Ռիչարդ Էլի

Ամերիկացի տնտեսագետ

Ռիչարդ Թեոդոր Էլի (անգլ.՝ Richard Theodore Ely, ապրիլի 13, 1854(1854-04-13)[1][2][3], Ripley, Չոտոկվա շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ - հոկտեմբերի 4, 1943(1943-10-04)[1][2], Օլդ Լայմ), ամերիկացի տնտեսագետ, համահիմնադիր և Ամերիկյան տնտեսական ասոցիացիայի վեցերորդ նախագահ 1900-1901 թվականներին[13]։

Ռիչարդ Էլի
Ծնվել էապրիլի 13, 1854(1854-04-13)[1][2][3]
Ripley, Չոտոկվա շրջան, Նյու Յորք, ԱՄՆ
Մահացել էհոկտեմբերի 4, 1943(1943-10-04)[1][2] (89 տարեկան)
Օլդ Լայմ
ԳերեզմանForest Hill Cemetery[4]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Մասնագիտությունտնտեսագետ, պատմաբան և գրող
Հաստատություն(ներ)Ջոնս Հոփքինսի համալսարան և Վիսկոնսինի համալսարան Մեդիսոնում
Պաշտոն(ներ)նախագահ
Ալմա մատերԿոլումբիայի համալսարան և Հայդելբերգի համալսարան
Գիտական աստիճանդոկտորի աստիճան
Գիտական ղեկավարԿառլ Կնիս[5] և Յոհան Կասպար Բլյունչլի
Եղել է գիտական ղեկավարEdward Alsworth Ross?[6], Էլվին Հարվի Հանսեն[7], Henry Brayton Gardner?[8], Էլլին Յանգ[9], Albert Shaw?[10], Չարլզ Ջեսսի Բալոք[11], Sidney Sherwood?[12], William Amasa Scott?[12], Don Lescohier?[12], Henry Charles Taylor?[12], Վուդրո Վիլսոն[12], Benjamin H. Hibbard?[12], Lewis Henry Haney?[12], Albion Woodbury Small?[12], Դևիդ Կինլի[12], William H. Kiekhofer?[12], Harry Jerome?[12], Margaret Anna Schaffner?[12], Oliver Edwin Baker?[12], Samuel Jacob Brandenburg?[12], Arthur John Mertzke?[12], Samuel Edwin Sparling?[12], Bentaro Kamiyama?[12], Selwyn D. Collins?[12], Sidney L. Miller?[12], Clarence J. Foreman?[12], James William Putnam?[12], George Ray Wicker?[12], Thomas K. Urdahl?[12], George Simon Wehrwein?[12] և Ջոն Կոմոնս[12]
 Richard Theodore Ely Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Ռիչարդը ծնվել է 1854 թվականի ապրիլի 13-ին Նյու Յորք նահանգի Ռիփլի քաղաքում, հայրը Էզրա Սթերլինգ էլին էր, մայրը՝ Հարիեթ Գարդներ Մեյսոնը։

1876 թվականին ստացել է բակալավրի աստիճան, իսկ 1879 թվականին՝ մագիստրոսի աստիճան Կոլումբիայի համալսարանում, 1881 թվականին ավարտել է Հայդելբերգի համալսարանը դոկտորի աստիճանով, 1892 թվականին ստացել է դոկտորի աստիճան Հոբարտի և Վիլյամ Սմիթի քոլեջում[14]։

1881-1892 թվականներին եղել է Ջոնս Հոփքինսի համալսարանի պոլիտէկոնոմիայի ամբիոնի պրոֆեսոր, այնուհետև 1892-1925 թվականներին՝ Վիսկոնսինի համալսարանին կից Տնտեսագիտության դպրոցի պրոֆեսոր և տնօրեն։ 1925-1933 թվականներին Հյուսիսարևմտյան համալսարանում եղել է պրոֆեսոր[15]։

1884 թվականի հունիսի 25-ին Ռիչարդն առաջին անգամ ամուսնացել է Աննա Անդերսոնի հետ։

1885 թվականին եղել է համահիմնադիր, 1885-1892 թվականներին եղել է առաջին քարտուղարը, իսկ 1900-1901 թվականներին՝ Ամերիկյան տնտեսական ասոցիացիայի նախագահը[16][17]։

Հանդես է եկել ԱՄՆ-ում որպես առաջադիմական շարժման առաջատար գործիչներից մեկը, որը պրոգրեսիվիզմի դարաշրջան է անվանել, պայքարել է սոցիալական բարեփոխումների և տնտեսության մեջ ավելի մեծ Պետական միջամտության համար՝ աշխատանքի պայմանների բարելավման, մանկական աշխատանքի վերացման, արհմիությունների իրավունքների ապահովման և կապիտալիզմի թերությունների վերացման նպատակով, ընդ որում, քննադատել է նաև սոցիալիզմը։ Եղել է Քրիստոնեական սոցիալական միության հիմնադիրն ու քարտուղարը։

Հիմնադրել և հանդիսացել է «Journal of Land» և «Public Utility Economics» ամսագրերի խմբագիրը[15]։

Հիշատակ

խմբագրել
 
Ռիչարդ Էլիի տունը

Ռիչարդը մահացել է 1943 թվականի հոկտեմբերի 4-ին Կոնեկտիկուտ նահանգի Օլդ Լայմ քաղաքում։

Ռիչարդ Էլիի տունը, որտեղ ապրել է Էլիի ընտանիքը, 1974 թվականից դարձել է ազգային պատմական վայր[18]։

Ջոնս Հոփկինսի համալսարանը 1998 թվականից անցկացնում է Ռիչարդ Էլիի հիշատակին նվիրված երկշաբաթյա ամենամյա դասախոսություններ[19]։

Ամերիկյան տնտեսական ասոցիացիան Ռիչարդ Էլիի հիշատակին նվիրված ամենամյա դասախոսություններ է անցկացնում 1962 թվականից[20]։

Եպիսկոպոսաց եկեղեցին կանոնականացրել է Ռիչարդ Էլիին և ամեն տարի հոկտեմբերի 8-ին հարգում է սրբերի պատարագի օրացույցը։

Մատենագրություն

խմբագրել

Նրա ստեղծագործությունների ցանկը ներառում է ավելի քան 60 գիրք և հարյուրավոր հոդվածներ[17]՝

  • Ely R.T. French and German Socialism in Modern Times. — NY, 1883
  • Ely R.T. The Past and the Present of Political Economy, 1884
  • Ely R.T. Recent American Socialism, 1885
  • Ely R.T. Pullman: A Social Study//Harper’s Magazine, 70, February 1885, pp. 452–466
  • Ely R.T. The Labor Movement in America. — NY, 1886
  • Ely R.T. Cooperation in America, 1887
  • Ely R.T. Problems of To-day; Tariffs, Taxation, Monopolies, 1888
  • Ely R.T. An Introduction to Political Economy, 1889
  • Ely R.T. Social Aspects of Christianity, 1889
  • Ely R.T. Outlines of Economics. — NY, 1893
  • Ely R.T. Socialism; an Examination of its Nature, its Strength and its Weakness. — London, 1894
  • Ely R.T. The Social Law of Service, 1897
  • Ely R.T. Studies in the Evolution of Industrial Society, 1903
  • Ely R.T. Property and Contract in their Relation to the Distribution of Wealth, 1914
  • Ely R.T. Ground Under Our Feet, 1938.

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Encyclopædia Britannica
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
  3. 3,0 3,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.)LZMK, 1999. — 9272 p.
  4. Find A Grave — 1996.
  5. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  6. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  7. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  8. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  9. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  10. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  11. Mathematics Genealogy Project — 1997.
  12. 12,00 12,01 12,02 12,03 12,04 12,05 12,06 12,07 12,08 12,09 12,10 12,11 12,12 12,13 12,14 12,15 12,16 12,17 12,18 12,19 12,20 12,21 12,22 12,23 12,24 Mathematics Genealogy Project — 1997.
  13. «Эли, Рихард-Теодор». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) {{{заглавие}}}.
  14. NNDB Richard T. Ely.
  15. 15,0 15,1 Richard T. Ely Pullman: A Social Study // Harper's Magazine. — 70 (February 1885): 452-66.
  16. American Economic Association Presidents.
  17. 17,0 17,1 Блауг М. 100 великих экономистов до Кейнса. —СПб.:Экономикус, 2008. — С. 340—342. — ISBN 978-5-903816-01-9.
  18. The historical marker Database Ely House 1896. Архивировано из первоисточника 12 Ապրիլի 2016.
  19. Johns Hopkins University Ely Lectures. Архивировано из первоисточника 29 Մարտի 2016.
  20. American Economic Association Richard T. Ely Lecturers.
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ռիչարդ Էլի» հոդվածին։