը պարունակում է ժամանակակից արհեստավորների գործեր, որոնք շարունակում և աջակցում են Կալուգայի շրջանում ավանդական արհեստների զարգացմանը։

Ցուցահանդեսներ, էքսպոզիցիաներ և վարպետության դասեր խմբագրել

Կալուգայի Վարպետների տանը պարբերաբար անցկացվում են ավանդական ժողովրդական մշակույթի և կենցաղի առարկաների[8], ժամանակակից կիրառական արվեստի գործերի[9][10][11] (այդ թվում՝ կերամիկաներ[12][13], կավե իրեր[14], փայտե իրեր[15], թաղիք և բուրդ[16], կտավատե կեմ[17], կորնեպլաստիկա[18][19], ժանյակավոր գործվածք[20], ինտերերային խաղալիքներ[21], ասեղնագործություններ[22]) ցուցադրություններ, անցկացվում են վարպետաց դասեր և վարպետների հետ հանդիպումներ՝ աճող սերնդին փորձի և գիտելիքների փոխանցման համար[23]։ Երեխաների համար անցկացվում են երաժշտական-խաղային դասընթացներ, որոնք համընկնում են ուղղափառ և ժողովրդական օրացույցի տոների հետ[24][25], երեխաների և մեծահասակների համար կազմակերպվում են դեկորատիվ-կիրառական արվեստին վերաբերվող թեմաներով մրցույթներ[26]։ Վարպետների տանը ցուցադրվում են ակումբ-թանգարանի խմբակներ հաճախող երեխաների աշխատանքները[27], ինչպես նաև միացյալ Կալուգայի շրջանի այլ մանկապատանեկան ստեղծագործություններ[28]։

Թանգարանի գործունեության մեջ հատուկ տեղ են զբաղեցնում միջոցառումները, որոնք նվիրված են ժողովրդական խաղալիքների՝ ֆիլիմոնովյան[29], խլուդնևսկյան[30][31], ինչպես նաև աշխարհի տարբեր ժողովուրդների ավանդական տիկնիկների[32] և հեղինակային խաղալիքների պահպանմանը[19][33][34][35]։

Իր փայտե, մի քիչ հեքիաթային ճարտարապետության շնորհիվ ամանորյա տոներին Վարպետների տունը ծառայում է որպես Ձմեռ պապի պաշտոնական նստավայր Կալուգայում[36][37][38]։ Ակումբ-թանգարանը նաև հանդիսանում է բազմաթիվ քաղաքային տոնական միջոցառումների համակազմակերպիչ[39][40][41][42][43][44], անցկացնում ցուցահանդեսներ՝ նվիրված Ռուսաստանի պատմության մեջ նշանակալի իրադարձություններին[45]։

2012 թվականից «Վարպետների տանը» գործում է «Ավանդական ջուլհակության» խմբակը[46]։ Այստեղ նաև իր գործունեությունն է իրականացնում «Կալուգայի հարմոն» ժողովրդական ինքնագործ խմբակը[47][48]։

«Կալուգայի հարմոն» խմբագրել

«Կալուգայի ռուսական միաշարք հարմոն» անսամբլը գոյություն ունի 1987 թվականից։ Առաջին ներկայացումը տեղի է ունեցել 1987 թվականի մայիսի 3-ին՝ Կալուգա քաղաքի մշակույթի և հանգստի քաղաքային պարկում։ Իր անունը ստացել է 1988 թվականի նոյեմբերից[49]։ Ավելի քան երեսուն տարի անսամբլի գեղարվեստական ղեկավարը նրա հիմնադիր Վլադիմիր Նիկանորովիչ Ռակովն էր (1941-2019)[50]։

Ստեղծագործական ողջ ժամանակահատվածում Ռուսաստանի տարբեր քաղաքներում ժողովրդական ինքնագործ խումբը անցկացրել է ավելի քան 1000 համերգ։ «Կալուգայի ռուսական միաշարք հարմոն»-ը պարբերաբար մասնակցում է ամենամյա փառատոներին և հարմոնահարների համագումարներին։ Անսամբլի երգացանկում ներառված են ժողովրդական ծիսական երգեր և կոմպոզիցիաներ՝ հարսանիք, Մասլենիցա, Հոգեգալուստ, կլոր պարեր, քնարական և հումորային չաստուշկաներ[51]։ «Կալուգայի ռուսական միաշարք հարմոն» ժողովրդական ինքնագործ խմբի գործունեության հիմնական ուղղությունը Կալուգա երկրամասի ավանդույթների պահպանումն է, զարգացումը և քարոզումը։

Լ. Ա. Կլիմենտովսկու անվան պատկերասրահ-թանգարանի մասնաճյուղ խմբագրել

Թանգարանի մասնաճյուղը գտնվում է քաղաքի կենտրոնում (Թանգարանային փողոց, 30)։ Այն Կալուգայի հայտնի նկարչուհի Լյուդմիլա Ալեքսանդրովնա Կլիմենտովսկայայի պատկերասրահն է (29.09.1916-15.03.2000)[52][53]: Նկարչուհու մահից հետո դուստրը Գալինա Միխայլովնա Բորիսովան նրա աշխատանքները և որոշ անձնական իրեր նվիրաբերել է Կալուգա քաղաքին։ Հենց դրանք են դարձել 2001 թվականի աշնանը ստեղծված պատկերասրահի հիմքը (առաջին տարվա ընթացքում՝ որպես «Կերպարանք» պատկերասրահի կառուցվածքային ստորաբաժանում»)[54]։

Ներկայումս այն Կալուգայի միակ թանգարանն է, որտեղ ցուցադրվում են միայն մեկ նկարչի կտավներ։ Ներկայացված նկարների մեծ մասը նվիրված է Կալուգային և նրա պատմությանը, քաղաքի անցյալ տեսքին։ Պատկերասրահում ներկայացված են նաև Կլիմենտովսկայայի անձնական իրերը, նամակներն ու փաստաթղթերը[55]։

Մրցանակներ խմբագրել

  • 2005 թվականին «Ռուսաստանի լավագույն տարածաշրջանային թանգարաններ» անվանակարգում Վարպետների տունը դարձել է Ռուսաստանի մշակույթի նախարարության Յուրի Սենկևիչի անվան զբոսաշրջության ազգային մրցանակի դափնեկիր[56]։
  • 1990 թվականի փետրվարի 1-ին «Կալուգայի ռուսական միաշարք հարմոն» անսամբլն արժանացել է «ժողովրդական անսամբլի» պատվավոր կոչմանը[57]։
  • «Նվագիր հարմոն» համառուսաստանյան փառատոնի բազմակի դափնեկիր[49]։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ Перечень объектов культурного наследия на оф. сайте Правительства Калужской области
  2. ↑ 2,0 2,1 Владимир Раков: Во мне звенят ключи гремячевские…, 2006
  3. ↑ «История Дома мастеров | Дом мастеров». dmkaluga.ru. Վերցված է 2016 թ․ դեկտեմբերի 15-ին.
  4. ↑ 4,0 4,1 Калужская энциклопедия, 2005
  5. ↑ Диана Курбатова Яркий мир из маленьких кусочков // "Весть" : газета Калужской области. — 2006.
  6. ↑ Наталия Ливанова Весенняя встреча с прекрасным // "Весть" : газета Калужской области. — 2006.
  7. ↑ Назвали горшком, чтобы в печь ставили // "Весть" : газета Калужской области. — 2015. — № 168—171 (7478-7481). — С. 17.
  8. ↑ «В калужском Доме мастеров открылась выставка народных костюмов». Телерадиокомпания "Ника". 25 сентября 2016 года.
  9. ↑ «Калужские рукодельники подготовились к Пасхе — Газета «Калужская неделя»». Газета «Калужская неделя» (ռուսերեն). 2016 թ․ ապրիլի 25. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  10. ↑ «Выставка семьи художников из Тарусы открылась в калужском Доме мастеров». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 21 января 2017 года.
  11. ↑ Светлана Малявская На что годятся 1500 салфеток // "Весть" : газета Калужской области. — 2012. — № 27—30 (7337-7340). — С. 18.
  12. ↑ «Авторскую керамику представили на выставке в Доме мастеров Калужские новости» (ռուսերեն). kaluganews.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  13. ↑ «Выставка керамических изделий открылась в Доме мастеров». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 16 мая 2016 года.
  14. ↑ «Выставка «Волшебная глина» открылась в Доме мастеров» (ռուսերեն). gtrk-kaluga.ru. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  15. ↑ «Выставка росписи по дереву открылась в Доме мастеров». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 16 июля 2016 года.
  16. ↑ «В Доме мастеров открылась выставка изделий из войлока». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 26 января 2016 года.
  17. ↑ «Сёстры-мастерицы приглашают калужан на «Льняные смотрины»». Телерадиокомпания "Ника". 19 Октября 2016 года.
  18. ↑ «В Доме мастеров открылась выставка корнепластики». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 13 ноября 2015 года.
  19. ↑ 19,0 19,1 Наталья Реченцева Сюрприз для лешего // "Весть" : газета Калужской области. — 2009.
  20. ↑ «Выставка кружев открылась в Доме мастеров». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 14 февраля 2016.
  21. ↑ «В Доме мастеров открылась выставка интерьерной игрушки». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 5 апреля 2016 года.
  22. ↑ Наталия Ливанова Ни дня без строчки // "Весть" : газета Калужской области. — 2010. — № 84 (6415). — С. 4.
  23. ↑ «Калужанам рассказали о куклах-оберегах и глиняной посуде — Газета «Калужская неделя»». Газета «Калужская неделя» (ռուսերեն). 2017 թ․ հունվարի 16. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  24. ↑ Наталья Разорёнова Вперёд ... к корням! // "Весть" : газета Калужской области. — 2015. — № 327—331 (8927-8931). — С. 2.
  25. ↑ «Детский праздник «Осенины» в Доме мастеров». Информационный портал "Smile.Kaluga.ru".(չաշխատող հղում)
  26. ↑ «Калужане будут шить варежки для Снегурочки» (ռուսերեն). kaluga24.tv. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  27. ↑ «Выставка глиняной игрушки «Сказка своими руками» открылась в Доме мастеров». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 26 марта 2017 года.
  28. ↑ «Мелодия души прозвучала в калужском Доме мастеров». Телерадиокомпания "Ника". 12 марта 2017 года.
  29. ↑ «В Доме мастеров открылась выставка филимоновской игрушки». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 21 ноября 2015 года.
  30. ↑ «Выставка хлудневской игрушки открылась в Доме мастеров». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 14 марта 2016 года.
  31. ↑ «В областном центре представят и слепят бренд Калужской области». Телерадиокомпания "Ника". 11 Ноября 2016 года.
  32. ↑ «В Доме мастеров открылась выставка кукол народов мира». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 5 июня 2016 года.
  33. ↑ «Выставка авторских кукол открылась в Доме мастеров». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 6 февраля 2017.
  34. ↑ «Выставка авторской глиняной игрушки открылась в Доме мастеров». Телерадиокомпания ГТРК "Калуга". 18 февраля 2017 года.
  35. ↑ Юлия Чупрова Куклы с точностью до рюшки // "Весть" : газета Калужской области. — 2011. — № 334—337 (7149-7152). — С. 30.
  36. ↑ «Дед Мороз позвал всех в гости — Газета «Калужская неделя»». Газета «Калужская неделя» (ռուսերեն). 2015 թ․ դեկտեմբերի 22. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  37. ↑ «В Калуге открылась резиденция Деда Мороза» (ռուսերեն). kaluga24.tv. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  38. ↑ «Дом Деда Мороза в Калуге назвали самым красивым». Информационный портал "Калужские новости". 3 января 2016 года. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  39. ↑ «Лестницу пожеланий запустят в небо калужане на День города Калужские новости» (ռուսերեն). kaluganews.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 2-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  40. ↑ Капитолина Коробова (13 августа 2014 года). «На День города калужан пригласят бесплатно полетать над Калугой». Сайт газеты Калужской области "Весть".
  41. ↑ «Пожилых людей Калуги и Обнинска зовут в музей и на концерты». Телерадиокомпания "Ника". 29 Сентября 2016 года.
  42. ↑ «Калужская молодежь подготовит подарки ветеранам своими руками». Сайт газеты Калужской области "Весть". 31 марта 2017 года.
  43. ↑ ««Моя фантазия» к празднику». Телерадиокомпания "Ника". 7 Марта 2015 года.
  44. ↑ «Калужан приглашают провести бессонную ночь». Телерадиокомпания "Ника". 18 Мая 2016 года.
  45. ↑ «Тульские мастера привезли в Калугу мини-арсенал» (ռուսերեն). kaluga24.tv. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 1-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 1-ին.
  46. ↑ «Традиционное ткачество | Дом мастеров». dmkaluga.ru. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  47. ↑ «Народный самодеятельный коллектив «Калужская тальянка» | Дом мастеров». dmkaluga.ru. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 10-ին.
  48. ↑ «В Калужском Доме мастеров провели творческий эксперимент». Телерадиокомпания "Ника". 21 Января 2017 года.
  49. ↑ 49,0 49,1 Народному коллективу «Калужская тальянка» исполнилось 20 лет., 2010
  50. ↑ «Ушёл из жизни основатель Дома мастеров и ансамбля «Калужская тальянка» Владимир Раков». Телерадиокомпания "Ника" (ռուսերեն). 2019 թ․ ապրիլի 9. Վերցված է 2019 թ․ ապրիլի 18-ին.
  51. ↑ Наталия Ливанова И улица повеселела // "Весть" : газета Калужской области. — 2009.
  52. ↑ «Картинная галерея Людмилы Климентовской» (ռուսերեն). visit-kaluga.ru. Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 2-ին.
  53. ↑ «Калужская областная организация Союза художников России - Климентовская Людмила Александровна». www.art.kaluga.ru. Վերցված է 2017 թ․ ապրիլի 2-ին.
  54. ↑ «Юбилейная художественная выставка «Заслуженный художник Российской Федерации Людмила Александровна Климентовская (1916-2000). Живопись»». Сайт Калужского музея изобразительных искусств. 6 сентября 2016 года.
  55. ↑ «Картинная галерея Людмилы Климентовской». Информационный портал "Smile.Kaluga".(չաշխատող հղում)
  56. ↑ «Дом мастеров удостоен диплома». Сайт газеты Калужской области "Весть". 4 октября 2005 года.
  57. ↑ «Ах, «Калужская тальянка»!». Сайт газеты Калужской области "Весть". 8 апреля 2005 года.

Գրականություն խմբագրել

  • Зоточкин А. М Музеи Калуги. — Калуга: изд-во, 2016. — 180 с. — 4500 экз. — ISBN 978-5-9909216-4-1
  • Личенко С. И. Народное искусство Калужского края XIX—XX веков. — Калуга: Фридгельм, 2001. — 117 с.
  • Раков В. Н. Родники народного творчества: Из истории калужских промыслов. — Калуга: Офсет плюс, 2009. — С. 318—335.
  • Салахова Н. В и др. Родиноведение в школе. — Калуга: Изд-во Н. Бочкаревой, 1999. — С. 21, 23, 35. — 129 с. — ISBN 5-89552-?
  • Дом мастеров // Калужская энциклопедия / гл. ред. В. Я. Филимонов. — Калуга: Изд-во науч. лит-ры Н.Ф. Бочкарёвой, 2005. — С. 128. — 496 с. — ISBN 5-89552-024-3
  • «Литература о Доие мастеров». Официальный сайт (ռուսերեն). Калужская областная научная библиотека имени В. Г. Белинского. 2017. Վերցված է 2017 թ․ հոկտեմբերի 31-ին.

Հոդվածներ և հրապարակումներ խմբագրել

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Վարպետների տուն» հոդվածին։

Արտաքին լրատվամիջոցներ խմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Վարպետների_տուն&oldid=9792781» էջից