Սալվադորյան կոլոն
Սալվադորյան կոլոն (իսպ.՝ Colón salvadoreño), Սալվադորի արժույթ 1919 թվականից մինչև 2004 թվականը։ Մեկ կոլոնը հավասար է 100 սենտավոյի։
| Սալվադորյան կոլոն Colón salvadoreño | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| ISO 4217 կոդ | Սալվադորյան կոլոն | ||||
| Երկիր |  Սալվադոր
| ||||
| Պաշտոնական օգտագործում |
Սալվադոր
| ||||
Անվանվել է ի պատիվ Քրիստափոր Կոլումբոսի իսպ.՝ Cristóbal Colón)։ Կոլոնների բոլոր թղթադրամների վրա, առանց բացառության, հակառակ կողմում տեղադրված էր երիտասարդ կամ տարեց Կոլումբոսի դիմանկարը։
Պատմություն խմբագրել
1890-ականների սկզբին Սալվադորի տարածքում շրջանառվում էին տարբեր ծագման և ձևի, փոփոխական քաշի և նմուշի մետաղադրամներ (moneda macuquina, moneda vencilla), ինչպես նաև այլ պետությունների դրամական միջոցներ՝ ինչպես նաև այլ պետությունների ֆոնդեր՝ «հյուսիսամերիկյան դոլար, չիլիական, պերուական մետաղադրամ, գվատեմալական ոսկե մռտաղադրամ»[1]։
1892 թվականի հոկտեմբերի 1-ին երկրի կառավարությունը որոշում է կայացրել փոխարինել 19-րդ դարից մինչև 1919 թվականը շրջանառության մեջ գտնվող սալվադորյան պեսոն, սակայն դրամավարկային բարեփոխումը տեղի է ունեցել 1919 թվականին։ Նախնական փոխարժեքը սահմանվել է այսպես՝ 2 կոլոն = 1 ԱՄՆ դոլար։ Բացի այդ՝ մինչև 1920-ական թվականները շրջանառության մեջ են մնացել ոսկե և արծաթե մետաղադրամները՝ «տոստոնները» (tostón)։
1921 թվականին կառավարությունն իրականացրել է ֆինանսական բարեփոխում, որի համաձայն շրջանառությունից հանվել են հին մետաղադրամները՝ «կուարտիլոս», «ռասիոնես», «մեդիոս» և «ռեալես»։ Բարեփոխմանը աջակցել են բանկերը, սակայն գյուղացիներն ու մանր առևտրականները (որոնց համար ոսկե և արծաթե մետաղադրամները ոչ միայն վճարման միջոց էին, այլ նաև խնայողությունների և կուտակումների հիմնական միջոց) դեմ են արտահայտվել, տարերային անկարգություններ են տեղի ունեցել երկրով մեկ, որի ընթացքում սպանվել են մի քանի ցուցարարներ և ոստիկաններ[2]։
1931 թվականին կառավարությունը հրաժարվել է ոսկու ստանդարտից, իսկ 1934 թվականին փոխարժեքը կազմում էր 2,5 կոլոն 1 ԱՄՆ դոլարի դիմաց։
Մետաղադրամներ և թղթադրամներ խմբագրել
Սկզբում թղթադրամները թողարկվելմ են երեք մասնավոր բանկերի կողմից (Banco Salvadoreño, Banco Occidental և Banco Agricola Comercial), սակայն 1934 թվականի հունիսի 19-ից Սալվադորի Կենտրոնական պահուստային բանկը (Banco Central de Reserva de El Salvador) դարձել է միակ թողարկողը։
Կենտրոնական բանկը թողարկել է 1, 2, 5, 10, 25 և 100 կոլոն անվանական արժեքով թղթադրամներ։
1940-ական թվականներից մինչև 1968 թվականը Սալվադորի տնտեսությունը բավականին կայուն է զարգացել` հիմնականում գյուղատնտեսության արտահանման և մասամբ մշակող արդյունաբերության շնորհիվ։ Բայց 1969 թվականի ամռանը` Հոնդուրասի հետ պատերազմից հետո, երկիրը հայտնվել է ծանր իրավիճակում. ռազմական հաղթանակի գինը հարևան երկրների հետ դիվանագիտական հարաբերությունների բարդացումն էր, տնտեսական դժվարությունները և իր տարածքում զգալի թվով փախստականներ տեղակայելու անհրաժեշտությունը։
1979-1992 թվականներին իրավիճակն ավելի է սրվել. երկարատև քաղաքացիական պատերազմը հանգեցրել է երկրի տնտեսության կործանմանը, վիթխարի արտաքին պարտքի ձևավորմանը, որը պետք է վճարվեր (ԱՄՆ կառավարությունը Սալվադորին ֆինանսական և տնտեսական օգնություն է ցույց տվել ավելի քան 4,5 միլիարդ դոլարի չափով[3], բացի այդ՝ փոխառություններ են արվել այլ երկրներում և միջազգային ֆինանսական հաստատություններից, օրինակ ՝ Արժույթի միջազգային հիմնադրամից 81 միլիոն դոլարի երկարաժամկետ փոխառություն[4], Իսրայելից 21 միլիոն դոլարի փոխառություն[5], ինչպես նաև Գվատեմալային մոտ 20 միլիոն դոլարի չափով պարտք[6]): Արդյունքում երկիրը չի կարողացել պահպանել ազգային արժույթի փոխարժեքը. եթե 1988 թվականի սկզբին փոխարժեքը կազմել է 5 կոլոն 1 ԱՄՆ դոլարի դիմաց[7], ապա 1992 թվականին գնաճը կազմել է ավելի քան 20 %[8]։
1976 թվականին շրջանառությունից հանվել են 2 կոլոնանոց թղթադրամները, 1982 թվականին՝ 1 կոլոնանոցները, 1995 թվականին՝ 50 կոլոնանոցները, 1997 թվականին՝ 200 կոլոնանոցները։
1990-2004 թվականներին շրջանառության մեջ են եղել անվանական արժեքով 1, 2, 3, 5, 10, 25 և 50 սենտավո մետաղադրամները և 1 կոլոնը, 5, 10, 25, 50, 100 և 200 կոլոն անվանական արժեքով թղթադրամները։
Ազգային արժույթից հրաժարում խմբագրել
2001 թվականին Սալվադորի կառավարությունը որոշել է մինչև 2003 թվականը ամբողջությամբ հրաժարվել ազգային արժույթից և փողի թողարկումից[9]։
2001 թվականի հունվարից որպես հիմնական արժույթ շրջանառության մեջ է դրվել ԱՄՆ դոլարը։ 2004 թվականին կոլոնն ամբողջությամբ դուրս է հանվել շրջանառությունից։
2004 թվականի սկզբից մինչ օրս երկրում գործում է միայն ԱՄՆ դոլարը, որը թողարկվում է Դաշնային պահուստների համակարգի կողմից. այս պահին Սալվադորի կառավարությունը որևէ կերպ չի վերահսկում երկրում դրամական զանգվածը։ Այժմ Սալվադորի տարածքում կոլոնն ամբողջությամբ դադարեցրել է շրջանառությունը, բոլոր գործարքները և պաշտոնական գները ձևակերպվում են դոլարով։ Մասնավոր խանութներում «սովորությունից ելնելով» որոշ գներ սահմանվում են ինչպես դոլարով, այնպես էլ կոլոններով։
Կոլոնը լքելու պահին նրա փոխարժեքը 8,75 էր մեկ ԱՄՆ դոլարի դիմաց։
1999 թվականի թողարկում խմբագրել
| Դիմերես | Դարձերես | Նկարագրություն և չափսեր | Նշում | |
|---|---|---|---|---|
 |
Ազգային պալատ Սան Սալվադորում | Թղթադրամների բոլոր կլիշեները 1997 թվական | ||
 |
 |
Իսալկո հրաբուխ | Բոլոր թղթադրամների դարձերեսին պատկերված է երիտասարդ Քրիստափոր Կոլումբոսը։ | |
 |
 |
Մայաների բուրգը Սան Անդրեսում | ||
 |
 |
Կոատեպեկ լիճ | ||
 |
 |
Մայաների բուրգը Տասումալում | ||
 |
 |
Աշխարհի աստվածային Փրկչի հուշարձան (Monumento al Divino Salvador del Mundo) | ||
Քրիստափոր Կոլումբոսը կոլոնների վրա խմբագրել
|
|
| Դարձերես. 1 կոլոն, 1920 և 2, 1976 | |
Փոխարժեքի ռեժիմ խմբագրել
Կոլոնի փոխարժեքը կապված է ԱՄՆ դոլարի հետ (կոդ ISO 4217 — USD) 8,75:1 հարաբերակցությամբ[10]։
Տես նաև խմբագրել
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Никарагуа, республика в Центральной Америке». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ Мигель Мармоль. Гнев и боль Сальвадора: страницы жизни и борьбы. М., «Прогресс», 1981. стр.33, 60
- ↑ «Dr. James S. Corum. The Air War in El Salvador // Airpower Power Journal — Summer 1998». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 2-ին. Վերցված է 2011 թ․ հուլիսի 25-ին.
- ↑ Укрепляют хунту // «Известия», № 201 (20182) от 20.07.1982. с. 4
- ↑ Э. Л. Белый. Латинская Америка: битва за второе освобождение. М., «Знание», 1985. с. 33
- ↑ Вольфганг Дитрих. Правда о конфликте в Центральной Америке, 1983—1989. М., изд-во института Латинской Америки РАН, 1992. с. 181
- ↑ Страны мира: краткий политико-экономический справочник. М., Политиздат, 1988. сс. 422—423
- ↑ Страны мира: краткий политико-экономический справочник. М., «Республика», 1993. с. 355
- ↑ «Оппозиция Сальвадора требует объявить незаконной «долларизацию» страны». beta-press.ru. Արխիվացված օրիգինալից 2018 թ․ դեկտեմբերի 6-ին. Վերցված է 2018 թ․ դեկտեմբերի 5-ին.
- ↑ «De Facto Classification of Exchange Rate Regimes and Monetary Policy Frameworks». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ ապրիլի 22-ին. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 28-ին.