Վանդոմ (/vɒ̃ˈdm/, ֆրանսերեն:  ( )), Ֆրանսիայի Լուար և Շեր գավառների ենթապրեֆեկտուրա։ Այն նաև գավառի երրորդ ամենամեծ համայնքն է 16,716 բնակիչներով (2015)։

Բնակավայր
Վանդոմ
ֆր.՝ Vendôme[1]
ֆր.՝ Vendôme-Régénéré[2]
Դրոշ Զինանշան

ԵրկիրՖրանսիա Ֆրանսիա
Մակերես23,89 կմ²
ԲԾՄ82 մետր
Բնակչություն15 747 մարդ (հունվարի 1, 2021)[3]
Ժամային գոտիUTC+1 և UTC+2
Փոստային դասիչ41100[4]
Պաշտոնական կայքvendome.eu(ֆր.)
ԵրկիրՖրանսիա
Վանդոմ (Ֆրանսիա)##
Վանդոմ (Ֆրանսիա)

Այն Լուար գետի ափին գտնվող գլխավոր քաղաքներից մեկն է։ Գետը Վանդոմը բաժանվում է բազմաթիվ թաղամասերի։ Քաղաքն ունի հարուստ միջնադարյան պատմություն և բազմաթիվ պատմական հուշարձաններ։

Պատմություն խմբագրել

 
Սուրբ Երրորդության աբբայությունը դիմացից
 
Վանդոմում գտնվող ամրոցի ավերակները

Վանդոմը (լատին․՝ Vindocinum), ըստ երևույթին, եղել է գալիական ամրոց, որը հետագայում փոխարինվել է ֆեոդալական ամրոցով, որի շուրջ էլ առաջացել է ժամանակակից քաղաքը։ Քրիստոնեությունը ներմուծվել է սուրբ Բյենորեի կողմից 5-րդ դարում, և մոտավորապես 1030 թվականին հիմնադրվել է Երրորդության աբբայությունը (որտեղ պահպանվում է Հիսուսի կողմից Լազարոսի գերեզմանի վրա թափված արցունքներից մեկը)։ Երբ սկսել են իշխել Կապետ դինաստիայի թագավորները, Վանդոմը դարձել է Բուչարդին պատկանող գլխավոր քաղաքը, որը մահացել էր Սեն-Մոր-դե-Ֆոսե վանքում 1007 թվականին[5]։

Ամուսնության բերումով իշխանությունն անցել է Նեվերսի, Պրուլիի և Մոնտուարի տոհմերին։ ՎանդոմԻ և Քասթրեի կոմս Բուչարդ VI-ը որպես ժառանգորդ թողել է իր քրոջը՝ Քեթրինին, որը Մարշի կոմս Ջոն Բուրբոնի կինն էր։ Վանդոմի կոմսությունը բարձրացվել է դքսության աստիճանի Չառլզ դե Բուրբոնի համար, որի որդի Անտուան դե Բոուրդոնը՝ Նավարայի թագավորը, Հենրի IV-ի հայրն էր, որը Վանդոմի դքսությունը 1598 թվականին տվել է իր ապօրինի որդուն՝ Սեզար դե Վանդոմին։ Վանդոմի դուքս Սեզարը մասնակցել է Ֆրանսիայում Կարդինալ Ռիշելյեի և Ջուլիո Մազարինիի իշխանության օրոք տեղի ունեցած անկարգություններին։ Նա Լյուդովիկ դե Վանդոմի հայրն էր, որն ամուսնացել էր Մազարինիի զարմուհու հետ։ Լուի Արև արքան այս տոհմի վերջին տղամարդ ժառանգն էր[5]։ Բրիտանիայի արքա Նոմինոեն մահացել է Վանդոմում 851 թվականին՝ Մեն և Անժու գավառները նվաճելուց հետո։

Ժան-Բատիստ Դոնասյեն դե Ռոշամբոն, որը Հյուսիսային Ամերիկայում անկախության պատերազմում առաջնորդում էր ֆրանսիական 6000-անոց զորաջոկատը, ծնվել է Վանդոմում։

Փարիզի Վանդոմի հրապարակում է գտնվում Վանդոմ հյուրանոցը, որը Սեզար դե Վանդոմին և վերջինիս սիրուհի Գաբրիել դ՛Էստրեին պատկանող առանձնատուն է եղել։

Աշխարհագրություն խմբագրել

Վանդոմը գտնվում է Բլոիս քաղաքից 22 մղոն (35 կիլոմետր) դեպի հյուսիս-արևմուտք և Փարիզից գնացքով 40 րոպե ճանապարհորդելու հեռավորության վրա։ Քաղաքը գտնվում է Լուար գետի ափին, որն այստեղ բաժանվում է քաղաքը հատող բազմաթիվ վտակների։

Կառավարում խմբագրել

Վանդոմը Լուար և Շեր դեպարտամենտի Վանդոմ գավառի մայրաքաղաքն է։ Ունի առաջին ատյանի դատարան[փա՞ստ]։

Բնակչություն խմբագրել

Պատմական բնակչություն
ՏարեթիվԲնակ․±%
17936226—    
18067128+14.5%
18216997−1.8%
18317771+11.1%
18419470+21.9%
18519325−1.5%
18619356+0.3%
18729259−1.0%
18819420+1.7%
18919538+1.3%
19019459−0.8%
19119707+2.6%
19219035−6.9%
19319047+0.1%
194610 315+14.0%
195410 811+4.8%
196213 556+25.4%
196816 157+19.2%
197517 952+11.1%
198217 593−2.0%
199017 525−0.4%
199917 707+1.0%
200617 029−3.8%
201516 716−1.8%

Տեսարժան վայրեր խմբագրել

Հարավային մասում գտնվում է մի բարձունք, որի վրա կանգնած են Վանդոմի կոմսերի ամրոցի ավերակները։ Սուրբ Երրորդության եկեղեցին ունի գոթական ոճով զարդարված ճակատամաս։ Եկեղեցու շուրջը գտնվում են տարբեր ժամանակաշրջանների վանական շինություններ։ Լա Մադլենի եկեղեցին (15-րդ դար) պսակվված է քարե ոլորանախշով[5], իսկ Սեն Մարտինի աշտարակը (16-րդ դար) ներկայացնում է այդ անվամբ ավերված եկեղեցին։

Այլ հուշարձաններից են՝ հին դարպասը, Պորտ Սեն Ժորժը, որը բաղկացած է երկու մեծ սրածայր աշտարակներից, Սեն-Ժակի հնագույն հիվանդանոցը, որը հետագայում դարձել է քոլեջ, այնուհետև տղաների լիցեյ, իսկ այժմ զբաղեցնում են քաղաքի կառավարման գրասենյակները։ Պահպանվել է գեղեցիկ գոթական մատուռը։ Շրջակայքում գտնվող պարտեզի l'Orangerie կոչվող մի հինավուրց շենքում տեղակայված է զբոսաշրջության գրասենյակը։ Քաղաքն ունի հայտնի հնագիտական և գիտական կազմակերպություն և ավելի քան երեք հարյուր ձեռագրով գրադարան ու թանգարան, հիմնականում հնագիտական, որի դիմաց կանգնած է բանաստեղծ Պիեռ դե Ռոնսարի արձանը։ Այստեեղ է գտնվում նաև Վանդոմում 1725 թվականին ծնված մարշալ Ռոշամբոյի արձանը։ Պահպանվել են նաև 15-րդ և 16-րդ դարերի որոշ հետաքրքիր կառույցներ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Code officiel géographique
  2. http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=39274
  3. Populations légales 2021The National Institute of Statistics and Economic Studies, 2023.
  4. Base officielle des codes postauxLa Poste, 2018.
  5. 5,0 5,1 5,2   One or more of the preceding sentences incorporates text from a publication now in the public domainChisholm, Hugh, ed. (1911). «Vendôme». Encyclopædia Britannica (անգլերեն). Vol. 27 (11th ed.). Cambridge University Press. էջ 982.