Շաքիր Սելիմ
Շաքիր Սելիմ (Ղրիմի թաթարերեն՝ Şakir Selim, իսկական անունը՝ Շաքիր Սելիմ օղլու Սելիմով, Ղրիմի թաթարերեն՝ Şakir Selim oğlu Selimov, ապրիլի 10, 1942, Ռազդոլնոյեի շրջան, Ղրիմի ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 18, 2008, Սիմֆերոպոլ, Ուկրաինա), ազգությամբ Ղրիմի թաթար բանաստեղծ, թարգմանիչ, հրապարակագիր[1]։
Շաքիր Սելիմ | |
|---|---|
| Ծնվել է | ապրիլի 10, 1942 |
| Ծննդավայր | Ռազդոլնոյեի շրջան, Ղրիմի ինքնավար խորհրդային սոցիալիստական հանրապետություն, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Վախճանվել է | նոյեմբերի 18, 2008 (66 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Սիմֆերոպոլ, Ուկրաինա |
| Մասնագիտություն | գրող և բանաստեղծ |
| Լեզու | Ղրիմի թաթարերեն |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Ուկրաինա |
| Կրթություն | Սամարղանդի պետական համալսարան |
| Անդամակցություն | ԽՍՀՄ Գրողների միություն, National Union of Journalists of Ukraine? և Ուկրաինայի գրողների ազգային միություն |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է 1942 թվականի ապրիլի 10-ին, Ղրիմի Խորհրդային Ինքնավար Հանրապետության Բույուկ Ասս գյուղում։ Ընտանիքի ութերորդ երեխան էր։ Երկու տարեկան է եղել, երբ նրանց ընտանիքը, Ղրիմի մյուս թաթարների հետ, արտաքսվել է նախ՝ Ուրալ, այնուհետև՝ Միջին Ասիա։ Յոթ տարեկանում կորցրել է մորը։ 1974 թվականին ավարտել է Սամարղանդի համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետը, տասնմեկ տարի ուսուցչություն արել Ջամբայի տարրական դպրոցում։ Այնուհետև դարձել է Տաշքենդում լույս տեսնող «Լենին բայրաղը» («Լենինյան դրոշ») թերթի սեփական թղթակիցը, գլխավորել Սամարղանդի մարզայի ռադիոյի ղրիմաթաթարերեն հաղորդումների բաժինը։ 1989 թվականին վերադարձել է Ղրիմ, նշանակվել Սիմֆերոպոլում ռուսերեն ու ղրիմաթաթարերեն հրատարակվող «Достлукъ» (հետագայում՝ «Достлукъ — Къырым», «Къырым», ներկայումս՝ «Qırım») թերթի խմբագրի տեղակալ, 1997 թվականից՝ «Йылдыз» («Աստղ») ամսագրի գլխավոր խմբագիր։
Գրական գործունեություն խմբագրել
Դեռ խորհրդային բանակում ծառայելու ժամանակ Շաքիրն իր գրած «Մայրը» պոեմը ուղարկել է «Լենին բայրաղը» թերթի խմբագրությանը։ Պոեմը 1963 թվականին լույս է տեսել, և այդպես սկիզբ է առել նրա գրական գործունեությունը[2]։ 1971 թվականին հրատարակվել է Սելիմի առաջին բանաստեղծական ժողովածուն, որին հաջորդել են ևս յոթ ժողովածուներ։ Վերջինը՝ «Ղրիմ-նամե» խորագրով, լույս է տեսել 2006 թվականին։ 1982 թվականին Շաքիր Սելիմն ընդունվել է ԽՍՀՄ գրողների միության շարքերը, 1992-ին գլխավորել Ուկրաինայի գրողների ազգային միության ղրիմաթաթարական գրողների խորհուրդը։ Մահացել է 2008 թվականի նոյեմբերի 18-ին, Սիմֆերոպոլում[3][4]։
Բանաստեղծական ժողովածուներ խմբագրել
- «Акъбардакъ» (1971)
- «Севги алеви» (1978)
- «Дуйгъуларым» (1975)
- «Уянув» (1982)
- «Еллерни динъле» (1986)
- «Тюшюндже» (1997)
- «Къырымнаме» (2006)
- «Къырымнаме II» (2008)
Թարգմանություններ խմբագրել
Շաքիր Սելիմը Ղրիմի թաթարերեն է թարգմանել Ալեքսանդր Պուշկինի «Կովկասի գերին» պոեմը, Միխայիլ Լերմոնտովի մի շարք բանաստեղծություններ, Տարաս Շևչենկոյի «Կատարինան», Ադամ Միցկևիչի «Ղրիմի սոնետներ»-ը, Նիկոլայ Գոգոլի «Ամուսնություն», Վիլյամ Շեքսպիրի «Մակբեթ», «Ռոմեո և Ջուլիետ», Մուստայ Քարիմի «Լուսնյակ գիշերով» թատերգությունները և այլ ստեղծագործություններ։
Պարգևներ խմբագրել
- 1997 – Տարաս Շևչենկոյի անվան պետական մրցանակ (Ուկրաինա)
Հիշատակ խմբագրել
Շաքիր Սելիմի անունով է կոչվել ղրիմյան Սուդակ քաղաքի փողոցներից մեկը։
Գրականություն խմբագրել
- УНІАН
- Прес-центр(չաշխատող հղում)
- Світлій пам'яті поета Шакіра Селіма Արխիվացված 2014-03-24 Wayback Machine
- Торкався серцем й України
- Українська та кримськотатарська література в Криму(չաշխատող հղում)
- Весна і осінь Шакіра Селіма (ռուս.)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Şakir Selim». www.biyografya.com (թուրքերեն). Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ «Poems of Şakir Selim». medeniye.org. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ «Crimean Tatars honor 5th death anniversary of Shakir Selim». QHA (ամերիկյան անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2018 թ․ ապրիլի 3-ին. Վերցված է 2018 թ․ ապրիլի 2-ին.
- ↑ «The Patriotism in Şakir Selim's Poems».