Կապիլա Վացյայան
Կապիլա Վացյայան (դեկտեմբերի 25, 1928[1], Դելի, Բրիտանական Հնդկաստան, Բրիտանական կայսրություն - սեպտեմբերի 16, 2020, Դելի, Դելիի ազգային մայրաքաղաքային տարածք, Հնդկաստան), հնդկական դասական պարի, արվեստի, ճարտարապետության և արվեստի պատմության առաջատար գիտնական էր։ Նա Հնդկաստանում աշխատել է որպես պատգամավոր և բյուրոկրատ, ինչպես նաև եղել է Ինդիրա Գանդիի արվեստի ազգային կենտրոնի հիմնադիր տնօրեն:
1970 թվականին Վացյայանը ստացել է Սանգեեթ Նաթակ Ակադեմիայի կրթաթոշակը, որը մրցանակ էր շնորհում Հնդկաստանում պարի և երաժշտության զարգացման համար: Դրան հաջորդել է 1995 թվականին Լալիթ Կալա Ակադեմիայի կրթաթոշակը, որը մրցանակ էր շնորհում Հնդկաստանում կերպարվեստի զարգացման համար։
Վաղ կյանք և նախապատմություն
Նա ծնվել է Դելիում՝ Ռամ Լալի և Սատյավաթի Մալիկների ընտանիքում։ Կապիլան Դելիի համալսարանից ստացել է անգլիական գրականության մագիստրոսի կոչում: Այնուհետև ավարտել է կրթության երկրորդ մագիստրատուրան Միչիգանի համալսարանում և ստացել դոկտորական աստիճան Վարանասիի հինդու համալսարանում[2]:
Բանաստեղծ և արվեստաբան Քեշավ Մալիկը նրա ավագ եղբայրն էր, իսկ ամուսնացել էր հայտնի հինդի գրող Ս.Հ. Վացյայանի հետ (1911–1987)։ Նրանք ամուսնացել են 1956 թվականին և բաժանվել 1969 թվականին[2]։
Կարիերա
Վացյայանը հեղինակել է բազմաթիվ գրքեր, այդ թվում՝ «Հնդկական արվեստների հրապարակը և շրջանը» (1997), «Բհարատա. Նատյա Սաստրա» (1996 թ) և «Մատրալաքսանամը» (1988)[3][4]:
1987 թվականին դարձել է Ինդիրա Գանդիի արվեստի ազգային կենտրոնի (Ինդիրա Կալակենդրա) հիմնադիր հոգաբարձուն և քարտուղարը, որը Հնդկաստանի արվեստի լավագույն կազմակերպությունն է Դելիում: Այնուհետև, 1993 թվականին նշանակվել է ակադեմիական տնօրեն, պաշտոն, որը զբաղեցրել է մինչև 2000 թվականը՝ մինչև թոշակի անցնելը[5]։
2005 թվականին, երբ Հնդկաստանի Ազգային Կոնգրեսի գլխավորած ձախ կենտրոնամետ կառավարությունը վերադարձել է իշխանության, նա նշանակվել է հաստատության նախագահ: Նա նաև աշխատում էր որպես Հնդկաստանի կառավարության քարտուղար կրթության նախարարությունում, որտեղ պատասխանատու էր մեծ թվով ազգային բարձրագույն ուսումնական հաստատությունների ստեղծման համար: Նա Հնդկաստանի միջազգային կենտրոնում Ասիա ծրագրի նախագահն էր[6]:
Վացյայանը հայտնի է մեծ արվեստագետների հետ համագործակցությամբ, ինչպիսիք են լեգենդար մաեստրո Գուրու Մանի Մադհավա Չաքյարը (1899-1990), որն առանցքային դեր է խաղացել դասական հնդկական արվեստի ձևերի ժառանգության պահպանման գործում[7]:
2006 թվականին նա առաջադրվել է որպես Հնդկաստանի խորհրդարանի վերին պալատի՝ Ռաջյա Սաբհայի անդամ, թեև 2006 թվականի մարտին հրաժարական է տվել ֆինանսկան խնդիրների պատճառով: 2007 թվականի ապրիլին կրկին առաջադրվել է Ռաջյա Սաբհային, որի ժամկետը լրանում էր 2012 թվականի փետրվարին[8][9]։
Մահ
Կապիլա Վացյայանը մահացել է 2020 թվականի սեպտեմբերի 16-ին, 92 տարեկան հասակում, Նյու Դելիի իր տանը[10][11]։
Մրցանակներ
Վացյայանը 1970 թվականին ստացել է Սանգեեթ Նաթակ Ակադեմիայի կրթաթոշակ: Նույն տարում Ասիական մշակութային խորհրդը նրան շնորհել է Ռոքֆելլերի 3-րդ մրցանակ։ 1975 թվականին նրան շնորհվել է հեղինակավոր Ջավահարլալ Նեհրու կրթաթոշակ[12]:
1992 թվականին Ասիական մշակութային խորհուրդը նրան պարգևատրել է Ջոն Դ. Ռոքֆելլերի 3-րդ մրցանակով՝ Հնդկաստանում պարի և արվեստի պատմության միջազգային ըմբռնման, պրակտիկայի և ուսումնասիրության մեջ ունեցած նշանակալի ավանդի համար[13][14]:
1998 թվականին Կապիլան ստացել է «Պարարվեստի հետազոտության մեջ ակնառու ներդրում» մրցանակը, որը տրվել է պարարվեստի հետազոտությունների կոնգրեսի (CORD) կողմից[15]։
2000 թվականին Ռաջիվ Գանդիի ազգային Սադբհավանայի մրցանակի դափնեկիր էր, իսկ 2011 թվականին Հնդկաստանի կառավարության կողմից նրան շնորհվել է Պադմա Վիբհուշա մրցանակ[16][17]։
Մատենագրություն
- Kapila Vatsyayan; Jayadeva (1980). Jāur Gīta-Govinda: a dated sixteenth century Gīta-Govinda from Mewar. National Museum.
- Kapila Vatsyayan (1982). Dance Sculpture in Sarangapani Temple. Society for Archaeological, Historical, and Epigraphical Research.
- Kapila Vatsyayan (1987). Traditions of Indian folk dance. Clarion Books associated with Hind Pocket Books. ISBN 9788185120225.
- Kapila Vatsyayan (1991). Concepts of Space: Ancient and Modern. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-252-9.
- Kapila Vatsyayan (1992). Indian classical dance. Publications Division, Ministry of Information and Broadcasting, Govt. of India. ISBN 978-81-230-0589-8.
- Kapila Vatsyayan; Baidyanath Saraswati; Subhash Chandra Malik; Madhu Khanna (1994). Art, the Integral Vision: A Volume of Essay in Felicitation of Kapila Vatsyayan. D. K. Print World (P) Limited. ISBN 978-81-246-0029-0.
- Kapila Vatsyayan (1995). Paramparik bharatiya rangmanch: anant dharane. National Book Trust. ISBN 978-81-237-1432-5.
- Kapila Vatsyayan (1995). The Indian Arts, Their Ideational Background and Principles of Form. Affiliated East-West Press.
- Kapila Vatsyayan (1995). Prakŗti: The Integral Vision. D K Printworld (P) Limited. ISBN 978-81-246-0036-8.
- Kapila Vatsyayan (1997). The Square and the Circle of the Indian Arts. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-362-5.
- Kapila Vatsyayan (2004). Dance in Indian Painting. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-153-9.
- Kapila Vatsyayan (2006). Bharata The Natyasastra. Sahitya Akademi. ISBN 978-81-260-1808-6.
- Kapila Vatsyayan (2007). Classical Indian dance in literature and the arts. Sangeet Natak Akademi.
- Kapila Vatsyayan, ed. (2011). Transmissions and Transformations: Learning Through the Arts in Asia. Primus Books. էջեր 9–. ISBN 978-93-80607-14-6.
- Kapila Vatsyayan (2011). The Darbhanga Gita-Govinda. Abhinav Publications. ISBN 978-81-7017-447-9.
- Kapila Vatsyayan (2011). Asian Dance: Multiple Levels. B.R. Rhythms. ISBN 978-81-88827-23-7.
- Kapila Vatsyayan (2013). Plural Cultures and Monolothic Structures. Primus Books. ISBN 978-93-80607-45-0.
Ծանոթագրություններ
- ↑ Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
- ↑ 2,0 2,1 «Members Biodata». Rajya Sabha. Վերցված է 8 July 2013-ին.
- ↑ «Vatsyayan resigns from RS». Rediff.com India News. 24 March 2006. Վերցված է 8 July 2013-ին.
- ↑ «Swaminathan, Vatsyayan nominated to Rajya Sabha». The Hindu. 11 April 2007. Արխիվացված է օրիգինալից 1 October 2007-ին. Վերցված է 8 July 2013-ին.
- ↑ Uttara Asha Coorlawala (12 January 2000). «Kapila Vatsyayan – Formative Influences». narthaki. Վերցված է 8 July 2013-ին.
- ↑ Bouton, Marshall & Oldenburg, Philip, Eds. (2003). India Briefing: A Transformative Fifty Years, p. 312. Delhi: Aakar Publications.
- ↑ «About IGNCA». IGNCA. Արխիվացված է օրիգինալից 6 January 2018-ին. Վերցված է 8 July 2013-ին.
- ↑ «Kapila Vatsyayan: Polymath of the arts». Frontline (անգլերեն). 2020-09-22. Վերցված է 2023-08-08-ին.
- ↑ «Congress appoints Kapila Vatsyayan as IGNCA chairperson, completes tit-for-tat with NDA». India Today. 31 October 2005. Վերցված է 8 July 2013-ին.
- ↑ «'A huge void in the art and culture world': Indians mourn the death of Kapila Vatsyayan». 16 September 2020.
- ↑ «Kapila Vatsyayan, grand matriarch of cultural research, passes away». The Hindu (Indian English). 2020-09-16. ISSN 0971-751X. Վերցված է 2023-08-08-ին.
- ↑ «SNA: List of Sangeet Natak Akademi Ratna Puraskar winners (Akademi Fellows)». Official website. Արխիվացված է օրիգինալից 4 March 2016-ին.
- ↑ «Official list of Jawaharlal Nehru Fellows (1969-present)». Jawaharlal Nehru Memorial Fund.
- ↑ «ACC: List of John D. Rockefeller 3rd Awardees». Official website. Արխիվացված է օրիգինալից 26 July 2014-ին.
- ↑ «Past Award Recipients». Congress on Research in Dance. Վերցված է 13 December 2013-ին.
- ↑ «Secularism under assault, says Sonia». The Hindu. 21 August 2001. Արխիվացված է օրիգինալից 10 November 2012-ին.
- ↑ «Padma Awards Announced» (Press release). Ministry of Home Affairs. 25 January 2011. Վերցված է 25 January 2011-ին.