Հարավային Ասիայի ազատ առևտրի գոտի
Հարավասիական ազատ առևտրի գոտին 2004 թվականի համաձայնագիր է, որը ստեղծեց 1,6 միլիարդ բնակչությամբ ազատ առևտրի գոտի Աֆղանստանում, Բանգլադեշում, Բութանում, Հնդկաստանում, Մալդիվներում, Նեպալում, Պակիստանում և Շրի Լանկայում ՝ տնտեսական համագործակցության աճի և ինտեգրման տեսլականով[1]։
Հիմնական նպատակներից էր մինչև 2016 թվականը զրոյացնել բոլոր վաճառվող ապրանքների մաքսատուրքերը։ ՀԱԱԳ-ն Հարավային Ասիայի զարգացող երկրներից (Հնդկաստան, Պակիստան և Շրի Լանկա) պահանջեց իրենց մաքսատուրքերը իջեցնել մինչև 20 տոկոս՝ 2007 թվականին ավարտվող երկամյա ժամանակահատվածի առաջին փուլում: Վերջին հնգամյա փուլում, որն ավարտվում է 2012 թվականին, 20 տոկոս մաքսատուրքը մի շարք տարեկան կրճատումների արդյունքում զրոյացվել է: Տարածաշրջանի ամենաքիչ զարգացած երկրները լրացուցիչ երեք տարի ժամանակ ունեին մաքսատուրքերը զրոյացնելու համար։ Հնդկաստանը և Պակիստանը վավերացրել են պայմանագիրը 2009 թվականին, մինչդեռ Աֆղանստանը, որպես Հարավային Ասիայի տարածաշրջանային համագործակցության ասոցիացիայի (ՀԱՏՀԱ) ութերորդ անդամ պետություն, վավերացրել է ՀԱԱԳ արձանագրությունը 2011 թվականի մայիսի 4-ին[2]։
Պատմություն
Հարավային Ասիայի արտոնյալ առևտրի համաձայնագիր
Միջկառավարական խմբի ստեղծումը մինչև 1997 թվականը Հարավային Ասիայի արտոնյալ առևտրի համաձայնագիր (ՀԱԱԱՀ) ստեղծելու համաձայնագիր ձևակերպելու համար հաստատվել է ՀԱՏՀԱ-ի վեցերորդ գագաթնաժողովում, որը տեղի է ունեցել 1993 թվականի դեկտեմբերինէ Կոլոմբոյում [3]։
Հարավասիական ազատ առևտրի գոտի
Համաձայնագիրը ստորագրվել է 2004 թվականին և ուժի մեջ է մտել 2006 թվականի հունվարի 1-ին՝ ՀԱՏՀԱ-ի անդամ երկրների (Աֆղանստան, Բանգլադեշ, Բութան, Հնդկաստան, Մալդիվներ, Նեպալ, Պակիստան և Շրի Լանկա) ցանկությամբ՝ խթանել և պահպանել փոխադարձ առևտուրը և տնտեսական համագործակցությունը ՀԱՏՀԱ տարածաշրջանում` զիջումների փոխանակման միջոցով:
Համաձայնությունը ձեռք է բերվել 2004 թվականի հունվարի 6-ին ՀԱՏՀԱ-ի 12-րդ գագաթնաժողովում: ՀԱԱԳ համաձայնագիրն ուժի մեջ է մտել 2006 թվականի հունվարի 1-ին և գործում է ութ կառավարությունների կողմից համաձայնագրի վավերացումից հետո[4]։
ՀԱԱԳ-ի հիմքում ընկած հիմնական սկզբունքները հետևյալն են.
- Ընդհանուր փոխադարձությունը և առավելությունների փոխադարձությունը, որպեսզի բոլոր Պայմանավորվող պետությունները հավասարապես օգուտ քաղեն՝ հաշվի առնելով նրանց տնտեսական և արդյունաբերական զարգացման համապատասխան մակարդակը, արտաքին առևտրի օրինաչափությունը, առևտրային ու սակագնային քաղաքականությունն ու համակարգերը։
- Սակագների բարեփոխման փուլ առ փուլ բանակցում, բարելավված և հաջորդական փուլերով ընդլայնված պարբերական վերանայումների միջոցով։
- Նվազագույն զարգացած Պայմանավորվող պետությունների հատուկ կարիքների ճանաչում և նրանց օգտին կոնկրետ արտոնյալ միջոցների վերաբերյալ համաձայնություն։
- Բոլոր ապրանքների, արտադրությունների և ապրանքների ներառումը՝ հում, կիսամշակված և վերամշակված ձևերով:
2011 թվականին Աֆղանստանը միացել է ՀԱԱԳ-ին[5]։
ՀԱԱԳ-ի նպատակն է խրախուսել և բարձրացնել երկրների միջև ընդհանուր պայմանագրերը, ինչպիսիք են միջնաժամկետ և երկարաժամկետ պայմանագրերը: Պայմանագրեր, որոնք կապված են պետությունների կողմից իրականացվող առևտրի, կոնկրետ ապրանքների մատակարարման և ներմուծման երաշխիքների հետ և այլն: Այն ենթադրում է սակագնային զիջումների մասին համաձայնագիր, ինչպիսիք են ազգային տուրքերը և ոչ սակագնային արտոնությունները:
Համաձայնագրի հիմնական նպատակն է խթանել մրցակցությունը ոլորտում և հավասար օգուտներ տրամադրել ներգրավված երկրներին: Այն նպատակ ունի օգուտ բերել երկրների բնակիչներին՝ ազգերի միջև թափանցիկություն և ամբողջականություն բերելով: ՀԱԱԳ-ն ձևավորվել է նաև ՀԱՏՀԱ-ի երկրների միջև առևտրատնտեսական համագործակցության մակարդակը բարձրացնելու համար՝ նվազեցնելով մաքսատուրքերը և խոչընդոտները, ինչպես նաև հատուկ նախապատվություն տրամադրելու ՀԱՏՀԱ-ի ամենաքիչ զարգացած երկրներին և ստեղծել հետագա տարածաշրջանային համագործակցության շրջանակ: ՀԱՏՀԱ-ը նաև պահպանում է ազատ առևտրի համաձայնագիր անդամ երկրների միջև:
Գործիքներ
ՀԱԱԳ-ում ներգրավված են հետևյալ գործիքներն.
- Առևտրի ազատականացման ծրագիր
- Ծագման կանոններ
- Ինստիտուցիոնալ պայմանավորվածություններ
- Խորհրդակցություն
- Պաշտպանական միջոցառումներ
- Ցանկացած այլ փաստաթուղթ, որը կարող է համաձայնեցվել[6]:
Առևտրի ազատականացման ծրագիր
Առևտրի ազատականացման ծրագրի համաձայն՝ պայմանավորվող երկրները պետք է հետևեն սակագների նվազեցման ժամանակացույցին։ Ոչ զարգացող երկրների կողմից գործող սակագնից մինչև 20 տոկոս սակագին պետք է իջեցվի, իսկ ամենաքիչ զարգացող երկրների կողմից գործող սակագնից մինչև 30 տոկոս: Սակայն առևտրի ազատականացման սխեման չպետք է կիրառվի զգայուն ցուցակի համար, քանի որ այս ցուցակը պետք է բանակցվի պայմանավորվող երկրների միջև, այնուհետև վաճառվի: Զգայուն ցուցակը կներառի պայմանավորվող երկրների միջև ընդհանուր համաձայնություն, որոնք ձեռնտու են ամենաքիչ զարգացած պայմանավորվող երկրներին: ՀԱԱԳ Նախարարների խորհուրդը կմասնակցի յուրաքանչյուր չորս տարին մեկ վերանայելու զգայուն ցուցակը՝ ցանկը կրճատելու նպատակով:
Զգայուն ցուցակ
Զգայուն ցուցակը յուրաքանչյուր երկրի ցուցակ է, որը չի ներառում սակագնային զիջում: Բանգլադեշն ունի 1233 ապրանքատեսակ զգայուն ցուցակում ամենաքիչ զարգացող երկրների համար և 1241 ոչ ամենաքիչ զարգացող երկրների համար՝ ՀԱԱԳ-ի ներքո: Բանգլադեշը կնվազեցնի զգայուն ցուցակը 246 կետով ամենաքիչ զարգացած երկրների (ԱԶԵ) համար և 248-ով ոչ ցածր զարգացած երկրների համար[7]: Հնդկաստանը ունի 25 կետ զգայուն ցուցակում ԱԶԵ-ների համար և 695-ը ոչ ԱԶԵ-ների համար: Մանմոհան Սինգհը, որն այն ժամանակ Հնդկաստանի վարչապետն էր, սեպտեմբերին Դաքայում հայտարարեց, որ 46-ով կրճատելու է զգայուն ցուցակը: Բութանն ունի 150 ապրանք ինչպես ԱԶԵ-ների, այնպես էլ ոչ ԱԶԵ-ների համար և չունի իր ցանկը կրճատելու ծրագիր: Նեպալն ունի 1,257 ԱԶԵ-ների համար և 1,295-ը ոչ ԱԶԵ-ների համար: Նեպալն իր ցուցակը կրճատել է 259-ով՝ նախկին 1295-ի համեմատ։ Այժմ այն 1036 է, ըստ Առևտրի և մատակարարումների նախարարության համատեղ քարտուղարի[8]: Մալդիվներն ունեն 681 կետ ՀԱԱԳ բոլոր յոթ երկրների համար: Պակիստանն իր զգայուն ցուցակում ուներ 1169 կետ, սակայն իր զգայուն ցուցակը կրճատել է 20%-ով՝ հասնելով 936-ի[9]: Շրի Լանկան ունի 1042, իսկ Աֆղանստանը 1072 ապրանք բացասական ցուցակում :
ՀԱԱԳ-ի չարաշահում
Առևտրականներն օգտագործում են ՀԱԱԳ-ն արմավենու յուղը Նեպալով Հնդկաստան տեղափոխելու համար: Հնդկաստանի վճարունակ արդյունահանողների ասոցիացիան (ՀՎԱԱ), որը բուսական յուղերի առևտրի գագաթնակետն է, կոչ է արել կառավարությանը ուղիներ փնտրել Նեպալից արմավենու յուղի և սոյայի անուղղակի մատակարարումը դադարեցնելու համար՝ Հարավային Ասիայի ազատ առևտրի համաձայնագրի ներքո: Այս անուղղակի երթուղին օգնում է Մալայզիային վերափոխել արմավենու յուղի մատակարարումը Նեպալով ՝ փոխհատուցելու Հնդկաստանի կառավարության որոշումը՝ դադարեցնել Մալայզիական արմավենու յուղի ներմուծումը այն բանից հետո, երբ վարչապետ Մահաթիր Մոհամադը դեմ է Քաշմիրի հատուկ կարգավիճակի չեղարկման դեմ դիրքորոշումից հետո: Արմավենու յուղը կազմում է Հնդկաստանի ընդհանուր ուտելի յուղի ներմուծման գրեթե երկու երրորդը: Հնդկաստանը արմավենու յուղ է գնում Ինդոնեզիայից և Մալայզիայից, մինչդեռ սոյայի ներկրումը հիմնականում Արգենտինայից և Բրազիլիայից է։ Երկիրը արևածաղկի ձեթը ստանում է Ուկրաինայից[10]։
Տես նաև
- ↑ «South Asian Free Trade Area (SAFTA)». www.doc.gov.lk. Department of Commerce, Government of Sri Lanka. Վերցված է 2022-02-28-ին.
- ↑ SAARC (2 November 2011). «SAFTA protocol». SAARC. Վերցված է 2 November 2011-ին.
- ↑ «FTA Analysis: A Comparative Analysis of Tariff Concessions offered by Sri Lanka to India under Various agreements signed by India & Sri Lanka». www.fieo.org. Federation of Indian Export Organisations. Վերցված է 2022-02-28-ին.
- ↑ Center, Asia Regional Integration. «South Asian Free Trade Area Free Trade Agreement». aric.adb.org. Վերցված է 2018-03-02-ին.
- ↑ Afghanistan Customs Department – South Asian Free Trade Area (SAFTA)
- ↑ A complete agreement of SAFTA
- ↑ BANGLADESH MAKES BIG CUT IN SAFTA
- ↑ NEPAL CUTS ITS SENSITIVE LIST
- ↑ PAKISTAN CUTS ITS SENSITIVE LIST
- ↑ «Traders use SAFTA to reroute palm oil through Bangladesh, Nepal: SEA». domain-b.com. 23 October 2019. Վերցված է 2022-02-27-ին.
Գրականություն
- Sharma, Anil (2022-02-06). «SAFTA certification issue: For past four days, imports stalled from Afghanistan via ICP Attari». Hindustan Times.
- Kathuria, Sanjay; Rizwan, Nadeem (14 February 2019). «How South Asia can become a free trade area». blogs.worldbank.org.
Արտաքին հղումներ
- SAARC South Asian Free Trade Area (SAFTA)
- SAFTA Text
- World Bank, Data and Analysis on Trade and Regional Integration in South Asia
- Towards Unity: SAFTA Treaty
- SAARC proposes South Asian Economic Union, condemns terrorism
- South Asian Economic Union – a growing reality that can change the world
- Traders use SAFTA to reroute palm oil through Bangladesh, Nepal: SEA