Վալերի Սուրենի Պարանյան (փետրվարի 4, 1949(1949-02-04), Ալավերդի, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ), արձակագիր, գրող, մանկավարժ, ներքին գործերի ծառայության գնդապետ, Հայաստանի գրողների միության անդամ` սկսած 2012 թվականից։ Գրել է երկեր, բանաստեղծություններ, կատարել թարգմանություններ և փոխադրություններ (արևելահայերենի)։ Մասնակցել է «Թատերական Լոռի» միջազգային փառատոնի կազմակերպմանը[1]։

Վալերի Պարանյան
Ծնվել էփետրվարի 4, 1949(1949-02-04) (75 տարեկան)
ԾննդավայրԱլավերդի, Հայկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  Հայաստան
ԿրթությունԵՊՀ ֆիզիկայի ֆակուլտետ
Մասնագիտությունարձակագիր
ԱշխատավայրԵրևանի անասնաբուծական-անասնաբուժական ինստիտուտ, Երևանի Գայի անվան թիվ 129 դպրոց և Հայաստանի ոստիկանություն
ԱնդամությունՀԳՄ

Կենսագրություն

խմբագրել

Վ. Պարանյանը ծնվել է 1949 թվականի փետրվարի 4-ին Ալավերդի քաղաքում։

Գրական գործունեությունն սկսել է 1976 թվականից։

  • 1980-1988 և 1989-1990 թվականներին եղել է Ալավերդու քաղաքային խորհրդի մշակույթի բաժնի վարիչը։
  • 1988-1989 թվականներին եղել է ՀԿԿ Թումանյանի շրջկոմի քարտուղար։
  • 1990-1993 թվականներին եղել է Թումանյանի շրջգործկոմի նախագահի տեղակալ, այնուհետև ՀՀ ՆԳՆ Երևանի քաղաքային վարչության պետի տեղակալ։
  • 1993-1994 թվականներին աշխատել է որպես ՀՀ ՆԳՆ պետական ունեցվածքի պահպանության վարչության պետ, որից հետո՝ ՀՀ ՆԳՆ կադրերի գլխավոր վարչության պետ։
  • 1995-1996 թվականներին եղել է ՀՀ ՆԳՆ Լոռու տարածաշրջանային ՆԳ վարչության պետ։

1997-2010 թվականներին եղել է «Դար» հրատարակչության հիմնադիր տնօրենը։ Պարանյանը Ալավերդիում ստեղծել է «Հայկենք» քառաձայն երգչախումբը, որը մասնակցել է Լատվիայում (1985), Դոնի Ռոստովում (1986), Լիտվայում (1987), Ֆրանսիայում (1992) կայացած միջազգային երգչախմբային արվեստի փառատոներին, արժանացել մրցանակների[2]։

Պարանյանի համար «ուսուցիչ-հսկողներ» են եղել Վիլյամ Սարոյանը, Էռնեստ Հեմինգուեյը, Վասիլի Շուկշինը։ Վալերի Պարանյանի բնորոշմամբ՝ Հրանտը «անեզր և զգաստացնող հեղինակություն է»։ Պարանյանը բարձր է գնահատում Աղասի Այվազյանի խրախուսանքը, և հայոց գրականության գլուխգործոց է համարում Այվազյանի «Պրոբլեմա» գիրքը[3]։

Աշխարհայացք

խմբագրել

Պարանյանը վախի իսպառ բացակայությունը համարում է հոգեկան շեղում, իսկ այն, ինչը սպառնում է կյանքին և պատվին, մարդու մեջ վախի որոշակի չափաբաժին է առաջացնում։ Գլխավորն այն է, թե մարդն ինչպես է վերաբերում վախին։ Երբ մահն իմաստ է ձեռք բերում, մարդը դառնում է անվախ։ Նույն սկզբունքով երբ մահապարտները գնում են կռիվ, նրանք արդեն մահին հաղթում են։ Գիտակցված մահն այն դեղատոմսն է, որով մարդը հաղթահարում է մահը։

Պարանյանի բնութագրմամբ` հային հատուկ է հյուրասիրությունը և երեխաներին ուսման տալը։ Հայի ամենակարևոր հատկանիշը նա համարում է ջերմությունը։

Հեղինակը մարդկության ամենամեծ հայտագործությունը նյութական աշխարհում համարում է էլեկտրականությունը, իսկ հոգևոր արժեքների մեջ՝ լեզուն, ընտանիքը և մարդկայնությունը` «մսուրում ծնվածին (Քրիստոսին) Աստված հռչակելը»։

Պարանյանի կարծիքով տղամարդը կնոջ մեջ փնտրում է անձնազոհության սուբյեկտ, որի համար արժե անձնազոհության գնալ։

Քաղաքական հայացքներ

խմբագրել

Վալերի Պարանյանը դեմ է հեղափոխություններին, քանի որ նրանք, կոչված լինելով բարեփոխել պետության վիճակը, այն տանում են դեպի կործանում։ Այդ ամենի մասին նրա հայացքներն ամբողջացած են «Ծիրան արջաբնից» գրքում[4]։ Հայկական քաղաքակրթական դաշտում նրա համար օրինակելի է Դավիթ Բեկի գործունեությունը։ Պարանյանի կարծիքով Հայաստանում պակասում է ինքնիշխանության պոտենցիալի բարձրացումը, իսկ առանց ինքնիշխանության ժողովուրդը նմանվում է թափառախմբի, ինչն էլ իր հերթին կարող է հանգեցնել արտագաղթի։

Ստեղծագործություններ

խմբագրել
  1. «Բանտային աշուն», «Լուսնի սոնատ», Երևան, 1997
  2. «Ծիրան արջաբնից», Երևան, 2002
  3. «Ձմռանը թամբին»,արեգակը երգեհոն, Երևան, 2007
  4. Աթոռիկ, Երևան, 2010
  5. Գիրք ճանապարհից, Երևան, 2011

Թարգմանություններ

խմբագրել
  1. Նիկոլայ ավագ քահանա Ագաֆոնով, Յուղաբեր կանայք, Երևան, 2010

Փոխադրություններ (արևելահայերենի)

խմբագրել
  1. Խրիմյան Հայրիկ, Սիրաք և Սամվել, Երևան, 2009
  2. Խրիմյան Հայրիկ, Դրախտի ընտանիք, Երևան, 2009

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. http://tatron-drama.am/archives/363
  2. Թումանյանական աշխարհ, Մշակութային գիտարան/Գ․Շախկյան․-Եր․։2016․ 848 էջ
  3. https://catalog.hathitrust.org/Record/003183415
  4. http://haygirk.nla.am/cgi-bin/koha/opac-MARCdetail.pl?biblionumber=36863

Արտաքին հղումներ

խմբագրել