Նուբարաշեն վարչական շրջան
Նուբարաշեն, Հայաստանի մայրաքաղաք Երևանի վարչական շրջաններից մեկը։ Ընդհանուր սահմաններ ունի էրեբունի և Շենգավիթ վարչական շրջանների հետ։ Արտաքին սահմանագծով սահմանակից է Արարատի մարզին[2]։
Երկիր | Հայաստան |
---|---|
Կարգավիճակ | Երևանի վարչական բաժանում |
Մտնում է | Երևանի մեջ |
Վարչական շրջանի ղեկավար | Անդրանիկ Գասպարյան |
Հիմնական լեզու | հայերեն |
Բնակչություն | 9800 մարդ (2015)[1] |
Տարածք | 18 կմ² |
Բարձրություն ծովի մ-ից՝ - Բարձրագույն կետ | 1,315 մ |
Ժամային գոտի | UTC+4 |
Ընդհանուր նկարագիր
խմբագրելՆուբարաշենն ունի 18 կմ² տարածք (Երևանի 8.07% -ը), մեծությամբ Երևանի 5-րդ շրջանն է։ Գտնվում է Երևանից մոտ 7 կմ հարավ-արևելք ամբողջությամբ մեկուսացված քաղաքից։
Թաղամասի կենտրոնում գտնվում է Նուբարաշենի կենտրոնական այգին և մոտակա Ղևոնդ Ալիշանի անվան թիվ 95 դպրոցը (բացվել է 1932 թվականին)։ Նուբարաշենի ռազմական բազան զբաղեցնում է թաղամասի արևելյան հատվածի մեծ մասը։
Պատմություն
խմբագրելՀայաստանի խորհրդայնացումից հետո Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միությունը (ՀԲԸՄ) դարձավ միակ սփյուռքի կազմակերպությունը, որը թույլատրվեց գործունեություն ծավալել Հայաստանի խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունում (ՀԽՍՀ)։ ՀԲԸՄ թույլտվությունը տրվել է 1923 թվականին։
1926 թվականի Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միության Միացյալ Նահանգների Ֆիլադելֆիայի հանդիպման ժամանակ, ՀԲԸՄ-ն որոշում է կայացրել ֆինանսավորել Հայաստանի Սոցիալիստական Խորհրդային հանրապետությունում նոր բնակելի շենք կառուցելու համար` հիմնադիրի պատվին։ Ծրագրի հիմնական նպատակն էր ուղղված Հայոց ցեղասպանությունը վերապրած հայ ընտանիքների հայրենադարձությանը և այն տարածվեց Մերձավոր Արևելքում և Եվրոպայում։
Ծրագրի իրականացման համար նախատեսված էր, մինչև 1931 թվականի ապրիլի 30-ը բարձրացնել 250.000 ԱՄՆ դոլարը, որպեսզի ծրագիրը սկսի ՀԲԸՄ-ի 25-ամյակի կապակցությամբ։ Նյու Յորքում հայերի համար նվիրաբերվել է 102.000 ԱՄՆ դոլար, իսկ Չիկագոյից` 25.000 ԱՄՆ դոլար։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանի հարուստ նվիրատուներից շատերը 1929 թ. մեծ դեպրեսիայի զոհ դարձան։ Այսպիսով, 1929 թվականի վերջի դրությամբ ապահովվեց միայն 153.000 ԱՄՆ դոլար։
Հայաստանի կոմունիստական կառավարությունը նախաձեռնության համար առաջարկել է բազմաթիվ տեղեր, այդ թվում` Եղվարդ, Սարդարապատ և Մեծամոր։ Վերջապես, բնակավայրի գտնվելու վայրը ընտրվել է մայրաքաղաքի հարավ-արևելյան հարթավայրում, Նորագավիթի հարևանության հարավում։
Պողոս Նուբարը ծրագրի համար նվիրաբերեց 100,000 ԱՄՆ դոլար, իսկ վերջապես, 1930 թվականի ապրիլ-մայիսին Հայաստանի կոմունիստական կառավարության և ՀԲԸՄ-ի միջև պայմանավորվածություն էր ձեռք բերվել «Նուբարաշեն բնակելի թաղամասի կառուցումը»։ Շուտով նույն տարվանից սկսվեց շինարարական աշխատանքը Երևանի հարավում` քաղաքաշինական ծրագրի հիման վրա, որը մշակվել է ճարտարապետ Ալեքսանդր Թամանյանի կողմից։
1931 թվականի հուլիսին մոտ 100-120 բնակելի շենքեր պատրաստ էին ծառայելու։ 1932 թվականին բնակավայրը պաշտոնապես հաստատվել է և անվանվել է Նուբարաշեն (նշանակում է Նուբար քաղաք)։ Նորաստեղծ բնակավայրի առաջին բնակիչները հայրենադարձվել են Հունաստանի հայ ընտանիքները, այնուհետև` Բուլղարիայից, Ֆրանսիայից, Լիբանանից և Սիրիայից։ Ծրագրի գրեթե 50%-ը ավարտվել է 1936 թվականի վերջին։ 1937 թվականի. ամռանը Նուբարաշենում ապրում էր մոտ 1000 հայրենադարձված հայ։
1938 թվականին բնակավայրը վերանվանվեց Սովետաշեն (Սովետասեն), որը նշանակում է խորհրդային քաղաքը։ 1961 թվականին Օրջոնիկիձեի շրջանը ձևավորվեց որպես Երևանի վարչական շրջան։ 1963 թվականի Սովետաշենին տրվել է քաղաքային տիպի բնակության կարգավիճակ՝ Օրջոնիկիձեի շրջանի մի մասը դառնալու համար։
1989 թվականի թաղամասը վերանվանվել է իր սկզբնական անվամբ։ 1996 թվականին Հայաստանի վարչական բաժանման բարեփոխումների արդյունքում Նուբարաշենին տրվեց Երևանի վարչական շրջանի կարգավիճակ։
Ժողովրդագրություն
խմբագրել2011 թվականի մարդահամարի տվյալներով, շրջանի բնակչությունը կազմել է 9,561 մարդ (քաղաքի բնակչության 0,9% -ը)։ Ըստ 2016 թվականի պաշտոնական տվյալների` թաղամասի բնակչությունը կազմում է շուրջ 9,800՝ Երևանի ամենաքիչ բնակիչներ ունեցող շրջան։
Թաղամասում գտնվում է 2015 թվականի ապրիլի 25-ին բացված Սուրբ Նահատակաց եկեղեցին։ Շինարարությունը սկսվել է 2012 թվականին և ավարտվել 2015 թվականին։ Եկեղեցին նախագծել է ճարտարապետ Արտակ Ղուլյանը, իսկ միջոցները հատկացրել է հայտնի գործարար Գագիկ Ծառուկյանը։
Մշակույթ
խմբագրելՆուբարաշենի երաժշտական դպրոցը գործում է 1935 թվականից, իսկ թիվ 34 Նուբարաշենի գրադարանը գործում է 1936 թվականից։
Թաղամասում բազմաթիվ հուշարձաններ են տեղադրվել, այդ թվում `
- 1973 թվականին կառուցված Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի հուշահամալիրը,
- 2004 թվականին կառուցված Ղևոնդ Ալիշանի կիսանդրին,
- Արցախյան պատերազմի զոհերի հիշատակին նվիրված հուշահամալիր։
Տրանսպորտ
խմբագրելՆուբարաշենի հիմնական տրանսպորտային միջոցները՝ ավտոմեքենաներ, ավտոբուսներ, և միկրոավտոբուսներ (ԳԱԶել)։
Տնտեսություն
խմբագրել1958 թվականին բացված Նուբարաշենի գործարանը հանդիսանում է թաղամասի առաջին արդյունաբերական գործարաններից մեկը։ 1982 թվականին բացվեց Նուբարաշենի կահույքի գործարանը (ներկայումս հայտնի է որպես WoodLnad): Խորհրդային տարիներին Մասիսի կոշիկի գործարանի մասնաճյուղն էր։
Խորհրդային տարիներից ի վեր թաղամասում գործում են անասնաբուծարաններ, որոնցից ամենամեծը` 1971 թվականին բացված «Նուբարաշեն» թռչնաբուծական ֆերման է։
Անկախությունից հետո թաղամասում բացվեց սննդամթերքի վերամշակման բազմաթիվ գործարաններ, ինչպիսիք են Էլիզա և Գոհար պահածոների պահածոների գործարանը, որը բացվել է 2000 թվականին։
Նուբարաշենի հոգեբուժական բժշկական կենտրոնն ունի 500 մահճակալ։
Կրթություն
խմբագրել2016-2017 թվականների դրությամբ Նուբարաշենն ունի 2 հանրակրթական դպրոց, ինչպես նաև հատուկ կարիքներով երեխաների համար ևս 2 դպրոց։
Սպորտ
խմբագրելՆուբարաշենը մի շարք մարզական դպրոցներ ունի, որոնցից են`
- Նուբարաշենի սպորտի և մշակույթի կենտրոնը, որը բացվել է 2009 թվականին, ձյուդոյի և ժողովրդական պարերի համար։
- 2016 թվականին բացված Նուբարաշենի մանկապատանեկան մարզադպրոցը։
Միջազգային հարաբերություններ
խմբագրելՆուբարաշեն թաղապետարանը կապեր է հաստատել՝
- Արնոուվիլ, Իլ դը Ֆրանս, Ֆրանսիա, 2015թ․։
Փողոցներ, հրապարակներ, զբոսայգիներ
խմբագրել- Նուբարաշենի կենտրոնական փողոց
- Ջրաշեն-Նուբարաշեն փողոց
- Նուբարաշենի կենտրոնական զբոսայգի
- Պողոս Նուբարի անվան զբոսայգի
Եկեղեցիներ
խմբագրելՀուշարձաններ
խմբագրել- Պողոս Նուբար Նուբարյանի կիսանդրին
- Անհայտ զինվորի հուշարձանը, 1941-1945 թթ.
- Ղևոնդ Ալիշանի կիսանդրին
- Չնքուշցիների հուշարձանը
- Արցախյան շարժման ժամանակ զոհված ազատամարտիկների հիշատակին նվիրված խաչքար
Պատկերասրահ
խմբագրել-
Նուբարաշենի կենտրոնական զբոսայգի
-
Պողոս Նուբարի անվան զբոսայգի
-
Անհայտ զինվորի հուշարձանը, 1941-1945 թթ.
-
Նուբարաշենի կենտրոնական փողոցը