Նուբարաշեն վարչական շրջան

Նուբարաշեն
Երկիր	Հայաստան
Կարգավիճակ	շրջան
Մտնում է	Երևանի մեջ
Ղեկավար	Անդրանիկ Գասպարյան
Հիմնական լեզու	հայերեն
Բնակչություն (2015)	9 800
Տարածք	18,11
Բարձրություն ծովի մ-ից՝; - Բարձրագույն կետ	; 1,315 մ
Ժամային գոտի	UTC+4

Նուբարաշեն, Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանի վարչական շրջաններից մեկը։ Ընդհանուր սահմաններ ունի էրեբունի և Շենգավիթ վարչական շրջանների հետ։ Արտաքին սահմանագծով սահմանակից է Արարատի մարզին^[2]։

Ընդհանուր նկարագիրԽմբագրել

Նուբարաշենն ունի 18 կմ² տարածք (Երևանի 8.07% -ը), մեծությամբ Երևանի 5-րդ շրջանն է: Գտնվում է Երևանից մոտ 7 կմ հարավ-արևելք ամբողջությամբ մեկուսացված քաղաքից:

Թաղամասի կենտրոնում գտնվում է Նուբարաշենի կենտրոնական այգին և մոտակա Ղևոնդ Ալիշանի անվան թիվ 95 դպրոցը (բացվել է 1932 թվականին): Նուբարաշենի ռազմական բազան զբաղեցնում է թաղամասի արևելյան հատվածի մեծ մասը:

2016 թվականի դրությամբ թաղամասի բնակչությունը մոտ 9,800 է:

ՊատմությունԽմբագրել

Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միությունը (ՀԲԸՄ) դարձավ միակ սփյուռքի կազմակերպությունը, որը թույլատրվեց գործունեություն ծավալել Հայաստանի խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունում (ՀԽՍՀ): ՀԲԸՄ թույլտվությունը տրվել է 1923 թվականին:

1926 թվականի Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության Միացյալ Նահանգների Ֆիլադելֆիայի հանդիպման ժամանակ, ՀԲԸՄ-ն որոշում է կայացրել ֆինանսավորել Հայաստանի Սոցիալիստական Խորհրդային հանրապետությունում նոր բնակելի շենք կառուցելու համար` հիմնադիրի պատվին: Ծրագրի հիմնական նպատակն էր ուղղված Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած հայ ընտանիքների հայրենադարձությանը և այն տարածվեց Մերձավոր Արևելքում և Եվրոպայում:

Նուբարաշենի հատակագիծը ըստ Ալեքսանդր Թամանյանի

Ծրագրի իրականացման համար նախատեսված էր, մինչև 1931 թվականի ապրիլի 30-ը բարձրացնել 250.000 ԱՄՆ դոլարը, որպեսզի ծրագիրը սկսի ՀԲԸՄ-ի 25-ամյակի կապակցությամբ: Նյու Յորքում հայերի համար նվիրաբերվել է 102.000 ԱՄՆ դոլար, իսկ Չիկագոյից` 25.000 ԱՄՆ դոլար: Այնուամենայնիվ, Հայաստանի հարուստ նվիրատուներից շատերը 1929 թ. մեծ դեպրեսիայի զոհ դարձան: Այսպիսով, 1929 թվականի վերջի դրությամբ ապահովվեց միայն 153.000 ԱՄՆ դոլար:

Հայաստանի կոմունիստական կառավարությունը նախաձեռնության համար առաջարկել է բազմաթիվ տեղեր, այդ թվում` Եղվարդ, Սարդարապատ և Մեծամոր: Վերջապես, բնակավայրի գտնվելու վայրը ընտրվել է մայրաքաղաքի հարավ-արևելյան հարթավայրում, Նորագավիթի հարևանության հարավում:

Պողոս Նուբարը ծրագրի համար նվիրաբերեց 100,000 ԱՄՆ դոլար, իսկ վերջապես, 1930 թվականի ապրիլ-մայիսին Հայաստանի կոմունիստական կառավարության և ՀԲԸՄ-ի միջև պայմանավորվածություն էր ձեռք բերվել «Նուբարաշեն բնակելի թաղամասի կառուցումը»: Շուտով նույն տարվանից սկսվեց շինարարական աշխատանքը Երևանի հարավում` քաղաքաշինական ծրագրի հիման վրա, որը մշակվել է ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի կողմից:

1931 թ. հուլիսին մոտ 100-120 բնակելի շենքեր պատրաստ էին ծառայելու: 1932 թվականին բնակավայրը պաշտոնապես հաստատվել է և անվանվել է Նուբարաշեն (նշանակում է Նուբար քաղաք): Նորաստեղծ բնակավայրի առաջին բնակիչները հայրենադարձվել են Հունաստանի հայ ընտանիքները, այնուհետև` Բուլղարիայից, Ֆրանսիայից, Լիբանանից և Սիրիայից: Ծրագրի գրեթե 50%-ը ավարտվել է 1936 թ. վերջին: 1937 թ. ամռանը Նուբարաշենում ապրում էր մոտ 1000 հայրենադարձված հայ:

1938 թվականին բնակավայրը վերանվանվեց Սովետաշեն (Սովետասեն), որը նշանակում է խորհրդային քաղաքը: 1961 թ.-ին Օրդոնիկիձեի շրջանը (Օրրջոնիկիդզևի շրջան) ձևավորվեց որպես Երևանի վարչական շրջան: 1963 թ. Սովետաշենին տրվել է քաղաքային տիպի բնակության կարգավիճակ՝ Օրջոնիկիձեի շրջանի մի մասը դառնալու համար:

1989 թ. թաղամասը վերանվանվել է իր սկզբնական անվամբ: 1996 թ.-ին Հայաստանի վարչական բաժանման բարեփոխումների արդյունքում Նուբարաշենին տրվեց Երևանի վարչական շրջանի կարգավիճակ:

ԺողովրդագրությունԽմբագրել

2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով, շրջանի բնակչությունը կազմել է 9,561 մարդ (քաղաքի բնակչության 0,9% -ը): Ըստ 2016 թվականի պաշտոնական տվյալների` թաղամասի բնակչությունը կազմում է շուրջ 9,800՝ Երևանի ամենաքիչ բնակիչներ ունեցող շրջան:

Թաղամասում գտնվում է 2015 թվականի ապրիլի 25-ին բացված Սուրբ Նահատակաց եկեղեցին։ Շինարարությունը սկսվել է 2012 թվականին և ավարտվել 2015 թվականին: Եկեղեցին նախագծել է ճարտարապետ Արտակ Ղուլյանը, իսկ միջոցները հատկացրել է հայտնի գործարար Գագիկ Ծառուկյանը:

ՄշակույթԽմբագրել

Նուբարաշենի երաժշտական դպրոցը գործում է 1935 թվականից, իսկ թիվ 34 Նուբարաշենի գրադարանը գործում է 1936 թվականից:

Թաղամասում բազմաթիվ հուշարձաններ են տեղադրվել, այդ թվում `

1973 թվականին կառուցված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հուշահամալիրը,
2004 թվականին կառուցված Ղևոնդ Ալիշանի կիսանդրին,
Արցախյան պատերազմի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր:

ՏրանսպորտԽմբագրել

Նուբարաշենի հիմնական տրանսպորտային միջոցները՝ ավտոմեքենաներ, ավտոբուսներ, և միկրոավտոբուսներ (ԳԱԶել):

ՏնտեսությունԽմբագրել

1958 թվականին բացված Նուբարաշենի գործարանը հանդիսանում է թաղամասի առաջին արդյունաբերական գործարաններից մեկը: 1982 թվականին բացվեց Նուբարաշենի կահույքի գործարանը (ներկայումս հայտնի է որպես WoodLnad): Խորհրդային տարիներին Մասիսի կոշիկի գործարանի մասնաճյուղն էր:

Խորհրդային տարիներից ի վեր թաղամասում գործում են անասնաբուծարաններ, որոնցից ամենամեծը` 1971 թվականին բացված «Նուբարաշեն» թռչնաբուծական ֆերման է:

Անկախությունից հետո թաղամասում բացվեց սննդամթերքի վերամշակման բազմաթիվ գործարաններ, ինչպիսիք են Էլիզա և Գոհար պահածոների պահածոների գործարանը, որը բացվել է 2000 թվականին։

Նուբարաշենի հոգեբուժական բժշկական կենտրոնն ունի 500 մահճակալ:

ԿրթությունԽմբագրել

2016-2017 թվականների դրությամբ Նուբարաշենն ունի 2 հանրակրթական դպրոց, ինչպես նաև հատուկ կարիքներով երեխաների համար ևս 2 դպրոց:

ՍպորտԽմբագրել

Սրբոց Նահատակաց եկեղեցին Նուբարաշենում

Նուբարաշենը մի շարք մարզական դպրոցներ ունի, որոնցից են`

Նուբարաշենի սպորտի և մշակույթի կենտրոնը, որը բացվել է 2009 թվականին, ձյուդոյի և ժողովրդական պարերի համար:
2016 թվականին բացված Նուբարաշենի մանկապատանեկան մարզադպրոցը: