Ջոն Կոմոնս
Ջոն Ռոջերս Կոմոնս (անգլ.՝ John Rogers Commons, հոկտեմբերի 13, 1862[1][2][3], Դարք Քաունթի, Օհայո, ԱՄՆ - մայիսի 11, 1945[4][5][6][…], Ֆորթ Լոդերդեյլ, Ֆլորիդա, ԱՄՆ[5]), ամերիկացի տնտեսագետ, ինստիտուցիոնալիզմի տեսության կողմնակից։
.svg){kind=small}
Հայրը եղել է գործարար և մի քանի անգամ վաճառել է իր բիզնեսը։ Որպեսզի իր ընտանիքը կարողանա ապահովել, մայրը ստիպված էր աշխատեցնել հյուրատուն։
Կոմոնսը դպրոցն ավարտելուց հետո փորձել է աշխատել ուսուցիչ, սակայն առաջին իր փորձը առաջացրել է ուժեղ հակակրանք դեպի ուսուցչական աշխատանքը։ Մոր խորհրդով 1882 թ. ընդունվել է Օբերլինի քոլեջը։ Ավարտելուց հետո Կոմոնսը սովորել է Մերիլենդ նահանգում՝ Ջոն Հոպկինսի համալսարանում։
Հետագայում նա աշխատել է մի շարք ամերիկյան համալսարաններում։
1904 թ-ից եղել է Վիսկոնսինյան համալսարանի պրոֆեսոր։ 1917 թ. դարձել է Ամերիկյան տնտեսական ասոցիացիայի նախագահ։
1919 թ. Կոմոնսը գրել է «Արտադրական բարեհաճություն» աշխատությունը։ Այստեղ կար աշխատողների և գործատուների միջև համաձայնության գաղափար «փոխզիջումների» միջոցով։
«Ինստիտուցիոնալ տնտեսագիտության տեսություն» (Institutional Economics, 1934) աշխատության մեջ գիտնականը հետազոտության է ենթարկել «խմբային գործողությունները» և «գործարքները»։ Խմբային գործողությունները հսկում են անհատների գործողությունները։ Նրանք նախընտրում են որոշակի իրավական դաշտ։ Ջ. Կոմոնսը հետևում է բաժնետիրական ընկերությունների, արհմիությունների և քաղաքական կուսակցությունների դերին անհատների համակարգված գործողությունների ստեղծման գործում։ Նա նաև առանձնացնում է գործարքների 3 հիմնական տեսակ՝ առևտրային, կառավարման և ռացիոնալացման։ Յուրաքանչյուր գործարք ներառում է բանակցություններ, պարտավորությունների ընդունում և կատարում։ Ամերիկացի գիտնականը նաև ներկայացրել է «խմբային ճնշում» կատեգորիայի տնտեսական հետազոտություն (այդպիսի խմբերի մեջ նա ընդգրկում էր աշխատողներին և գործատուներին, գնորդներին և վաճառողներին, ֆերմերներին և գյուղացիներին, վարկատուներին և վարկառուներին և այլն)։
Կոմոնսի վերջին ախատանքներից է «Կոլեկտիվ գործողությունների տնտեսագիտություն» աշխատությունը։
Ջ. Կոմոնսը առաջարկել է «Սոցիալական կոնֆլիկտների տեսություն»։ Ըստ դրա՝ հասարակությունը մասնագիտացված խմբերի ամբողջությունն է (աշխատողներ, կապիտալիստներ)։ Օրենսդրական կանոնները կարգավորում են հավասար գործարքները։ Հաճախ են հասարակության մեջ առաջանում կոնֆիլկտներ։ Գործարքի մասնակիցները ոչ թե անհատներն են, այլ արհմիություները և գործարար միավորումները։ Պետությունը երաշխավորում է պարտավորությունների կատարում պայմանագրով։
Ջ. Կոմոնսին է պատկանում «սեփականության տիտղոս» կատեգորիան։ Ամենից առաջ այն վերաբերում է ոչ նյութական սեփականությանը (օրինակ, արժեթղթերի վաճառքի գործողությունները)։
Կապիտալիստական հասարակության փուլերն ըստ Կոմոնսի.
- առևտրային կապիտալիզմ,
- փեռնարկատիրական փուլ,
- բանկային կապիտալիզմ,
- վարչական կապիտալիզմ։
1935 թ. ընդունվեց «Սոցիալական պաշտպանության ակտը»։ Դրանում մեծ ներդրում ունի Կոմոնսը։ Այդ ակտը արտացոլում էր կենսաթոշակային համակարգի ապահովումը ԱՄՆ-ում։
Հիմնական աշխատանքները
խմբագրելԾանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ 2,0 2,1 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
- ↑ 3,0 3,1 Brozović D., Ladan T. Hrvatska enciklopedija (хорв.) — LZMK, 1999. — 9272 p.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 Коммонс Джон Роджерс // Большая советская энциклопедия (ռուս.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — М.: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 http://www.britannica.com/EBchecked/topic/128898/John-R-Commons
- ↑ 6,0 6,1 6,2 http://www.jstor.org/stable/1809429
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 7,16 7,17 7,18 7,19 7,20 7,21 7,22 7,23 7,24 7,25 7,26 7,27 7,28 7,29 7,30 7,31 7,32 7,33 7,34 7,35 7,36 7,37 7,38 7,39 Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ Mathematics Genealogy Project — 1997.
- ↑ https://www.dol.gov/general/aboutdol/hallofhonor/inductees
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Ջ.Ռ Կոմոնսի կենսագրությունը Արխիվացված 2021-07-09 Wayback Machine
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ջոն Կոմոնս» հոդվածին։ |