Սև կարապ (թռչուն)
Սև կարապ[1] (լատին․՝ Cygnus atratus) բադերի ընտանիքի (Anatidae) կարապների ցեղի (Cygnus) թռչուն։
| Սև կարապ | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Գիտական դասակարգում | ||||||||||||||
|
||||||||||||||
| Լատիներեն անվանում | ||||||||||||||
| Cygnus atratus | ||||||||||||||
| Հատուկ պահպանություն | ||||||||||||||
| Արեալ | ||||||||||||||
 | ||||||||||||||
|
|
Արտաքին տեսք խմբագրել
Տարեց կարապները հասնում են 110-ից 140 սմ բարձրության և մի փոքր ավելի փոքր են, քան թշշան կարապը, իսկ նրանց քաշը 5-ից 8 կգ է[2]։ Սև կարապի պարանոցն ամենաերկարն է կարապների մեջ, 32 ողերի շնորհիվ այն կարող է որսալ ստորջրյա ջրի խորքային մարմիններում։ Թռիչքի ժամանակ պարանոցը թռչնի ընդհանուր երկարության կեսից ավելին է։ Փետուրները և ոտքերը սև են, կան մի քանի սպիտակ փետուրներ, որոնք թաքնված են մյուս փետուրների խորություններում։ Սև կարապների թևերի եզրերը ծածկված է գանգուր փետուրներով։ Կտուցը փայլուն կարմիր է և զարդարված է սպիտակ օղակներով։ Աչքի գույնը տատանվում է նարնջագույնի և բաց շագանակագույնի միջև[3]։
Ձայն խմբագրել
Ի տարբերություն թշշան կարապների, սև կարապներն ունեն ձայն, որով նրանք ողջունում են միմյանց, որոնք ուղեկցվում են գլուխները բարձրացնելով և իջնելով։ Երբեմն նրանք լողում են լճի կեսին, գլուխները դնում ջրի վրա և ձայն արձակում՝ հարազատներին կանչելով կամ պարզապես դժգոհություն հայտնելով[4]։
Տարածվածություն խմբագրել
Սև կարապը հանդիպում է Ավստրալիայի և Թասմանիայի բոլոր մասերում։ XIX դարի կեսերին նրան բերեցին Նոր Զելանդիա, որտեղ արագորեն հաստատվեցին և տարածվեցին[5]։ Եվրոպայում և Հյուսիսային Ամերիկայում այն երբեմն պահվում է այգիներում և արգելոցներում։ Սև կարապը նախընտրում է մակերեսային ջրամբարներ`մաքուր ջրերով։ Զուգավորման սեզոնից դուրս, երբեմն կարելի է գտնել գետի ափերից[6]։
Կենսակերպ խմբագրել
Ի տարբերություն շատ ջրային թռչունների և կարապների այլ տեսակների, սև կարապը չվող թռչուն չէ։ Այնուամենայնիվ, այն շատ շարժուն է և նույնիսկ համեմատաբար փոքր խանգարումները, ինչպիսիք են շարունակական աղմուկը, կարող են տեղանքի փոփոխություն առաջացնել։ Սակայն նոր վայրը սովորաբար տեղակայված է հին վայրից ոչ հեռու, քան 100 կմ հեռավորության վրա։ Շատ դեպքերում սև կարապներն իրենց կյանքը անց են կացնում մոտավորապես նույն շրջանում, որտեղ նրանք ծնվել և մեծացել են՝ արձագանքելով ջրի մակարդակի փոփոխություններին։ Երիտասարդ արու ներկայացուցիչները փորձում են կանխել այլ արուների հաստատումը իրենց բնակության վայրում։ Չորային տարիների ժամանակ շատ կարապներ հավաքվում են Ավստրալիայի ափերին՝ պաշտպանված ջրասույզերում և ծոցերում[7]։
Սնունդ խմբագրել
Սև կարապները հիմնականում սնվում են ջրային բույսերով և փոքր ջրիմուռներով և չեն արհամարհում հացահատիկը, օրինակ՝ ցորենը կամ եգիպտացորենը։ Երբեմն նրանք տերևներ էին կտցում ուռենու ճյուղերից, որոնք կախված են ջրի վրա կամ ափամերձ խոտերից։
Բազմացում խմբագրել
Զուգավորման ժամանակահատվածները տարբեր են` կախված տարածաշրջանից և դրա բնորոշ տարեկան բարձր ջրային ցիկլերից։ Այնուամենայնիվ, Եվրոպա բերված սև կարապները երբեմն պահպանում են իրենց հին ավստրալիական ռիթմը և հաճախ ձմռանը ձագեր են հանում։ Որպես կանոն, սև կարապները բնադրում են գաղութներով՝ կառուցելով մեծ բլուրի նման մի բույն որոշ մակերեսային ջրի մեջ։ Տարեցտարի նրանք կարող են կրկին օգտագործել նույն բույնը՝ անհրաժեշտության դեպքում սեղմելով այն։ Այլ կարապների նման, սև կարապը ծայրաստիճան հավատարիմ թռչուն է և չի փոխում իր զուգընկերոջը։ Երկու ծնողներն էլ ներգրավված են բնի կառուցման և սերունդների խնամքի մեջ[8]։
Էգ թռչունը դնում է չորսից ութ կանաչավուն, անդուր հոտ ունեցող ձվեր, որոնք հետագայում վեց շաբաթվա ընթացքում փոխարինում են երկու ծնողներին։ Արու և էգ թռչունները համատեղ խնամում են ճուտերին, որոնք ծնվելուց հինգ ամիս անց սովորում են թռչել։ Սեռական հասունությունը լինում է երկուուկես և երեք տարեկան հասակում, որից հետո արու թռչունը դառնում են բավականին ագրեսիվ, հատկապես գերության մեջ[9]։
Մշակութային ասպեկտներ խմբագրել
Ավստրալիայում առաջին եվրոպական սև կարապը հիշատակվել է 1697 թվականին ճանապարհորդ Վիլհեմ դը Վլամինկի կողմից, որը կոչում էր գետը, որտեղ նրանք նկատվում էին Կարապի գետը կամ Կարապը[10]։
Սև կարապն այժմ համարվում է Արևմտյան Ավստրալիայի խորհրդանիշը, այն պատկերված է այս նահանգի դրոշի և զինանշանի վրա։ Սև կարապի պատկերը կարելի է գտնել նաև Ավստրալիայի արևելյան չորս քաղաքների կնիքների և խորհրդանշանների վրա։
Գ. Գազդանովի «Սև կարապներ» (1930 թվական) պատմվածքի գլխավոր հերոսը պատկերում է Ավստրալիայի կերպարը՝ որպես անտիպոդների երկիր. հոյակապ սև կարապների անհասանելի դրախտ, որտեղ կյանքը բոլորովին այլ է, քան Եվրոպայում. «Եվ նա խոսեց հզոր սև թևերով ծածկված երկնքի մասին. աշխարհի մի քանի այլ պատմություն, սա հնարավորություն է տարբեր պատկերացումներ կազմել այն ամենի մասին, ինչ գոյություն ունի»։
Տես նաև խմբագրել
Պատկերասրահ խմբագրել
_-_20150806_12h47_(11043).jpg)
.jpg)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Beme, R. L. (Ri︠u︡rik Lʹvovich) (1994). Pi︠a︡tii︠a︡zychnyĭ slovarʹ nazvaniĭ zhivotnykh. Ptit︠s︡y : latinskiĭ, russkiĭ, angliĭskiĭ, nemet︠s︡kiĭ, frant︠s︡uzskiĭ : 11060 nazvaniĭ. Sokolov, Vladimir Evgenʹevich., Flint, Vladimir Evgenʹevich. Moskva: "RUSSO". ISBN 5-200-00643-0. OCLC 32830504.
- ↑ Palma, R. L. (2015 թ․ հուլիսի 3). «A new species of the genusAnatoecus(Phthiraptera: Philopteridae) from the black swan,Cygnus atratus». New Zealand Entomologist. 38 (2): 142–148. doi:10.1080/00779962.2015.1011770. ISSN 0077-9962.
- ↑ «Cygnus atratus: BirdLife International». IUCN Red List of Threatened Species. 2012 թ․ մայիսի 1. Վերցված է 2019 թ․ նոյեմբերի 25-ին.
- ↑ «Is It Possible To Reattach The Retrieved Tooth Fragment From Lower Lip?». Indian Journal of Dental Advancements. 07 (01). 2015 թ․ մարտի 11. doi:10.5866/2015.7.10070. ISSN 2229-5038.
- ↑ Young, Geoff (2011 թ․ մարտի 21). «New South Wales». Australian Endodontic Journal. 37 (1): 39–39. doi:10.1111/j.1747-4477.2011.00301.x. ISSN 1329-1947.
- ↑ Falla, R. A. (Robert Alexander) ([1985]). Collins guide to the birds of New Zealand and outlying islands. Sibson, R. B., Turbott, E. G. (Evan Graham), Power, Elaine. Auckland: Collins. ISBN 0-00-217563-0. OCLC 15640839.
- ↑ Star Ledger. University of Iowa Press. էջեր 29–31. ISBN 978-1-58729-668-0.
- ↑ Uddin, Ashraf; Mahmud, Md Arafat; Kumar Elumalai, Naveen; Baishakhi Upama, Mushfika; Wang, Dian; Haque, Faiazul; Xu, Cheng (2018 թ․ դեկտեմբերի 19). «Low Temperature Processed Efficient And Stable Perovskite Solar Cell». Advanced Materials Letters. 10 (2): 98–106. doi:10.5185/amlett.2019.2050. ISSN 0976-3961.
- ↑ Scott, Peter (Sir). Benezit Dictionary of Artists. Oxford University Press. 2011 թ․ հոկտեմբերի 31.
- ↑ Black Swan. University of Pittsburgh Press. էջեր 10–10. ISBN 978-0-8229-7967-8.
== Արտաքին հղումներ ==
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սև կարապ (թռչուն)» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սև կարապ (թռչուն)» հոդվածին։ |