Վիքիպեդիա

Շախմատի աշխարհի առաջնություն 2023

2023 թվականի շախմատի աշխարհի չեմպիոնի կոչման համար մրցախաղ, կայացել է 2023 թվականի ապրիլի 7-մայիսի 1-ին Ղազախստանի Հանրապետության մայրաքաղաք Աստանայում[1][2]։ Շախմատի աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսի համար մրցել են հավակնորդների մրցաշարի հաղթող Յան Նեպոմնյաշչին և մրցաշարում երկրորդ տեղը զբաղեցրած Դին Լիրենը։ Մրցախաղի հիմնական 14 պարտիաներից հետո հաղթողը չի որոշվել, արագ շախմատի լրացուցիչ չորս պարտիաներից հետո աշխարհի 17-րդ չեմպիոն է դարձել չինացի Դին Լիրենը։

Հավակնորդ Հավակնորդ
Յան Նեպոմնյաշչի Դին Լիրեն
Յան Նեպոմնյաշչի Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետություն Դին Լիրեն
Ծնվել է 1990 թվականի հուլիսի 14-ին
32 տարեկան 		Ծնվել է 1992 թվականի հոկտեմբերի 24-ին
30 տարեկան
2022 թվականի Շախմատի հավակնորդների մրցաշարի չեմպիոն 2022 թվականի Շախմատի հավակնորդների մրցաշարի փոխչեմպիոն
Էլոյի գործակից։ 2795 Էլոյի գործակից։ 2788
Պաշտոնական կայք
←

Դին Լիրենը վաստակել է €1.1 միլիոն ($1.4 միլիոն)՝ մրցանակային ընդհանուր հիմնադրամի 55%-ը։ Յան Նեպոմնյաշչին վաստակել է 45%-ը՝ €900,000։

Կառլսենի հրաժարվելը չեմպիոնական տիտղոսը պաշտպանելուց խմբագրել

2022 թվականի հունիսին շախմատի աշխարհի գործող չեմպիոն Մագնուս Կառլսենը հայտարարել է, որ չի պաշտպանի չեմպիոնական տիտղոսը Յան Նեպոմնյաշչիի հետ մրցախաղում[3][4][5].

  Ես մոտիվացված չեմ ևս մեկ մրցախաղ անցկացնելու։ Պարզապես հասկացել եմ, որ ինձ այդքան էլ դուր չի գալիս դա, թեպետ պատմական տեսանկյունից այն իսկապես կարող է հետաքրքրաշարժ լինել։ Հանդիպել եմ ՖԻԴԵ-ի նախագահի հետ և նրան փոխանցել, որ չեմ պաշտպանելու չեմպիոնական տիտղոսս հաջորդ մրցախաղում[6]
- Մագնուս Կառլսեն
  
 
2023 թվականի Շախմատի աշխարհի առաջնության առաջին պարտիա, Նեպոմնյաշչին խաղը սկսում է 1.e4 քայլով

Ավելի վաղ՝ 2021 թվականի շախմատի աշխարհի առաջնությունից հետո նորվեգացի չեմպիոնը հայտարարել էր, որ կարող է հրաժարվել իր տիտղոսը պաշտպանելուց, եթե նրա մրցակիցը չլինի Ալիռեզա Ֆիրուզջան, որը 18 տարեկանում բարձրացել էր երկրորդ տեղը շախմատի համաշխարհային վարկանիշային աղյուսակում[7]։ 2022 թվականի ապրիլին Կառլսենը կրկին հրապարակավ հայտարարել է, որ դժվար թե ինքը հանդես գա աշխարհի հաջորդ առաջնությունում[8]։

Այն դեպքում, երբ շախմատի աշխարհի գործող չեմպիոնը հրաժարվում է պաշտպանել իր տիտղոսը, հավակնորդների մրցաշարում առաջին և երկրորդ տեղերը զբաղեցրած շախմատիստները մրցում են շախմատի թագի համար[9][10]։

Գործող չեմպիոնի չմասնակցելը հազվադեպ երևույթ է շախմատային աշխարհում․ 1993 թվականին գործող չեմպիոն Գարրի Կասպարովը ՖԻԴԵ-ի կողմից զրկվել է չեմպիոնի տիտղոսից, բայց նա դեռ պնդում էր, որ աշխարհի չեմպիոն ինքն է։ Մինչ 2006 թվականը գոյություն է ունեցել աշխարհի երկու չեմպիոն՝ ըստ ՖԻԴԵ-ի վարկածի և ըստ «դասական» վարկածի[11]։ Մինչ այդ, վերջին գործող չեմպիոնը, որը հրաժարվել է մասնակցել մրցաշարից, եղել է Ռոբերտ Ֆիշերը։ Այդ դեպքում ՖԻԴԵ-ն չեմպիոնի տիտղոսը շնորհել է հավակնորդների մրցաշարի հաղթող Անատոլի Կարպովին[12]։ Վերջին անգամ աշխարհի «անվիճելի» առաջնությունը տեղի է ունեցել առանց գործող չեմպիոնի, 1948 թվականին, քանի որ 1946 թվականին նախորդ չեմպիոն Ալեքսանդր Ալյոխինը մահացել էր[13]։

Կանոնակարգ խմբագրել

  • Հաղթանակի համար տրվել է մեկ միավոր, իսկ ոչ-ոքիի համար՝ 0,5 միավոր։
  • Նախատեսված է եղել 14 դասական պարտիա (եթե շախմատիստներից մեկը ժամկետից շուտ չհաղթեր)։
  • Ժամակարգը՝ 120 րոպե 40 քայլի համար, այնուհետև՝ 60 րոպե հաջորդ 20 քայլի համար և 15 րոպե՝ մինչև պարտիայի ավարտը՝ գումարած 30 վայրկյան յուրաքանչյուր քայլի համար։
  • Եթե 14-րդ պարտիայից հետո մրցախաղի հաշիվը հավասար լիներ, ապա մրցախաղը կտեղափոխվեր թայ-բրեյք։
  • Թայ-բրեյքում պետք է խաղացվեր արագ շախմատի չորս պարտիա, եթե այդ ընթացքում հաշիվը հավասար լիներ, շախմատիստները պետք է անցկացնեին կայծակնային 2 պարտիայից բաղկացած մրցամարտ։ Դրանից հետո հաշիվը հավասար լինելու դեպքում շախմատիստները պետք է կխաղային առավելագույնը 5 այդպիսի մրցամարտ՝ երկուական պարտիայով։ Հավասար հաշվի դեպքում կանցկացվեր մեկ «մահվան» պարտիա[14]։

Ժամանակացույց խմբագրել

Օր Շաբաթվա օր Իրադարձություն
Ապրիլի 7, 2023 թ․ Ուրբաթ Բացման արարողություն
Ապրիլի 9, 2023 թ Կիրակի 1-ին պարտիա
Ապրիլի 10, 2023 թ․ Երկուշաբթի 2-րդ պարտիա
Ապրիլի 11, 2023 Երեքշաբթի Հանգստի օր
Ապրիլի 12, 2023 թ Չորեքշաբթի 3-րդ պարտիա
Ապրիլի 13, 2023 թ․ Հինգշաբթի 4-րդ պարտիա
Ապրիլի 14, 2023 թ․ Ուրբաթ Հանգստի օր
Ապրիլի 15, 2023 թ Շաբաթ 5-րդ պարտիա
Ապրիլի 16, 2023 Կիրակի 6-րդ պարտիա
Ապրիլի 17, 2023 Երկուշաբթի Հանգստի օր
Ապրիլի 18, 2023 Երեքշաբթի 7-րդ պարտիա
Ապրիլի 19, 2023 Չորեքշաբթի Հանգստի օր
Օր Շաբաթվա օր Իրադարձություն
Ապրիլի 20, 2023 Հինգշաբթի 8-րդ պարտիա
Ապրիլի 21, 2023 Ուրբաթ 9-րդ պարտիա
Ապրիլի 22, 2023 Շաբաթ Հանգստի օր
Ապրիլի 23, 2023 Կիրակի 10-րդ պարտիա
Ապրիլի 24, 2023 Երկուշաբթի 11-րդ պարտիա
Ապրիլի 25, 2023 Երեքշաբթի Հանգստի օր
Ապրիլի 26, 2023 Չորեքշաբթի 12-րդ պարտիա
Ապրիլի 27, 2023 Հինգշաբթի 13-րդ պարտիա
Ապրիլի 28, 2023 Ուրբաթ Հանգստի օր
Ապրիլի 29, 2023 Շաբաթ 14-րդ պարտիա
Ապրիլի 30, 2023 Կիրակի Թայ-բրեյք
Մայիսի 1, 2023 Երկուշաբթի Փակման արարողություն

Մրցախաղի աղյուսակ խմբագրել

Շախմատի աշխարհի առաջնություն 2023
Էլոյի գործակից Դասական պարտիաներ Հաշիվ Արագ պարտիաներ Հաշիվ
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
  Յան Նեպոմնյաշչի 2795 ½ 1 ½ 0 1 0 1 ½ ½ ½ ½ 0 ½ ½ 7 ½ ½ ½ 0 8½
  Դին Լիրեն 2788 ½ 0 ½ 1 0 1 0 ½ ½ ½ ½ 1 ½ ½ 7 ½ ½ ½ 1 9½

Արդյունքներ խմբագրել

Քանի որ աշխարհի չեմպիոն Կառլսենը մրցաշարից հետո հայտարարել է, որ չի պաշտպանելու աշխարհի չեմպիոնի տիտղոսը, ապա և՛ առաջին, և՛ երկրորդ տեղերը առաջադիմեցին 2023 թվականի տիտղոսային խաղին։

2022 թվականի հավակնորդների մրցաշարի աղյուսակ
Կարգ Շախմատիստ Միավոր ԶԲ Հաղթ․ Որակավորում ՅՆ ԴԼ ԹՌ ՀՆ ՖԿ ԱՖ ՅՔԴ ՌՌ
1   Յան Նեպոմնյաշչի (ՖԻԴԵ) 9.5 / 14 62 5 Առաջխաղացում դեպի տիտղոսի խաղ — ½+1 ½+½ ½+½ ½+½ 1+1 1+½ ½+1
2   Դին Լիրեն (ՉԻՆ) 8 / 14 52 4 Առաջխաղացում դեպի տիտղոսի խաղ 0+½ — 0+½ 1+½ ½+1 ½+½ 1+½ ½+1
3   Թեյմուր Ռաջաբով (ԱԴՐ) 7.5 / 14 52 3 ½+½ ½+1 — 1+0 ½+0 ½+½ ½+½ ½+1
4   Հիկարու Նակամուրա (ԱՄՆ) 7.5 / 14 50.25 4 ½+½ ½+0 1+0 — 1+0 1+½ 1+½ ½+½
5   Ֆաբիանո Կարուանա (ԱՄՆ) 6.5 / 14 46.5 3 ½+½ 0+½ 1+½ 1+0 — 0+1 ½+0 ½+½
6   Ալիռեզա Ֆիրուզջա (ՖՐ) 6 / 14 39.5 2 0+0 ½+½ ½+½ ½+0 0+1 — ½+½ 1+½
7   Յան Քշիշտոֆ Դուդա (ԼԵՀ) 5.5 / 14 38.5 1 ½+0 ½+0 ½+½ ½+0 1+½ ½+½ — ½+0
8   Ռիխարդ Ռապորտ (ՀՈՒՆԳ) 5.5 / 14 37.75 1 0+½ 0+½ 0+½ ½+½ ½+½ ½+0 1+½ —
Աղբյուր՝ Պաշտոնական կայք

Պարտիաներ խմբագրել

1-ին պարտիա խմբագրել

Նեպոմնյաշչի – Դին, 1-ին պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 25.Թd2 քայլից հետո

1. e4 e5 2. Ձf3 Ձc6 3. Փb5 a6 4. Փa4 Ձf6 5. 0-0 Փe7 6. Փxc6 dxc6 7. Նe1 Ձd7 8. d4 exd4 9. Թxd4 0-0 10. Փf4 Ձc5 11. Թe3 Փg4 12. Ձd4 Թd7 13. Ձc3 Նad8 14. Ձf5 Ձe6 15. Ձxe7+ Թxe7 16. Փg3 Փh5 17. f3 f6 18. h3 h6 19. Աh2 Փf7 20. Նad1 b6 21. a3 a5 22. Ձe2 Նxd1 23. Նxd1 Նd8 24. Նd3 c5 25. Թd2 (տրամագիր) 25․․․c6 26. Նxd8+ Ձxd8 27. Թf4 b5 28. Թb8 Աh7 29. Փd6 Թd7 30. Ձg3 Ձe6 31. f4 h5 32. c3 c4 33. h4 Թd8 34. Թb7 Փe8 35. Ձf5 Թd7 36. Թb8 Թd8 37. Թxd8 Ձxd8 38. Ձd4 Ձb7 39. e5 Աg8 40. Աg3 Փd7 41. Փc7 Ձc5 42. Փxa5 Աf7 43. Փb4 Ձd3 44. e6+ Փxe6 45. Ձxc6 Փd7 46. Ձd4 Ձxb2 47. Աf3 Ձd3 48. g3 Ձc1 49. Աe3 ½–½[15][16]

2-րդ պարտիա խմբագրել

Դին – Նեպոմնյաշչի, 2-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 11...Ձa5 քայլից հետո

1. d4 Ձf6 2. c4 e6 3. Ձf3 d5 4. h3 dxc4 5. e3 c5 6. Փxc4 a6 7. 0-0 Ձc6 8. Ձc3 b5 9. Փd3 Փb7 10. a4 b4 11. Ձe4 Ձa5 (տրամագիր) 12. Ձxf6+ gxf6 13. e4 c4 14. Փc2 Թc7 15. Փd2 Նg8 16. Նc1 0-0-0 17. Փd3 Աb8 18. Նe1 f5 19. Փc2 Ձc6 20. Փg5 Նxg5 21. Ձxg5 Ձxd4 22. Թh5 f6 23. Ձf3 Ձxc2 24. Նxc2 Փxe4 25. Նd2 Փd6 26. Աh1 c3 27. bxc3 bxc3 28. Նd4 c2 29. Թh6 e5 0–1[17]

3-րդ պարտիա խմբագրել

Նեպոմնյաշչի – Դին, 3-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 27.Ձb5 քայլից հետո

1. d4 Ձf6 2. c4 e6 3. Ձc3 d5 4. cxd5 exd5 5. Փg5 c6 6. e3 h6 7. Փh4 Փe7 8. Փd3 0-0 9. Թc2 Նe8 10. Ձge2 Ձbd7 11. 0-0 a5 12. a3 Ձh5 13. Փxe7 Թxe7 14. Նae1 Ձf8 15. Ձc1 Ձf6 16. f3 Ձe6 17. Ձ1e2 c5 18. Փb5 Նd8 19. dxc5 Թxc5 20. Թd2 Փd7 21. Փxd7 Ձxd7 22. Ձd4 Ձb6 23. Նd1 Ձc4 24. Թf2 Նac8 25. Ձa4 Թe7 26. Նfe1 Թf6 27. Ձb5 (տրամագիր) 27․․․Ձc7 28. Ձd4 Ձe6 29. Ձb5 Ձc7 30. Ձd4 Ձe6 ½–½[18]

4-րդ պարտիա խմբագրել

Դին – Նեպոմնյաշչի, 4-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 28...Ձd4 քայլից հետո

1. c4 Ձf6 2. Ձc3 e5 3. Ձf3 Ձc6 4. e3 Փb4 5. Թc2 Փxc3 6. bxc3 d6 7. e4 0-0 8. Փe2 Ձh5 9. d4 Ձf4 10. Փxf4 exf4 11. 0-0 Թf6 12. Նfe1 Նe8 13. Փd3 Փg4 14. Ձd2 Ձa5 15. c5 dxc5 16. e5 Թh6 17. d5 Նad8 18. c4 b6 19. h3 Փh5 20. Փe4 Նe7 21. Թc3 Նde8 22. Փf3 Ձb7 23. Նe2 f6 24. e6 Ձd6 25. Նae1 Ձf5 26. Փxh5 Թxh5 27. Նe4 Թh6 28. Թf3 Ձd4 (տրամագիր) 29. Նxd4 cxd4 30. Ձb3 g5 31. Ձxd4 Թg6 32. g4 fxg3 33. fxg3 h5 34. Ձf5 Նh7 35. Թe4 Աh8 36. e7 Թf7 37. d6 cxd6 38. Ձxd6 Թg8 39. Ձxe8 Թxe8 40. Թe6 Աg7 41. Նf1 Նh6 42. Նd1 f5 43. Թe5+ Աf7 44. Թxf5+ Նf6 45. Թh7+ Աe6 46. Թg7 Նg6 47. Թf8 1–0[19]

5-րդ պարտիա խմբագրել

Նեպոմնյաշչի – Դին, 5-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 37...hxg5 քայլից հետո

1. e4 e5 2. Ձf3 Ձc6 3. Փb5 a6 4. Փa4 Ձf6 5. 0-0 Փe7 6. d3 b5 7. Փb3 d6 8. c3 0-0 9. h3 Փb7 10. a4 Ձa5 11. Փa2 c5 12. Փg5 h6 13. Փxf6 Փxf6 14. axb5 axb5 15. Ձbd2 Ձc6 16. Փd5 Նxa1 17. Թxa1 Թd7 18. Նe1 Նa8 19. Թd1 Փd8 20. Ձf1 Ձe7 21. Փxb7 Թxb7 22. Ձe3 Փb6 23. h4 Թc6 24. h5 c4 25. d4 exd4 26. Ձxd4 Թc5 27. Թg4 Թe5 28. Ձf3 Թe6 29. Ձf5 Ձxf5 30. exf5 Թf6 31. Թe4 Նb8 32. Նe2 Փc5 33. g4 Թd8 34. Թd5 Աf8 35. Աf1 Նc8 36. Նe4 Նb8 37. g5 hxg5 (տրամագիր) 38. Նg4 Նa8 39. Ձxg5 Նa1+ 40. Աe2 Թe7+ 41. Ձe4 Թe8 42. Աf3 Թa8 43. Թxa8+ Նxa8 44. f6 g6 45. hxg6 fxg6 46. Նxg6 Նa2 47. Աg4 Նxb2 48. Նh6 1–0[20]

6-րդ պարտիա խմբագրել

Դին – Նեպոմնյաշչի, 6-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 27.h5 քայլից հետո
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 40...Նf8 քայլից հետո

1. d4 Ձf6 2. Ձf3 d5 3. Փf4 c5 4. e3 Ձc6 5. Ձbd2 cxd4 6. exd4 Փf5 7. c3 e6 8. Փb5 Փd6 9. Փxd6 Թxd6 10. 0-0 0-0 11. Նe1 h6 12. Ձe5 Ձe7 13. a4 a6 14. Փf1 Ձd7 15. Ձxd7 Թxd7 16. a5 Թc7 17. Թf3 Նfc8 18. Նa3 Փg6 19. Ձb3 Ձc6 20. Թg3 Թe7 21. h4 Նe8 22. Ձc5 e5 23. Նb3 Ձxa5 24. Նxe5 Թf6 25. Նa3 Ձc4 26. Փxc4 dxc4 27. h5 (առաջին տրամագիր) 27․․․Փc2 28. Ձxb7 Թb6 29. Ձd6 Նxe5 30. Թxe5 Թxb2 31. Նa5 Աh7 32. Նc5 Թc1+ 33. Աh2 f6 34. Թg3 a5 35. Ձxc4 a4 36. Ձe3 Փb1 37. Նc7 Նg8 38. Ձd5 Աh8 39. Նa7 a3 40. Ձe7 Նf8 (երկրորդ տրամագիր) 41. d5 a2 42. Թc7 Աh7 43. Ձg6 Նg8 44. Թf7 1-0[21]

7-րդ պարտիա խմբագրել

Նեպոմնյաշչի – Դին, 7-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 32.gxh4 քայլից հետո

1. e4 e6 2. d4 d5 3. Ձd2 c5 4. Ձgf3 cxd4 5. Ձxd4 Ձf6 6. exd5 Ձxd5 7. Ձ2f3 Փe7 8. Փc4 Ձc6 9. Ձxc6 bxc6 10. O-O O-O 11. Թe2 Փb7 12. Փd3 Թc7 13. Թe4 Ձf6 14. Թh4 c5 15. Փf4 Թb6 16. Ձe5 Նad8 17. Նae1 g6 18. Փg5 Նd4 19. Թh3 Թc7 20. b3 Ձh5 21. f4 Փd6 22. c3 Ձxf4 23. Փxf4 Նxf4 24. Նxf4 Փxe5 25. Նh4 Նd8 26. Փe4 Փxe4 27. Նhxe4 Նd5 28. Նh4 Թd6 29. Թe3 h5 30. g3 Փf6 31. Նc4 h4 32. gxh4 (տրամագիր) 32․․․Նd2 33. Նe2 Նd3 34. Թxc5 Նd1+ 35. Աg2 Թd3 36. Նf2 Աg7 37. Նcf4 Թxc3 1–0[22][23]

8-րդ պարտիա խմբագրել

Դին – Նեպոմնյաշչի, 8-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 31...Թh4 քայլից հետո

1. d4 Ձf6 2. c4 e6 3. Ձc3 Փb4 4. e3 0-0 5. a3 Փxc3+ 6. bxc3 d6 7. Ձe2 c5 8. Ձg3 Ձc6 9. Նa2 b6 10. e4 Փa6 11. Փg5 h6 12. h4 hxg5 13. hxg5 g6 14. gxf6 Թxf6 15. e5 dxe5 16. d5 Ձe7 17. d6 Ձf5 18. Ձe4 Թd8 19. Թd3 Աg7 20. g4 Փb7 21. Նh3 Ձh4 22. g5 Փxe4 23. Թxe4 Ձf5 24. Նd2 Նh8 25. Նxh8 Թxh8 26. d7 Նd8 27. Թxe5+ Աh7 28. Թh2+ Աg7 29. Թe5+ Աh7 30. Թh2+ Աg7 31. Թc7 Թh4 (տրամագիր) 32. Աd1 Թxg5 33. Աc2 Թe7 34. Փg2 e5 35. Փe4 Ձh6 36. Թxa7 Ձg4 37. Փf3 Ձxf2 38. Նxf2 e4 39. Նe2 f5 40. Թxb6 Նxd7 41. Թb8 Թd6 42. Թxd6 Նxd6 43. Փxe4 fxe4 44. Նxe4 Աf6 45. Նe8 ½–½[24]

9-րդ պարտիա խմբագրել

Նեպոմնյաշչի – Դին, 9-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 26...Փe6 քայլից հետո

1. e4 e5 2. Ձf3 Ձc6 3. Փb5 Ձf6 4. d3 Փc5 5. c3 0-0 6. 0-0 d5 7. Ձbd2 dxe4 8. dxe4 a5 9. a4 Թe7 10. Թc2 Ձb8 11. Նe1 Նd8 12. h3 h6 13. Ձf1 c6 14. Փc4 Ձa6 15. Ձg3 Թc7 16. Փa2 b5 17. Թe2 Նb8 18. Ձh4 Փf8 19. Թf3 bxa4 20. Փxh6 Ձc5 21. Ձg6 Նxb2 22. Ձxf8 Նxf8 23. Փg5 Ձh7 24. Փc1 Նb5 25. Փa3 Նe8 26. Փc4 Փe6 (տրամագիր) 27. Փxe6 Ձxe6 28. Ձf5 c5 29. Թe2 Նb3 30. Թc4 Թc6 31. Փc1 Ձf6 32. Թxa4 Թxa4 33. Նxa4 Նxc3 34. Փb2 Նb3 35. Փxe5 Նb4 36. Նxa5 Նxe4 37. Նxe4 Ձxe4 38. Նa4 Ձd4 39. Փxd4 cxd4 40. Նxd4 g6 41. Ձe3 Աg7 42. Նb4 Ձg3 43. Նb7 Ձf5 44. Ձg4 Նe7 45. Նb5 Նe1+ 46. Աh2 Նe2 47. Նb7 Ձd6 48. Նa7 Աf8 49. Աg3 f5 50. Աf3 Նe7 51. Նa8+ Նe8 52. Նxe8+ Աxe8 53. Ձe5 g5 54. h4 gxh4 55. Աf4 h3 56. gxh3 Աe7 57. Ձc6+ Աf6 58. Ձd4 Ձe4 59. f3 Ձf2 60. h4 Ձd3+ 61. Աg3 Աg6 62. Ձe6 Աf6 63. Ձf4 Ձb4 64. Աf2 Աe5 65. Աe3 Ձc2+ 66. Աd2 Ձd4 67. Ձd3+ Աf6 68. Աe3 Ձc2+ 69. Աf4 Ձd4 70. Աg3 Ձe2+ 71. Աf2 Ձd4 72. Ձf4 Աe5 73. Ձe2 Ձe6 74. Աg3 Աf6 75. Աg2 Աg7 76. Աf2 f4 77. Աg1 Աg6 78. Աg2 Աh6 79. Ձc1 Աh5 80. Աh3 Ձd4 81. Ձd3 Ձxf3 82. Ձxf4+ ½–½[25][26][27]

10-րդ պարտիա խմբագրել

Դին – Նեպոմնյաշչի, 10-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 10.Թg3 քայլից հետո

1. c4 Ձf6 2. Ձc3 e5 3. Ձf3 Ձc6 4. e4 Փc5 5. Ձxe5 Ձxe5 6. d4 Փb4 7. dxe5 Ձxe4 8. Թf3 Ձxc3 9. bxc3 Փc5 10. Թg3 (տրամագիր) 10․․․Աf8 11. Փe2 d6 12. Փf4 Թe7 13. Նd1 h5 14. 0-0 h4 15. Թd3 g5 16. exd6 cxd6 17. Փxd6 Թxd6 18. Թxd6+ Փxd6 19. Նxd6 Փe6 20. f4 Աe7 21. Նd4 gxf4 22. Նfxf4 h3 23. g4 Նac8 24. Աf2 Նc5 25. a4 Նa5 26. Փd1 b6 27. Աg3 Նh6 28. Նfe4 Աf8 29. Նd8+ Աg7 30. Նa8 Նc5 31. Նxa7 Փxc4 32. Նae7 Նhc6 33. Ն7e5 Նxe5 34. Նxe5 Փb3 35. Փxb3 Նxc3+ 36. Աh4 Նxb3 37. Նb5 Նa3 38. Նxb6 Նxa4 39. Աxh3 f5 40. gxf5 Նf4 41. Նb5 Աf6 42. Աg3 Նxf5 43. Նxf5+ Աxf5 44. h4 Աg6 45. h5+ Աxh5 ½–½[28]

11-րդ պարտիա խմբագրել

Նեպոմնյաշչի – Դին, 11-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 18...Նb8 քայլից հետո

1. e4 e5 2. Ձf3 Ձc6 3. Փb5 a6 4. Փa4 Ձf6 5. 0-0 Փe7 6. d3 b5 7. Փb3 d6 8. a3 Ձa5 9. Փa2 c5 10. Ձc3 Փe6 11. Փg5 0-0 12. Փxf6 Փxf6 13. Ձd5 g6 14. Թd2 Փg7 15. Ձg5 c4 16. Ձxe6 fxe6 17. Ձe3 Փh6 18. Նad1 Նb8 (տրամագիր) 19. dxc4 Ձxc4 20. Փxc4 bxc4 21. Թxd6 Թxd6 22. Նxd6 Փxe3 23. fxe3 Նxf1+ 24. Աxf1 Նxb2 25. Նxe6 Նxc2 26. Նxa6 Նa2 27. Նc6 Նxa3 28. Նxc4 Նxe3 29. Աf2 Նa3 30. Նc5 Նa2+ 31. Աf3 Նa3+ 32. Աg4 Նa2 33. Աh3 Նe2 34. Նxe5 Աf7 35. Աg3 Աf6 36. Նe8 Աf7 37. Նe5 Աf6 38. Նe8 Աf7 39. Նe5 ½–½[29][30]

12-րդ պարտիա խմբագրել

Դին – Նեպոմնյաշչի, 12-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 27.Թxc4 քայլից հետո

1. d4 Ձf6 2. Ձf3 d5 3. e3 c5 4. Ձbd2 cxd4 5. exd4 Թc7 6. c3 Փd7 7. Փd3 Ձc6 8. 0-0 Փg4 9. Նe1 e6 10. Ձf1 Փd6 11. Փg5 0-0 12. Փxf6 gxf6 13. Ձg3 f5 14. h3 Փxf3 15. Թxf3 Ձe7 16. Ձh5 Աh8 17. g4 Նg8 18. Աh1 Ձg6 19. Փc2 Ձh4 20. Թe3 Նg6 21. Նg1 f4 22. Թd3 Թe7 23. Նae1 Թg5 24. c4 dxc4 25. Թc3 b5 26. a4 b4 27. Թxc4 (տրամագիր) Նag8 28. Թc6 Փb8 29. Թb7 Նh6 30. Փe4 Նf8 31. Թxb4 Թd8 32. Թc3 Ձg6 33. Փg2 Թh4 34. Նe2 f5 35. Նxe6 Նxh5 36. gxh5 Թxh5 37. d5+ Աg8 38. d6 1–0[31][32][33]

13-րդ պարտիա խմբագրել

Դին – Նեպոմնյաշչի, 13-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 21.Փe4 քայլից հետո

1. e4 e5 2. Ձf3 Ձc6 3. Փb5 a6 4. Փa4 Ձf6 5. 0-0 Փe7 6. d3 b5 7. Փb3 d6 8. c3 0-0 9. h3 Փb7 10. Փe3 Ձa5 11. Փc2 c5 12. Ձbd2 Նe8 13. a4 h6 14. d4 exd4 15. cxd4 cxd4 16. Ձxd4 Ձc4 17. Ձxc4 bxc4 18. f3 Փf8 19. Փf2 d5 20. exd5 Ձxd5 21. Փe4 (տրամագիր) 21...Նe5 22. Նc1 Նc8 23. Ձe2 Թe7 24. Թd4 f5 25. Փg3 Նxe4 26. fxe4 Թxe4 27. Թxe4 fxe4 28. Նfd1 Ձb4 29. Նd7 Փc5+ 30. Աh2 Փc6 31. Նc7 Նxc7 32. Փxc7 Փd5 33. Ձc3 Ձd3 34. Նc2 Փc6 35. a5 Աf7 36. Նe2 Ձc1 37. Նe1 Ձd3 38. Նe2 Ձc1 39. Նe1 Ձd3 40. Նe2 ½–½

14-րդ պարտիա խմբագրել

Դին - Նեպոմնյաշչի, 14-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 12.Ձg5 քայլից հետո

1. d4 Ձf6 2. c4 e6 3. Ձc3 Փb4 4. e3 0-0 5. Փd2 d5 6. a3 Փe7 7. Ձf3 c5 8. dxc5 Փxc5 9. Թc2 dxc4 10. Փxc4 Ձbd7 11. Նd1 Փe7 12. Ձg5 (տրամագիր) 12...h6 13. h4 Թc7 14. Փe2 Նd8 15. Նc1 Ձf8 16. Ձge4 Ձxe4 17. Ձxe4 Թxc2 18. Նxc2 Փd7 19. Փb4 Փxb4+ 20. axb4 Փc6 21. Ձc5 Փxg2 22. Նg1 Փd5 23. e4 Փc6 24. b5 Փe8 25. Ձxb7 Նd4 26. Նc4 Նd7 27. Ձc5 Նc7 28. Նc3 Նac8 29. b4 Ձd7 30. Նcg3 Ձxc5 31. bxc5 Նxc5 32. Նxg7+ Աf8 33. Փd3 Նd8 34. Աe2 Նc3 35. Նg8+ Աe7 36. Ն1g3 e5 37. Նh8 Նd6 38. b6 Նxb6 39. Նxe8+ Աxe8 40. Փb5+ Նxb5 41. Նxc3 Աd7 42. Նf3 Աe7 43. Նc3 a5 44. Նc7+ Աf6 45. Նc6+ Աg7 46. Նa6 Նb2+ 47. Աf3 Նa2 48. Աg3 h5 49. Նa8 Նa1 50. Աg2 a4 51. Նa5 f6 52. Աf3 a3 53. Նa6 Աf7 54. Աe3 Աe8 55. Աe2 Աe7 56. Աf3 Նa2 57. Աe3 Նa1 58. Աe2 Աf7 59. Աf3 Նa2 60. Աe3 Աe7 61. Աf3 Աd7 62. Նxf6 Նb2 63. Նa6 Նb3+ 64. Աg2 Աc7 65. f4 exf4 66. e5 Աb7 67. Նa4 Աc6 68. Նa6+ Աb5 69. Նa7 Աb6 70. Նa8 Աc5 71. Նa6 Աb5 72. Նa7 Աb6 73. Նa8 Աc6 74. Նa6+ Աd7 75. Աf2 Աe7 76. Աg2 Նe3 77. Աf2 Նg3 78. Աf1 Նc3 79. Աf2 Նe3 80. Աg2 Աd7 81. Աf2 Աc7 82. e6 Աd8 83. Նa7 Աe8 84. Աg2 Նxe6 85. Նxa3 Նg6+ 86. Աf2 Նg4 87. Նa5 Նxh4 88. Աf3 Աe7 89. Նf5 Աe6 90. Նxf4 Նxf4+ ½–½[34][35]

Թայ-բրեյքի պարտիաներ խմբագրել

Թայ-բրեյքի պարտիաները խաղացվել են ապրիլի 30-ին[36]։

15-րդ պարտիա խմբագրել

Դին - Նեպոմնյաշչի, 15-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 24...b6!! քայլից հետո

1. d4 Ձf6 2. Ձf3 d5 3. c3 c5 4. dxc5 e6 5. Փe3 Փe7 6. g3 Ձc6 7. Փg2 0-0 8. b4 Ձg4 9. Փd4 Թc7 10. 0-0 e5 11. h3 exd4 12. hxg4 dxc3 13. Ձxc3 Ձxb4 14. a3 Փf6 15. Նc1 Փxc3 16. Նxc3 Ձc6 17. Թxd5 Փxg4 18. Ձg5 h6 19. Ձe4 Նae8 20. e3 Նe5 21. Թd2 Նd8 22. Ձd6 Նh5 23. Նb1 Ձe5 24. e4 b6 (տրամագիր) 25. cxb6 axb6 26. Ձb5 Նxd2 27. Ձxc7 Փh3 28. Փxh3 Նxh3 29. Աg2 Նh5 30. Նb5 Նd1 31. Ձd5 Նdh1 32. Ձe7+ Աh7 33. Նxe5 Ն1h2+ 34. Աg1 Նh1+ 35. Աg2 ½–½[37][38]

16-րդ պարտիա խմբագրել

Նեպոմնյաշչի – Դին, 16-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 27...d3! քայլից հետո

1. e4 e5 2. Ձf3 Ձc6 3. Փb5 a6 4. Փa4 Ձf6 5. 0-0 Փe7 6. d3 b5 7. Փb3 d6 8. a4 Փd7 9. h3 0-0 10. Փe3 Ձa5 11. Փa2 bxa4 12. Փd2 Ձc6 13. Ձc3 Նb8 14. Ձxa4 Ձd4 15. Փc4 c6 16. Ձxd4 exd4 17. Փf4 Փe6 18. Նe1 a5 19. Թf3 Նb7 20. e5 Ձd5 21. exd6 Փxd6 22. Փxd6 Թxd6 23. Թe4 Ձf4 24. Թe5 Թxe5 25. Նxe5 Փxc4 26. dxc4 Նb4 27. Նc5 d3 (տրամագիր) 28. cxd3 Ձxd3 29. Նxc6 Ձe5 30. Նc7 Ձxc4 31. Ձc5 Ձxb2 32. Ձd7 Նe8 33. Նxa5 Ձd3 34. Նg5 Նf4 35. f3 h6 36. Նd5 Ձb4 37. Նd6 Նf5 38. Նb7 Նd5 39. Նdb6 Նd8 40. Ձf6+ gxf6 41. Նxb4 Նd4 42. Նxd4 Նxd4 43. Աh2 Աg7 44. Նb2 Նd5 45. Նa2 Նd4 46. Նb2 Նd5 47. Նa2 Նd4 ½–½[37]

17-րդ պարտիա խմբագրել

Դին - Նեպոմնյաշչի, 17-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 23...a5 քայլից հետո

1. Ձf3 d5 2. g3 Ձf6 3. Փg2 e6 4. 0-0 Փe7 5. c4 0-0 6. b3 c5 7. cxd5 Ձxd5 8. Փb2 Ձc6 9. d4 cxd4 10. Ձxd4 Ձxd4 11. Թxd4 Փf6 12. Թd2 Ձf4 13. gxf4 Թxd2 14. Ձxd2 Փxb2 15. Նad1 Փf6 16. Ձc4 Նb8 17. Ձe5 Նd8 18. Նxd8+ Փxd8 19. Նd1 Փe7 20. Ձd7 Փxd7 21. Նxd7 Աf8 22. Փxb7 Նd8 23. Նc7 a5 (տրամագիր) 24. Նc4 Փb4 25. Նc2 Նd2 26. Նxd2 Փxd2 27. e3 Փb4 28. Աf1 Աe7 29. Աe2 Աd6 30. Աd3 Փe1 31. Աe2 Փb4 32. Աd3 Փe1 33. Աe2 ½–½[37]

18-րդ պարտիա խմբագրել

Նեպոմնյաշչի – Դին, 18-րդ պարտիա
abcdefgh
8
 
8
77
66
55
44
33
22
11
abcdefgh
Դիրքը 46...Նg6! քայլից հետո

1. e4 e5 2. Ձf3 Ձc6 3. Փb5 a6 4. Փa4 Ձf6 5. 0-0 Փe7 6. d3 b5 7. Փb3 d6 8. a4 Փd7 9. h3 0-0 10. Փe3 Ձa5 11. Փa2 bxa4 12. Ձc3 Նb8 13. Փb1 Թe8 14. b3 c5 15. Ձxa4 Ձc6 16. Ձc3 a5 17. Ձd2 Փe6 18. Ձc4 d5 19. exd5 Ձxd5 20. Փd2 Ձxc3 21. Փxc3 Փxc4 22. bxc4 Փd8 23. Փd2 Փc7 24. c3 f5 25. Նe1 Նd8 26. Նa2 Թg6 27. Թe2 Թd6 28. g3 Նde8 29. Թf3 e4 30. dxe4 Ձe5 31. Թg2 Ձd3 32. Փxd3 Թxd3 33. exf5 Նxe1+ 34. Փxe1 Թxc4 35. Նa1 Նxf5 36. Փd2 h6 37. Թc6 Նf7 38. Նe1 Աh7 39. Փe3 Փe5 40. Թe8 Փxc3 41. Նc1 Նf6 42. Թd7 Թe2 43. Թd5 Փb4 44. Թe4+ Աg8 45. Թd5+ Աh7 46. Թe4+ Նg6 (տրամագիր) 47. Թf5 c4 48. h4 Թd3 49. Թf3 Նf6 50. Թg4 c3 51. Նd1 Թg6 52. Թc8 Նc6 53. Թa8 Նd6 54. Նxd6 Թxd6 55. Թe4+ Թg6 56. Թc4 Թb1+ 57. Աh2 a4 58. Փd4 a3 59. Թc7 Թg6 60. Թc4 c2 61. Փe3 Փd6 62. Աg2 h5 63. Աf1 Փe5 64. g4 hxg4 65. h5 Թf5 66. Թd5 g3 67. f4 a2 68. Թxa2 Փxf4 0–1[38]

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ «Calendar of World Championship Match 2023». FIDE (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ դեկտեմբերի 22-ին.
  2. ↑ «Матч за мировую шахматную корону между Непомнящим и Дин Лижэнем пройдет в Казахстане». TACC. Վերցված է 2023 թ․ հունվարի 19-ին.
  3. ↑ «chess24 | It's official! Magnus Carlsen will NOT defend his title». chess24 (անգլերեն). Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  4. ↑ «Карлсен об отказе играть с Непомнящим: «Я говорил с ФИДЕ и с Яном. Вывод очень простой: у меня нет мотивации играть еще один матч»». Sports.ru. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  5. ↑ «Magnus Carlsen not to defend World Chess Championship title in 2023». The Indian Express (անգլերեն). 2022 թ․ հուլիսի 20. Վերցված է 2022 թ․ հուլիսի 20-ին.
  6. ↑ «Покер круче шахмат». Магнус Карлсен отдыхает и смеётся над участниками матча за корону
  7. ↑ Peter Doggers (2021 թ․ դեկտեմբերի 21). «Carlsen Might Only Defend Title Vs. Firouzja». chess.com.
  8. ↑ Leonard Barden (2022 թ․ ապրիլի 22). «Chess: Magnus Carlsen 'unlikely' to defend crown, but questions remain». The Guardian.
  9. ↑ Regulations for the FIDE World Championship Match 2020, FIDE, 2020, archived from https://handbook.fide.com/files/handbook/FWCM2020.pdf
  10. ↑ FIDE World Championship Match 2023 Qualification Rules Արխիվացված 2022-06-16 Wayback Machine, 25 May 2022
  11. ↑ «Kirsan, Putin and the world championship match». Chessbase. 2006 թ․ օգոստոսի 15.
  12. ↑ Weeks, M. «World Chess Championship 1975: Fischer forfeits to Karpov». Արխիվացված օրիգինալից 2008 թ․ դեկտեմբերի 11-ին. Վերցված է 2008 թ․ սեպտեմբերի 16-ին.
  13. ↑ Edward Winter (2003–2004). «Interregnum». Chess History Center.
  14. ↑ Regulations for the FIDE World Championship Match 2023, pdf, abgerufen am 18. März 2023
  15. ↑ Copeland, Sam (2023 թ․ ապրիլի 10). «Nepomniachtchi Presses Big Advantage In Game 1, Ding Escapes». Chess.com.
  16. ↑ Colodro, Carlos Alberto (2023 թ․ ապրիլի 9). «World Championship Game 1: Nepo gains edge, Liren holds». ChessBase.
  17. ↑ «Ding, Liren против Nepomniachtchi, Ian | Nepomniachtchi-Ding World Chess Championship 2023». chess24.com (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 15-ին.
  18. ↑ «Nepomniachtchi, Ian против Ding, Liren | Nepomniachtchi-Ding World Chess Championship 2023». chess24.com (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 15-ին.
  19. ↑ «Ding, Liren против Nepomniachtchi, Ian | Nepomniachtchi-Ding World Chess Championship 2023». chess24.com (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 15-ին.
  20. ↑ «Nepomniachtchi, Ian против Ding, Liren | Nepomniachtchi-Ding World Chess Championship 2023». chess24.com (ռուսերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 15-ին.
  21. ↑ (beccrajoy). «Ding Finds Mating Net, Ties Match Score Again». Chess.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 16-ին.
  22. ↑ Rodgers, Jack (2023 թ․ ապրիլի 18). «Nepomniachtchi Wins After Ding's Time Pressure Collapse, Takes Lead Again». chess.com. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 18-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  23. ↑ «Nepomniachtchi takes the lead for the third time as Ding misplays in time trouble» (անգլերեն). FIDE. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 18-ին.
  24. ↑ Rodgers (JackRodgers), Jack. «Nepomniachtchi Miraculously Holds After Beatdown By Ding». Chess.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 20-ին.
  25. ↑ Colodro, Carlos Alberto (2023 թ․ ապրիլի 21). «World Championship Game 9: Six hours and 82 moves». ChessBase. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  26. ↑ Rodgers, Jack (2023 թ․ ապրիլի 21). «Nepomniachtchi Inches Closer To World Championship Title After 82-Move Draw». Chess.com. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  27. ↑ «Nepomniachtchi maintains the lead following a draw in the longest game of the match». FIDE. 2021 թ․ ապրիլի 21. Վերցված է 2021 թ․ ապրիլի 21-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  28. ↑ «World Chess Championship enters final phase as Nepomniachtchi retains lead after game ten». www.fide.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 23-ին.
  29. ↑ Նodgers, Jack (2023 թ․ ապրիլի 24). «Pressure Mounts On Ding After 3rd Straight Draw». Chess.com. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 24-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  30. ↑ «Nepomniachtchi closes down sharp clash in Game 11». Chess24. 2023 թ․ ապրիլի 24. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 24-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  31. ↑ Rodgers, Jack (2023 թ․ ապրիլի 26). «Ding Swindles Nepomniachtchi In Chaotic Game 12, Evens Score With 2 Games Left». Chess.com. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 26-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
  32. ↑ «World Championship Game 12: Nepo falls apart, Ding evens the score». Chess News (անգլերեն). 2023 թ․ ապրիլի 26. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 26-ին.
  33. ↑ Rodgers (JackRodgers), Jack. «Ding Swindles Nepomniachtchi In Chaotic Game 12, Evens Score With 2 Games Left». Chess.com (ամերիկյան անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 27-ին.
  34. ↑ «Ding Saves Game 14; Tiebreaks Will Decide World Championship». chess.com. April 29 2023. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 29-ին.
  35. ↑ «Ding vs. Nepomniachtchi | FIDE World Championship». YouTube. 2023 թ․ ապրիլի 29. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 29-ին.
  36. ↑ Lewis, Aimee (2023 թ․ ապրիլի 29). «World Chess Championship set for thrilling finale». CNN.
  37. ↑ 37,0 37,1 37,2 «Ding Liren makes history, becoming World Champion». www.fide.com (անգլերեն). Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 30-ին.
  38. ↑ 38,0 38,1 Rodgers, Jack (2023 թ․ ապրիլի 30). «Ding Liren Wins 2023 FIDE World Chess Championship In Rapid Tiebreak». Chess.com. Վերցված է 2023 թ․ ապրիլի 30-ին.{{cite web}}: CS1 սպաս․ url-status (link)
 
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Շախմատի_աշխարհի_առաջնություն_2023&oldid=9276003» էջից