Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի (Ակնաղբյուր, Ասկերանի շրջան)
Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, Հայ Առաքելական եկեղեցուն պատկանող եկեղեցի Արցախի Հանրապետության Ասկերանի շրջանի Ակնաղբյուր գյուղի կենտրոնում[1]։ Գյուղը ներկայումս բռնազավթված է Ադրբեջանի կողմից[1]։
| Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի | |
|---|---|
| Հիմնական տվյալներ | |
| Երկիր |  Արցախի Հանրապետություն |
| Տեղագրություն | Ակնաղբյուր, Ասկերանի շրջան |
| Դավանանք | Հայ Առաքելական եկեղեցի |
| Թեմ | Արցախի թեմ |
| Ներկա վիճակ | անհայտ |
| Նվիրված | Մարիամ Աստվածածին |
| Անվանված | Մարիամ Աստվածածին |
Եկեղեցին ներառված է Ակնաղբյուրի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկում։
Պատմություն խմբագրել
Եկեղեցու մասին պատմական տեղեկություններ հայտնի չեն[1]։ Մակար Բարխուդարյանը իր «Արցախ» աշխատությունում նկարագրելով Ակնաղբյուր գյուղը, նշում է «եկեղեցին Սուրբ Աստուածածին, քարուկիր, բայց վտանգուած…»[1][2]։ Շահեն Մկրտչյանն իր «Լեռնային Ղարաբաղի պատմաճարտարապետական հուշարձանները» մեծածավալ աշխատությունում եկեղեցին միայն հիշատակում է[1][3]։
Ճարտարապետություն խմբագրել
Եկեղեցին ուղղանկյուն հատակագծով, եռանավ կառույց է[1]։ Փայտյա առաստաղը, որից մի փոքր մասն է պահպանվել, հենված է պատին կից քարե սյուների և կենտրոնական գերան-սյուների վրա, որը նման է Արարատյան դաշտի 19-րդ դարերի եկեղեցիներին[1]։ Նկատի ունենալով այս հանգամանքը և հարավային շքամուտքի ճարտարապետական լուծումը, ենթադրվում է, որ այն կառուցվել է 18-րդ դարի վերջերին կամ 19-րդ դարի սկզբներին[1]։ Եկեղեցին կառուցված է տեղական սպիտակ կրաքարով[1]։ Պատերը շարված են սրբատաշ և կոպտատաշ մեծ ու փոքր քարերով[1]։ Սրբատաշ քարից են մուտքերը և դրանց բարավորները, եկեղեցու անկյունային հատվածները, ինչպես նաև փոքր չափի պատուհանները[1]։ Եկեղեցին ունեցել է երկու մուտք՝ արևմտյան և հարավային[1]։ Արևմտյան մուտքը հետագայում փակվել է՝ վերածվելով պատուհանի։ Արևելյան կողմում եկեղեցին ունի երեք պատուհան[1]։
Գերեզմանոց խմբագրել
Եկեղեցու շուրջը գտնվում է գյուղի հին գերեզմանատունը, որի տապանաքարերը թվագրվում են՝ գլխավորապես 18-20-րդ դարերով[1][4]
Վիճակը պատերազմից հետո խմբագրել
Եկեղեցին Արցախյան պատերազմների ժամանակ չի տուժել[1]։ Նախքան 2020 թվականի 44-օրյա պատերազմը, այն արդեն խիստ վթարային վիճակում է եղել[1]։ Պատերին առկա էին մեծ ճաքեր և փլուզումներ[1]։ Խորհրդային տարիներին մասնակի վնասված եկեղեցին վերակառուցվել և օգտագործվել էր տնտեսական նպատակներով[1]։ Փակվել էր արևմտյան մուտքը, վերածվելով մեծ պատուհանի, իսկ քանդված թաղի փոխարեն կառուցվել է փայտե ծածկ՝ կենտրոնում փայտե սյուներով, որոնք ուղղակի դրվել են սալահատակին[1]։
2020 թվականի պատերազմից և գյուղի բռնազավթումից հետո եկեղեցու մասին տեղեկությունները մնում են անհայտ[1]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 1,11 1,12 1,13 1,14 1,15 1,16 1,17 1,18 1,19 «Ակնաղբյուր գյուղի սբ․ Աստվածածին եկեղեցին». news.am. 2022 թ․ մայիսի 29. Վերցված է 2024 թ․ ապրիլի 12-ին.
- ↑ եպ. Մակար Բարխուդարյանց, Արցախ, Բագու, 1895 — 95, էջեր 95։
- ↑ Շահեն Մկրտչյան, Լեռնային Ղարաբաղի պատմաճարտարապետական հուշարձանները, Երևան, 1985 — 207, էջեր 207։
- ↑ Հակոբ Ղահրամանյան, Տեղեկատու Արցախի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների սոցիալ-տնտեսական բնութագրերի, Երևան, 2015 — 30, էջեր 30։