Սուրեն Երեմյան

Սուրեն Տիգրանի Երեմյան (մարտի 28 (ապրիլի 10), 1908, Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն - դեկտեմբերի 17, 1992(1992-12-17), Երևան, Հայաստան), ՀՀ ԳԱԱ ակադեմիկոս, պատմաբան և քարտեզագիր։ Հիմնական աշխատությունները վերաբերում են հայ ժողովրդի կազմավորման և հին Հայաստանի պետական կազմավորումների պատմության հարցերին, հին և միջնադարյան Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական պատմությանը, կովկասագիտությանը, Հայաստանի, Կովկասի և Առաջավոր Ասիայի պատմական աշխարհագրությանը։ Կազմել է Հայաստանի պատմական քարտեզներ, պատմական գիտական քարտեզագրության հիմնադիրն է Հայաստանում։

Սուրեն Երեմյան
Ծնվել է	մարտի 28 (ապրիլի 10), 1908 Թիֆլիս, Ռուսական կայսրություն
Մահացել է	դեկտեմբերի 17, 1992(1992-12-17) (84 տարեկան) Երևան, Հայաստան
Բնակության վայր(եր)	Թբիլիսի և Սանկտ Պետերբուրգ
Քաղաքացիություն	Ռուսական կայսրություն,  Վրաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն,  ԽՍՀՄ և  Հայաստան
Մասնագիտություն	քարտեզագիր և պատմաբան
Հաստատություն(ներ)	Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի արևելագիտության ինստիտուտ և ՀՀ ԳԱԱ պատմության ինստիտուտ
Գործունեության ոլորտ	Հայոց պատմություն, Աղվանք և Հայ ժողովրդի էթնոգենեզ
Ալմա մատեր	Երևանի պետական համալսարան (1931)
Գիտական աստիճան	ակադեմիկոս (1963)
Տիրապետում է լեզուներին	հայերեն և ռուսերեն
Պարգևներ	և

Կենսագրություն

Սուրեն Երեմյանը ծնվել է 1908 թվականի ապրիլի 11-ին Թբիլիսիում, բանվորի ընտանիքում։ 1928 թվականին նա ընդունվել է Երևանի պետական համալսարանի պատմագրական ֆակուլտետը։ 1935 թվականին նա գործուղվել է Լենինգրադ` ԽՍՀՄ ԳԱ Արևելագիտության ինստիտուտ, որտեղ նա հաջողությամբ պաշտպանել է «Քարթլիի (Արևելյան Վրաստան) ֆեոդալական կազմավորումները մարզպանական շրջանում» թեմայով դիսերտացիանև ստանում պատմական գիտությունների թեկնածուի գիտական աստիճան։ Այս տարիներին «ԽՍՀՄ պատմություն» բազմահատորյակի համար նա գրել է Հայաստանի և Աղվանքի ամբողջական պատմության բաժինը՝ հնագույն շրջանից մինչև 11-րդ դարը։

Լենինգրադի պետական համալսարանի պատմության և բանասիրության ֆակուլտետներում Սուրեն Երեմյանը դասավանդել է հայ ժողովրդի պատմություն։ ԽՍՀՄ Գիտությունների ակադեմիայի Երևանի մասնաճյուղի ստեղծումից հետո Երեմյանը տեղափոխվել է Երևան։

1953 թվականին Մոսկվայում պաշտպանել է դոկտորական դիսերտացիա «Հին Հայաստանի ստրկատիրական հասարակարգը» թեմայով։ Նույն տարում նա ընտրվել է ՀՀ ԳԱ թղթակից անդամ և նշանակվել պատմության ինստիտուտի տնօրեն։ 1963 թվականին ընտրվել է Հայաստանի ԳԱ ակադեմիկոս, 1965-1968 թվականներին վարել է Հայաստանի ԳԱ հասարակական գիտությունների բաժանմունքի ակադեմիկոս-քարտուղարի պաշտոն։ 1964 թվականին նա ղեկավարել է պատմության ինստիտուտի միջին, իսկ 1971 թվականին՝ հին դարերի պատմության բաժինները։ Եղել է ինստիտուտի տնօրինության գիտական խորհրդատուն։ Նրա մասնակցությամբ է ստեղծվել «Հայ ժողովրդի պատմության» բազմահատորյակը․ եղել է խմբագրական կոլեգիայի անդամ։

Երեմյանը և Ստալինի պահանջը

1935 թվականին Ի․ Ստալինը հայ պատմաբաններին ներկայացնում է երեք պահանջ, որից մեկն էլ հանդիսանում էր այն, որ նրանք պետք է նորաստեղծ Ադրբեջանի համար պատմություն ստեղծեն։ Երբ Աղասի Խանջյանը ներկայացնում է այս պահանջը, Սուրեն Երեմյանը նստած տեղից կանգնում է և հայտարարում ՝

- Ճիշտ է ասում ընկեր Ստալինը, մենք պարտավոր ենք մեր եղբայր ադրբեջանցիների համար պատմություն ստեղծել։

Այս հայտարարությունից հետո Երեմյանը մեկնում է Մոսկվա ու ընդգրկվում այս խնդրի շուրջ ձևավորված հանձնաժողովում։ Հանձնաժողովի կազմում ընդգրկվելուց հետո Սուրեն Երեմյանը գրում է բազմաթիվ հոդվածներ և գրքեր, որտեղ մերժում է Աղվանք պետության և Հայաստանի միջև կապը, ինչպես նաև Աղվանքը ներկայացնում է որպես Ադրբեջանի պատմության մաս։

Աշխատություններ

• «Պատմաբանասիրական հանդեսում» հրատարակված Երեմյանի հոդվածների թվային տարբերակները(չաշխատող հղում)

Երկեր

• Հայաստանը Մեսրոպ Մաշտոցի ժամանակ 360-440 թվականներին։ Սևակ Գ. «Մեսրոպ Մաշտոց, Հայկական գրերի ու մատենագիտության սկզբնավորումը» գրքում, 1962։
• Հայաստանը ըստ «Աշխարհացոյցի»- ի։ (Փորձ VII դարիհայկական քարտեզի վերակազմության ժամանակակից քարտեզագրական հիմքի վրա), 1963։
• Հայ ժողովրդի սննդի բնապատմական հիմունքները, 1963։
• Հայաստանի սոցիալ-տնտեսական և քաղաքական պատմությունը XIII-XIVդարերում, 1964։
• Происхождение некоторых орудий пашенного земледелия в древней Армении, 1964.
• Выдающийся ученый, этнограф, искусствовед: (К 70-летию со дня рождения С. С. Лисициан), 1964.
• Արաբական ամիրայությունները Բագրատունյաց Հայաստանում, 1965։
• О некоторых историко-географических параллелях в "Повести временных лет" и "Истории Тарона" Иоанна Мамиконяна, Киев, 1965.
• Հայկական լեռնաշխարհի հնագույն ժողովուրդը։ Սովետական Հայաստան, 1966։
• Հայ ժողովրդի կազմավորումը։ 1966։
• Աղվանից աշխարհի գրականության հարցերի շուրջը, 1966։
• Զաքարյանների իշխանություն, 1977։
• Մեծ Հայքն ըստ VII դարի «Աշխարհացոյց» - ի, 1981։
• Մարզպանական Հայաստան։ 1981։
• Аборигены Армянского нагорья: 1981.
• Դրվատանքի արժանի գործ, Սովետական Հայաստան, 1982։
• Ագաթանգեղոսի հին վրացերեն խմբագրությունները, 1982.:
• Века повествуют о дружбе: (К 1500-летию города Киева): 1982.
• Капитальный труд: Шестой и седьмой тома Армянской советской энциклопедии: 1982.
• Դավիթ Անհաղթի կուլտուր-պատմական միջավայրը:«Դավիթ Անհաղթը` հին Հայաստանի մեծ փիլիսոփան» գրքում, 1983։
• Естественно-исторические основы питания армянского народа: В кн., 1983.
• Навеки с Россией: (К 200-летию к заключения Георгиевского трактата), 1983.
• Грузинское феодальное княжество Кахети в VIII-XI вв. и его взаимоотношения с Арменией: ,1983г.
• Առաջաբան։ Բաժին Ա։ Բաժին Բ։ Բաժին Դ.: «Հայ ժողովրդի պատմություն» [հատոր 8], 1984։
• Օրացույցի պատմությունից։ Երկրագունդը ըստ Անանիա Շիրակացու։ Գիտություն և տեխնիկա, 1984։
• Հայ ժողովրդի պատմություն։ Հ. 2 Հայաստանը վաղ ֆեոդալիզմի ժամանակաշրջանում։ Երևան, 1984։

Աղբյուրներ

• ՀՀ ԳԱ նախագահություն, պատմության և տնտեսագիտության բաժանմունք, պատմության ինստիտուտ «Ս. Տ. Երեմյան», պատմաբանասիրական հանդես №1, 1992, էջ 255-256

Արտաքին հղումներ

• Սուրեն Երեմյան «Հայ ժողովրդի ծագման պատմական միջավայրը»
• Սուրեն Երեմյանի կենսագրությունը ՀՀ ԳԱԱ կայքում
• ՀԱՅ ԱԿԱՆԱՎՈՐ ՊԱՏՄԱԲԱՆ-ՔԱՐՏԵԶԱԳԵՏԸ (ՀՀ ԳԱ ակադեմիկոս Ս. Տ. Երեմյանի ծննդյան 100-ամյակի առթիվ)(չաշխատող հղում)

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 546)։