Վալերի Պարանյան

Վալերի Սուրենի Պարանյան (փետրվարի 4, 1949(1949-02-04), Ալավերդի, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), արձակագիր, գրող, մանկավարժ, ներքին գործերի ծառայության գնդապետ, Հայաստանի գրողների միության անդամ` սկսած 2012 թվականից։ Գրել է երկեր, բանաստեղծություններ, կատարել թարգմանություններ և փոխադրություններ (արևելահայերենի)։ Մասնակցել է «Թատերական Լոռի» միջազգային փառատոնի կազմակերպմանը։

Վալերի Պարանյան
Ծնվել է	փետրվարի 4, 1949(1949-02-04) (75 տարեկան)
Ծննդավայր	Ալավերդի, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն	ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Կրթություն	ԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ
Մասնագիտություն	արձակագիր
Աշխատավայր	Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտ, Երևանի Գայի անվան թիվ 129 դպրոց և ՀՀ Ոստիկանություն
Անդամություն	ՀԳՄ

Կենսագրություն

Վ. Պարանյանը ծնվել է 1949 թվականի փետրվարի 4-ին Ալավերդի քաղաքում։

• 1972 թվականին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի ֆիզիկայի ֆակուլտետը։
• 1972 թվականից աշխատել է Երևանի միկրոէլեկտրոնիկայի ինստիտուտում՝ ինժեներ-տեխնոլոգ, դասավանդել է Երևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտում, № 129 Գայի անվան միջնակարգ դպրոցում։ 1975-1980 թվականներին դասավանդել է Ալավերդու № 2 միջնակարգ դպրոցում։ Այդ ժամանակահատվածում աշխատել է իբրև գիտաշխատող, դասախոս, ուսուցիչ, պետական պաշտոնյա, ձեռներեց։

Գրական գործունեությունն սկսել է 1976 թվականից։

• 1980-1988 և 1989-1990 թվականներին եղել է Ալավերդու քաղաքային խորհրդի մշակույթի բաժնի վարիչը։
• 1988-1989 թվականներին եղել է ՀԿԿ Թումանյանի շրջկոմի քարտուղար։
• 1990-1993 թվականներին եղել է Թումանյանի շրջգործկոմի նախագահի տեղակալ, այնուհետև ՀՀ ՆԳՆ Երևանի քաղաքային վարչության պետի տեղակալ։
• 1993-1994 թվականներին աշխատել է որպես ՀՀ ՆԳՆ պետական ունեցվածքի պահպանության վարչության պետ, որից հետո՝ ՀՀ ՆԳՆ կադրերի գլխավոր վարչության պետ։
• 1995-1996 թվականներին եղել է ՀՀ ՆԳՆ Լոռու տարածաշրջանային ՆԳ վարչության պետ։

1997-2010 թվականներին եղել է «Դար» հրատարակչության հիմնադիր տնօրենը։ Պարանյանը Ալավերդիում ստեղծել է «Հայկենք» քառաձայն երգչախումբը, որը մասնակցել է Լատվիայում (1985), Դոնի Ռոստովում (1986), Լիտվայում (1987), Ֆրանսիայում (1992) կայացած միջազգային երգչախմբային արվեստի փառատոներին, արժանացել մրցանակների։

Պարանյանի համար «ուսուցիչ-հսկողներ» են եղել Վիլյամ Սարոյանը, Էռնեստ Հեմինգուեյը, Վասիլի Շուկշինը։ Վալերի Պարանյանի բնորոշմամբ՝ Հրանտը «անեզր և զգաստացնող հեղինակություն է»։ Պարանյանը բարձր է գնահատում Աղասի Այվազյանի խրախուսանքը, և հայոց գրականության գլուխգործոց է համարում Այվազյանի «Պրոբլեմա» գիրքը։

Աշխարհայացք

Պարանյանը վախի իսպառ բացակայությունը համարում է հոգեկան շեղում, իսկ այն, ինչը սպառնում է կյանքին և պատվին, մարդու մեջ վախի որոշակի չափաբաժին է առաջացնում։ Գլխավորն այն է, թե մարդն ինչպես է վերաբերում վախին։ Երբ մահն իմաստ է ձեռք բերում, մարդը դառնում է անվախ։ Նույն սկզբունքով երբ մահապարտները գնում են կռիվ, նրանք արդեն մահին հաղթում են։ Գիտակցված մահն այն դեղատոմսն է, որով մարդը հաղթահարում է մահը։

Պարանյանի բնութագրմամբ` հային հատուկ է հյուրասիրությունը և երեխաներին ուսման տալը։ Հայի ամենակարևոր հատկանիշը նա համարում է ջերմությունը։

Հեղինակը մարդկության ամենամեծ հայտագործությունը նյութական աշխարհում համարում է էլեկտրականությունը, իսկ հոգևոր արժեքների մեջ՝ լեզուն, ընտանիքը և մարդկայնությունը` «մսուրում ծնվածին (Քրիստոսին) Աստված հռչակելը»։

Պարանյանի կարծիքով տղամարդը կնոջ մեջ փնտրում է անձնազոհության սուբյեկտ, որի համար արժե անձնազոհության գնալ։

Քաղաքական հայացքներ

Վալերի Պարանյանը դեմ է հեղափոխություններին, քանի որ նրանք, կոչված լինելով բարեփոխել պետության վիճակը, այն տանում են դեպի կործանում։ Այդ ամենի մասին նրա հայացքներն ամբողջացած են «Ծիրան արջաբնից» գրքում։ Հայկական քաղաքակրթական դաշտում նրա համար օրինակելի է Դավիթ Բեկի գործունեությունը։ Պարանյանի կարծիքով Հայաստանում պակասում է ինքնիշխանության պոտենցիալի բարձրացումը, իսկ առանց ինքնիշխանության ժողովուրդը նմանվում է թափառախմբի, ինչն էլ իր հերթին կարող է հանգեցնել արտագաղթի։

Ստեղծագործություններ

Երկեր

1. «Բանտային աշուն», «Լուսնի սոնատ», Երևան, 1997
2. «Ծիրան արջաբնից», Երևան, 2002
3. «Ձմռանը թամբին»,արեգակը երգեհոն, Երևան, 2007
4. Աթոռիկ, Երևան, 2010
5. Գիրք ճանապարհից, Երևան, 2011

Թարգմանություններ

1. Նիկոլայ ավագ քահանա Ագաֆոնով, Յուղաբեր կանայք, Երևան, 2010

Փոխադրություններ (արևելահայերենի)

1. Խրիմյան Հայրիկ, Սիրաք և Սամվել, Երևան, 2009
2. Խրիմյան Հայրիկ, Դրախտի ընտանիք, Երևան, 2009

Արտաքին հղումներ

• Պարանյանի բլոգը
• Վալերի Պարանյանը Հայաստանի գրողների միության պաշտոնական կայքուն
• «Յուղաբեր կանայք»
• Վալերի Պարանյան