Վիքիպեդիա

Սաղաթել Հարությունյան

հայ արձակագիր, թարգմանիչ, դրամատուրգ

Սաղաթել Մամիկոնի Հարությունյան (մարտի 20, 1921(1921-03-20)[1][2], Բամբակաշատ, Էջմիածնի գավառ, Հայկական ԽՍՀ[1][2] - հունիսի 3, 2005(2005-06-03), Երևան, Հայաստան), հայ գրող, բանաստեղծ, թարգմանիչ, արձակագիր, դրամատուրգ։ ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ (1968)։ ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ (1946)։ ԽՄԿԿ անդամ 1948 թվականից։

Սաղաթել Հարությունյան
Ծնվել էմարտի 20, 1921(1921-03-20)[1][2]
ԾննդավայրԲամբակաշատ, Էջմիածնի գավառ, Հայկական ԽՍՀ[1][2]
Վախճանվել էհունիսի 3, 2005(2005-06-03) (84 տարեկան)
Վախճանի վայրԵրևան, Հայաստան
Մասնագիտությունգրող և թարգմանիչ
Ազգությունհայ
Քաղաքացիություն Հայկական ԽՍՀ,  ԽՍՀՄ և  Հայաստան
ԿրթությունՀայկական պետական մանկավարժական համալսարան (1941)[1]
ԱնդամակցությունՀԳՄ[1]
ԿուսակցությունԽՄԿԿ
ԱշխատավայրԾիծեռնակ[1][2], Գրական թերթ[1][2], ՀԳՄ և Կենտրոնական կոմիտե
Պարգևներ
«Հայրենական պատերազմի» I աստիճանի շքանշան Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան Կարմիր Աստղի շքանշան «Պատվո նշան» շքանշան
և Հայկական ԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ
Սաղաթել Հարությունյան Վիքիդարանում

Կենսագրություն խմբագրել

Սաղաթել Հարությունյանը ծնվել է 1921 թվականի մարտի 20-ին, Մոլլա Բայազետ (այժմ՝ ՀԽՍՀ Հոկտեմբերյանի շրջանի Բամբակաշատ) գյուղում։ 1940 թվականին ավարտել է Երևանի մանկավարժական ուսումնարանը, 1941 թվականին՝ Երևանի մանկավարժական ինստիտուտը (էքստեռն)։ 1939-1941 թվականներին ուսուցչություն է արել ՀԽՍՀ Աշտարակի և Հոկտեմբերյանի շրջաններում։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին ծառայել է սովետական բանակում. եղել է սուզանավորդ, ապա՝ հրաձիգ։ 1946 թվականին եղել է ՀԼԿԵՄ Կենտկոմի հրահանգիչ և դասախոսական խմբի ղեկավար։ Աշխատել է Շահումյանի (այժմ մտնում է Երևան քաղաքի շրջագծի մեջ) շրջանային «Նոր կյանք» թերթի խմբագրությունում որպես պատասխանատու քարտուղար։ 1956–1969 թվականներին եղել է «Պիոներ» ամսագրի (նաև «Ծիծեռնակ» հանդեսի) գլխավոր խմբագիրը, 1969-1979 թվականներին՝ «Գրական թերթի» գլխավոր խմբագիր, 1976-1994 թվականներին՝ ՀԳՄ վարչության քարտուղար, 1978 թվականից եղել է Հայաստանի գրողների միության վարչության քարտուղար[3]։

Նրա «Միայն մարդն է ուղիղ քայլում» (1969) և «Դատավորը» (1976) պիեսները բեմադրվել են Երևանի Սունդուկյանի անվան թատրոնում, «Աղջիկը, Ծիպլին և Տիմբական» մանկական հեքիաթ-պիեսը 1979 թվականին բեմադրվել է Երևանի պատանի հանդիսատեսի թատրոնում։ «Դատավորը» («Եթե քո աչքը պարզ է») պիեսը հրատարակվել է հունգարերեն և 1984 թվականին բեմադրվել Բուդապեշտի հեռուստատեսությամբ[4]։ 2009 թվին, Քալիֆորնիայի Գլենդել քաղաքում բեմադրվել է այդ պիեսի (Դատավորը) վրա հիմնված մի անգլերեն տարբերակ If Your Eyes Are Clear... վերնագրով, Արամազդ Ստեփանյանի թարգմանություն-աշխատությամբ և բեմադրությամբ։ Այս անգլերեն տարբերակը, 2020 թվի Օգոստոսին, հրատարակվել է Armenian Playwrights Volume 1 անգլերեն լեզվով հայ թատերագիրների պիեսների ժողովածույում։

Պարգևներ խմբագրել

  • ՀԽՍՀ մշակույթի վաստակավոր գործիչ, 1968
  • ՀԳՄ Մ. Զորյանի անվան մրցանակ, 1981
  • Կարմիր աստղի շքանշան
  • Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան
  • Հայրենական պատերազմի I աստիճանի շքանշան
  • «Պատվո նշան» շքանշան

Երկեր խմբագրել

  • Իմ ձայնով, բանաստեղծություններ, Երևան, «Սովետական գրող», 1947։
  • Չինական պատմվածքներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1949։
  • Ապրիլ, բանաստեղծություններ, Երևան, Հայպետհրատ, 1952։
  • Հարյուրերորդ հիերոգլիֆը, պատմվածքներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1955։
  • Հայրենի գյուղ, պոեմ, Երևան, Հայպետհրատ, 1956։
  • Թե ինչ է շշնջում առուն, բանաստեղծություններ, Երևան, Հայպետհրատ, 1958։
  • Արբանյակը Այգեստանում, պատմվածքներ, Երևան, Հայպետհրատ, 1959։
  • Սովետահայ գրականության ընտիր էջեր։ Պոեզիա (գրքում տեղ են գտել նաև Ս. Հարությանյանի մի քանի գործեր), Երևան, Հայպետհրատ, 1960։
  • Փունջ։ Սովետահայ մանկական գրականություն (գրքում գործեր ունի նաև Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1961։
  • Տիմբո-Բումո, Տիմբա-Կում, Երևան, Հայպետհրատ, 1962։
  • Արև ու ծով, բանաստեղծություններ, Երևան, Հայպետհրատ, 1964։
  • Կյանքը սկուտեղի վրա, Երևան, «Հայաստան», 1966։
  • Մի անմորուք Ձմեռ պապի, Երևան, «Հայաստան», 1969։
  • Իմ պատուհանը, բանաստեղծություններ, Երևան, «Հայաստան», 1971։
  • Զանգակներ (ժողովածուում գործեր ունի նաև Ս. Հարությանյանը), Երևան, «Հայաստան», 1974։
  • Միայն մարդն է ուղիղ քայլում... Եթե քո աչքը պարզ է... Դեռ կգա մեր զրահապատը... (դրամաներ), Երևան. «Հայաստան», 1975։
  • Եթե քո աչքը պարզ է։ Բանաստեղծություններ, պիեսներ, Երևան, «Սովետական գրող», 1979։
  • Թևեր, վիպակներ, Երևան, «Սովետական գրող», 1982։
  • Բանաստեղծությունների ժողովածուն ամփոփում է 15 հանրապետությունների մանկագիրների լավագույն գործերը (գրքում գործեր ունի նաև Ս. Հարությունյանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1982։
  • Վաղը դպրոց ենք գնալու, ժողովածուում գործեր ունի նաև Ս. Հարությունյանը, Երևան, «Լույս», 1982։
  • Ծիպիլին, Տիմբական և ծիծաղը, հեքիաթ-վիպակ, Երևան, «Սովետական գրող», 1985։

Մամուլ խմբագրել

  • Ուկրաինային։ «Գրական թերթ», 1948, № 4:

Թարգմանություններ ռուսերենից խմբագրել

  Այս հեղինակի կատարած թարգմանությունների ցանկը կարող եք որոնել «Թարգմանչաց արվեստ» շտեմարանի «Թարգմանիչներ» բաժնում
  • Գյալչեչեկ (թաթարական ժողովրդական հեքիաթներ), Երևան, Հայպետհրատ, 1954։
  • Ուկրաինական քնար։ Բանաստեղծություններ (մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1954։
  • Վլադիմիր Մայակովսկի, Հատընտիր (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1955։
  • Լև Կասիլ, Վաղ արշալույս, Երևան, Հայպետհրատ, 1957։
  • Ջաննի Ռոդարի, Չիպոլինոյի արկածները (վիպակ), Երևան, Հայպետհրատ, 1957։
  • Միխայիլ Իսակովսկի, Հատընտիր (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը) , Երևան, Հայպետհրատ, 1958։
  • Վերա Զվյագինցևա, Ձմեռային աստղ (բանաստեղծություններ, որոնց մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Հայպետհրատ, 1960։
  • Ջաննի Ռոդարի, Երկնագույն նետի ճանապարհորդությունը, Երևան, Հայպետհրատ։
  • Իրժի Տրնկա, Իոսիֆ Մենզել, Գնդլիկ արջուկը կրկեսում (պատմվածք), Երևան, Հայպետհրատ, 1964։
  • Իրժի Տրնկա, Իոսիֆ Մենզել, Գնդլիկ արջուկը խաղալիքների աշխարհում (հեքիաթ), Երևան, «Հայաստան», 1965։
  • Անտուան դը Սենտ-Էքզյուպերի, Փոքրիկ իշխանը, Երևան, «Հայաստան», 1967։
  • Ջաննի Ռոդարի, Ջելսոմինոն խաբեբաների աշխարհում, Երևան, «Հայաստան», 1969։
  • Ողջույն քեզ, Հայաստան։ Աշխարհի բանաստեղծները Սովետական Հայաստանի մասին (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել ե Ս. Հարությունյանը), Երևան, ՀԿԿ Կենտկոմի հրատ., 1970։
  • Վլադիմիր Մայակովսկի, Այս մասին, Երևան, «Հայաստան», 1971։
  • Տաջիկական քնար (մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, «Հայաստան», 1973։
  • Ռուս դասականների գրադարան։ Վլադիմիր Մայակովսկի, Հատընտիր (գրքի մեջ մտնող գործերի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, «Սովետական գրող», 1982։
  • Քնար եղբայրության։ Ուկրաինայի բանաստեղծները Հայաստանի մասին (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, ՀՍՍՀ Գրքասերների ընկերություն-«Սովետական գրող», 1983։
  • Վրացական պոեզիա (ժողովածուի մի մասը թարգմանել է Ս. Հարությունյանը), Երևան, Երևանի համալսարանի հրատարակչություն, 1983։
  • Ջաննի Ռոդարի, Չիպոլինոյի արկածները, Երևան, «Սովետական գրող», 1983։
  • Ջաննի Ռոդարի, Ջելսոմինոն խաբեբաների աշխարհում, Երևան, «Արևիկ», 1990։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Հայկական համառոտ հանրագիտարան (հայ.) — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990. — հատոր 3.
  3. ↑ Ով ով է. Հայեր. Կենսագրական հանրագիտարան, հատոր առաջին, Երևան, 2005.
  4. ↑ «Սաղաթել Հարությունյանի կենսագրությունը av production կայքում». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 8-ին. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 18-ին.
 Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Սաղաթել Հարությունյան» հոդվածին։
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 6, էջ 322)։  
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Սաղաթել_Հարությունյան&oldid=9396879» էջից