Նատրիումի ֆտորիդ

Նատրիումի ֆտորիդ
Ընդհանուր տեղեկություններ
Դասական անվանակարգում	նատրիումի ֆտորիդ
Այլ անվանումներ	նատրիումի ֆտորիդ
Ավանդական անվանում	նատրիումի ֆտորիդ
Քիմիական բանաձև	NaF
Ռացիոնալ բանաձև	NaF
Մոլային զանգված	7,0E−26 կիլոգրամ գ/մոլ
Խտություն	2,78 ± 0,01 գ/սմ³ գ/սմ³
Ջերմային հատկություններ
Հալման ջերմաստիճան	1869 ± 0 ℉ և 996 °C °C
Եռման ջերմաստիճան	3099 ± 0 ℉ և 1704 °C °C
Մոլյար ջերմատարողություն	46,9 Ջ/(մոլ•Կ) Ջ/(մոլ•Կ)
Գոյացան էնթալպիա	−576,6 կՋ/մոլ կՋ/մոլ
Գոլորշու ճնշում	0 ± 1 mm Hg
Քիմիական հատկություններ
Լուծելիությունը ջրում	4,13 գ/100 մլ գ/100 մլ
Դիպոլ մոմենտ	2,7E−29 Կլ·մ
Դասակարգում
CAS համար	7681-49-4
PubChem	5235
EINECS համար	231-667-8
SMILES	[F-].[Na+]
ЕС	231-667-8
RTECS	WB0350000
ChEBI	5045
IDLH	250 ± 10 mg/m³
	Եթե հատուկ նշված չէ, ապա բոլոր արժեքները բերված են ստանդարտ պայմանների համար (25 °C, 100 կՊա)

Նատրիումի ֆտորիդ, անօրգանական երկտարր միացություն, քիմիական բանաձևն է՝ $NaF$ ^[4]: Սպիտակ բյուրեղային նյութ^[5]։

Ֆիզիկական հատկություններ խմբագրել

Նատրիումի ֆտորիդը անգույն, խորանարդաձև բյուրեղավանդակով միացություն է, (a = 0,46344 նմ, տարածական խումբ, Fm3m, Z=4)^[6]: Լուծվում է ջրում, անջուր ֆտորաջրածնում (HF)^[7]^[8]: Բյուրեղահիդրատներ չի առաջացնում^[9]։

Ստացում խմբագրել

Բնության մեջ հանդես է գալիս հազվադեպ հանդիպող վիլլիոմիտ հանքանյութի տեսքով^[10]^[11]։ Մուգ կարմիր, մուգ վարդագույն, հազվադեպ հանդիպող անգույն բյուրեղներում պարունակվում է քիչ քանակությամբ NaF, որոնք հանդիպում են Հյուսիսային Ամերիկայում, Աֆրիկայում և Կոլսկի թերակղզում^[12]։ NaF հանդիպում է նաև հրաբխային մագմայում և պարունակվում է նեֆելինային սիենիտների բաղադրության մեջ^[13]։ Արդյունաբերության մեջ նատրիումի ֆտորիդ ստանում են հեկսաֆտորսիլիկատի հիմնային հիդրոլիզից^[14]։

$~{\mathsf {Na_{2}SiF_{6}+4NaOH\longrightarrow 6NaF+SiO_{2}+2H_{2}O}}$

ալկալու ավելցուկի դեպքում.

$~{\mathsf {Na_{2}SiF_{6}+8NaOH\longrightarrow 6NaF+Na_{4}SiO_{4}+4H_{2}O}}$

Նատրիումի ֆտորիդի համաշխարհային արտադրությունը տարեկան կազմում է մոտավորապես 10000 տոննա^[15]։ Ալկալու և թթվի անմիջական փոխազդեցությունից.

$~{\mathsf {NaOH+HF\longrightarrow NaF+H_{2}O}}$

Հատուկ հետաքրքրություն է ներկայացնում նատրիումի ֆտորիդի ստացումը պարզ նյութերից^[16].

$~{\mathsf {2Na+F_{2}\longrightarrow 2NaF}}$

ռեակցիան ընթանում է բուռն կերպով^[17]^[18]^[19]։ Պլավիկյան թթուն քայքայում է առավել թույլ թթուների առաջացրած աղերը^[20]^[21].

$~{\mathsf {Na_{2}CO_{3}+2HF\longrightarrow 2NaF+CO_{2}\uparrow +H_{2}O}}$

Նատրիումի հիդրօքսիդը կարող է քայքայել առավել թույլ հիմքերի առաջացրած աղերը.

$~{\mathsf {NaOH+NH_{4}F\longrightarrow NaF+NH_{3}\uparrow +H_{2}O}}$

Նատրիումի դիֆտորհիդրատի քայքայումից 350 °C ջերմաստիճանի դեպքում.

$~{\mathsf {Na(HF_{2}){\xrightarrow {270-400^{o}C}}NaF+HF}}$

Կալիումի հեպտաֆտորոնեոբատի և նատրիումի մինչև 1100 °C շիկացումից ստացվում է մաքուր նեոբիտ, կալիումի ֆտորիդ և նատրիումի ֆտորիդ.

$~{\mathsf {K_{2}[NbF_{7}]+5Na{\xrightarrow {1100^{o}C}}Nb+2KF+5NaF}}$

Քիմիական հատկություն խմբագրել

Լուծույթներում նատրիումի ֆտորիդը հիդրոլիզվում է ըստ անիոնի.

$~{\mathsf {NaF+4H_{2}O{\xrightarrow {}}[Na(H_{2}O)_{4}]^{+}+F^{-}}}$
$~{\mathsf {F^{-}+H_{2}O\rightleftarrows HF+OH^{-}}}$

Հիդրոլիզի աստիճանը մեծ չէ, այնպես ինչպես վերջին ռեակցիայում՝ pK = 10,8^[22]: Նատրիումի ֆտորիդը փոխազդում է ֆտորաջրածնական թթվի հետ (HF), առաջացնելով՝ նատրիումի երկֆտորհիդրատ^[23].

$~{\mathsf {NaF+HF{\xrightarrow {}}Na(HF_{2})}}$

HF-ի ավելցուկի դեպքում առաջանում են նատրիումի բարձրագույն հիդրոֆտորիդներ^[24]։

$~{\mathsf {NaF+nHF{\xrightarrow {}}Na[F(HF)_{n}]\downarrow }}$

առավել շատ են հանդիպում n = 1÷4 միացությունները^[25]^[26]^[27] : Ուժեղ չցնդող թթուները քայքայում են նատրիումի ֆտորիդը^[28].

$~{\mathsf {2NaF+H_{2}SO_{4}{\xrightarrow {>100^{o}C}}Na_{2}SO_{4}+2HF\uparrow }}$

Պինդ լիթիումի հիդրօքսիդը՝ լիթիումի ֆտորիդի վատ լուծելիության շնորհիվ քայքայում է նատրիումի ֆտորիդը^[29]։

$~{\mathsf {NaF+LiOH{\xrightarrow {}}NaOH+LiF\downarrow }}$

Առաջացնում է հեքսաֆտորսիլկատներ և հեքսաֆտորալյումինատներ^[27].

$~{\mathsf {2NaF+H_{2}[SiF_{6}]{\xrightarrow {}}Na_{2}[SiF_{6}]\downarrow +2HF}}$
$~{\mathsf {3NaF+AlF_{3}{\xrightarrow {}}Na_{3}[AlF_{6}]\downarrow }}$

Նատրիումի ֆտորիդի հալույթը հանդիսանում է էեկտրոլիտ, այն կարելի է էլեկտրոլիզել՝ ստանալով պարզ նյութեր^[30].

$~{\mathsf {2NaF{\xrightarrow {\ e^{-}}}2Na\downarrow +F_{2}\uparrow }}$

Կիրառություն խմբագրել

Նատրիումի ֆտորիդը և ֆտորապատիտը, որը ևս պարունակում է նատրիումի ֆտորիդ, կիրառվում են ատամի էմալի ամրացման նպատակով, որի մեջ պարունակվում է նույն ֆտորապատիտը։ Բացի ատամի մածուկների մեջ ֆտորի ավելացումից, ստեղծվում են նաև ֆտորացված խմելու ջուր։ Ատամի մածուկը հաճախ պարունակում է նատրիումի ֆտորիդ, որն անհրաժեշտ է կարիեսի կանխարգելմանը։ Բացի դրանից նատրիումի ֆտորիդը կիրառվում է որպես մաքրող միջոց։ Օգտագործվում է նաև քիմիական արդյունաբերության տարբեր ոլորտներում՝ մետալուրգիայի սինթեզման ժամանակ։ Նատրիումի ֆտորիդը ֆրեոնի սինթեզի համար հանդիսանում է ազդանյութ։ Նատրիումի ֆտորիդը կիրառվում է դեղորայքային արտադրության մեջ և բիոքիմիայում։ Ֆտորիդ իոնները կանգնեցնում են գլիկոլիզը։ Նատրիումի ֆտորիդը հաճախ օգտագործում են յոդաքացախաթթվի հետ։ Նատրիումի ֆտորիդը կիրառվում է՝ որպես մետաղների մշակման և ալյումինապատման համար օգտագործվող բաղադրիչ նյութ, նյութ զոդման համար, ապակիների, էմալի, կերամիկայի ամրացման մեջ, հատուկ տեսակի թղթերի բաղադրության մեջ մտնող որոշակի բաղադրիչ, որպես հակահրդեհային բաղադրիչ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 sodium fluoride
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0563.html
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals: A CRC quick reference handbook — CRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5
↑ Robert L. Metcalf (2007), «Insect Control», Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (7th ed.), Wiley, էջ 9
↑ Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). CRC Press. էջ 5.194. ISBN 1439855110.
↑ Robert Kapp (2005), «Fluorine», Encyclopedia of Toxicology, vol. 2 (2nd ed.), Elsevier, էջեր 343–346
↑ Lewis, R.J. Sax's Dangerous Properties of Industrial Materials. 10th ed. Volumes 1–3 New York, NY: John Wiley & Sons Inc., 1999., p. 3248
↑ Murray TM, Ste-Marie LG. Prevention and management of osteoporosis: consensus statements from the Scientific Advisory Board of the Osteoporosis Society of Canada. 7. Fluoride therapy for osteoporosis. CMAJ. 1996;155(7):949–54. PMID 8837545.
↑ Greene Shepherd (2005), «Fluoride», Encyclopedia of Toxicology, vol. 2 (2nd ed.), Elsevier, էջեր 342–343
↑ NaF MSDS. hazard.com
↑ CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards
↑ Pak, CY; Sakhaee, K; Adams-Huet, B; Piziak, V; Peterson, RD; Poindexter, JR (1995 թ․ սեպտեմբերի 15). «Treatment of postmenopausal osteoporosis with slow-release sodium fluoride. Final report of a randomized controlled trial». Annals of internal medicine. 123 (6): 401–8. doi:10.7326/0003-4819-123-6-199509150-00001. PMID 7639438.
↑ Blau, Monte; Ganatra, Ramanik; Bender, Merrill A. (1972 թ․ հունվար). «18F-fluoride for bone imaging». Seminars in Nuclear Medicine. 2 (1): 31–37. doi:10.1016/S0001-2998(72)80005-9.
↑ Martel, B.; Cassidy, K. (2004), Chemical Risk Analysis: A Practical Handbook, Butterworth–Heinemann, էջ 363, ISBN 1-903996-65-1{{citation}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ vcite book |url=http://nhmrc.gov.au/_files_nhmrc/file/publications/synopses/Eh41_Flouridation_PART_A.pdf |format=PDF |year=2007 |title=A systematic review of the efficacy and safety of fluoridation |author=National Health and Medical Research Council (Australia) |isbn=1-86496-415-4 }} Summary: Yeung CA. A systematic review of the efficacy and safety of fluoridation. Evid Based Dent. 2008;9(2):39–43. doi:10.1038/sj.ebd.6400578. PMID 18584000. Lay summary: NHMRC, 2007.
↑ Grant, F. D.; Fahey, F. H.; Packard, A. B.; Davis, R. T.; Alavi, A.; Treves, S. T. (2007 թ․ դեկտեմբերի 12). «Skeletal PET with 18F-Fluoride: Applying New Technology to an Old Tracer». Journal of Nuclear Medicine. 49 (1): 68–78. doi:10.2967/jnumed.106.037200.
↑ Bourne, volume editor, Geoffrey H. (1986). Dietary research and guidance in health and disease. Basel: Karger. էջ 153. ISBN 3-8055-4341-7. {{cite book}}: |first1= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ Jr, Cornelis Klein, Cornelius S. Hurlbut, (1999). Manual of mineralogy : (after James D. Dana) (21st ed., rev. ed.). New York: J. Wiley. ISBN 0-471-31266-5.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)
↑ Selwitz, Robert H; Ismail, Amid I; Pitts, Nigel B (2007 թ․ հունվար). «Dental caries». The Lancet. 369 (9555): 51–59. doi:10.1016/S0140-6736(07)60031-2. PMID 17208642.
↑ Wells, A.F. (1984), Structural Inorganic Chemistry, Oxford: Clarendon Press, ISBN 0-19-855370-6
↑ «Chemical and physical information», Toxicological profile for fluorides, hydrogen fluoride, and fluorine (PDF), Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATDSR), 2003 թ․ սեպտեմբեր, էջ 187, Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 1-ին
↑ Wood, Alastair J.J.; Eastell, Richard (1998 թ․ մարտի 12). «Treatment of Postmenopausal Osteoporosis». New England Journal of Medicine. 338 (11): 736–746. doi:10.1056/NEJM199803123381107.
↑ Aigueperse, Jean; Paul Mollard, Didier Devilliers, Marius Chemla, Robert Faron, Renée Romano, Jean Pierre Cuer (2005), «Fluorine Compounds, Inorganic», in Ullmann (ed.), Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH, doi:10.1002/14356007.a11_307{{citation}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ Mineral Handbook (PDF), Mineral Data Publishing, 2005.
↑ Mamelle, N; Meunier, PJ; Dusan, R; Guillaume, M; Martin, JL; Gaucher, A; Prost, A; Zeigler, G; Netter, P (1988 թ․ օգոստոսի 13). «Risk-benefit ratio of sodium fluoride treatment in primary vertebral osteoporosis». Lancet. 2 (8607): 361–5. PMID 2899773.
↑ Kleerekoper, M; Peterson, EL; Nelson, DA; Phillips, E; Schork, MA; Tilley, BC; Parfitt, AM (1991 թ․ հունիս). «A randomized trial of sodium fluoride as a treatment for postmenopausal osteoporosis». Osteoporosis international : a journal established as result of cooperation between the European Foundation for Osteoporosis and the National Osteoporosis Foundation of the USA. 1 (3): 155–61. PMID 1790403.
↑ ^27,0 ^27,1 Riggs, BL; Hodgson, SF; O'Fallon, WM; Chao, EY; Wahner, HW; Muhs, JM; Cedel, SL; Melton LJ, 3rd (1990 թ․ մարտի 22). «Effect of fluoride treatment on the fracture rate in postmenopausal women with osteoporosis». The New England Journal of Medicine. 322 (12): 802–9. doi:10.1056/nejm199003223221203. PMID 2407957.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)
↑ Division of Oral Health, National Center for Prevention Services, CDC (1993), Fluoridation census 1992 (PDF), Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.{{citation}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ Drake, Jane Higdon, Victoria J. (2012). An evidence-based approach to vitamins and minerals health benefits and intake recommendations (2nd ed. ed.). Stuttgart: Thieme. էջ 143. ISBN 3131644729. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
↑ Halpern, D.F. (2001), «Sodium Fluoride», Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, John Wiley & Sons, doi:10.1002/047084289X.rs071

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Նատրիումի ֆտորիդ» հոդվածին։

[_003532feaac305f3-1] 1,0 ^1,1 sodium fluoride

[_421ea5106907b6c3-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 ^2,6 ^2,7 http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0563.html

[_6c7a0c00002e3c70-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 David R. Lide, Jr. Basic laboratory and industrial chemicals: A CRC quick reference handbook — CRC Press, 1993. — ISBN 978-0-8493-4498-5

[4] Robert L. Metcalf (2007), «Insect Control», Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (7th ed.), Wiley, էջ 9

[5] Haynes, William M., ed. (2011). CRC Handbook of Chemistry and Physics (92nd ed.). CRC Press. էջ 5.194. ISBN 1439855110.

[fluorine-6] Robert Kapp (2005), «Fluorine», Encyclopedia of Toxicology, vol. 2 (2nd ed.), Elsevier, էջեր 343–346

[7] Lewis, R.J. Sax's Dangerous Properties of Industrial Materials. 10th ed. Volumes 1–3 New York, NY: John Wiley & Sons Inc., 1999., p. 3248

[8] Murray TM, Ste-Marie LG. Prevention and management of osteoporosis: consensus statements from the Scientific Advisory Board of the Osteoporosis Society of Canada. 7. Fluoride therapy for osteoporosis. CMAJ. 1996;155(7):949–54. PMID 8837545.

[fluoride-9] Greene Shepherd (2005), «Fluoride», Encyclopedia of Toxicology, vol. 2 (2nd ed.), Elsevier, էջեր 342–343

[10] NaF MSDS. hazard.com

[11] CDC - NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards

[12] Pak, CY; Sakhaee, K; Adams-Huet, B; Piziak, V; Peterson, RD; Poindexter, JR (1995 թ․ սեպտեմբերի 15). «Treatment of postmenopausal osteoporosis with slow-release sodium fluoride. Final report of a randomized controlled trial». Annals of internal medicine. 123 (6): 401–8. doi:10.7326/0003-4819-123-6-199509150-00001. PMID 7639438.

[13] Blau, Monte; Ganatra, Ramanik; Bender, Merrill A. (1972 թ․ հունվար). «18F-fluoride for bone imaging». Seminars in Nuclear Medicine. 2 (1): 31–37. doi:10.1016/S0001-2998(72)80005-9.

[14] Martel, B.; Cassidy, K. (2004), Chemical Risk Analysis: A Practical Handbook, Butterworth–Heinemann, էջ 363, ISBN 1-903996-65-1{{citation}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[15] vcite book |url=http://nhmrc.gov.au/_files_nhmrc/file/publications/synopses/Eh41_Flouridation_PART_A.pdf |format=PDF |year=2007 |title=A systematic review of the efficacy and safety of fluoridation |author=National Health and Medical Research Council (Australia) |isbn=1-86496-415-4 }} Summary: Yeung CA. A systematic review of the efficacy and safety of fluoridation. Evid Based Dent. 2008;9(2):39–43. doi:10.1038/sj.ebd.6400578. PMID 18584000. Lay summary: NHMRC, 2007.

[16] Grant, F. D.; Fahey, F. H.; Packard, A. B.; Davis, R. T.; Alavi, A.; Treves, S. T. (2007 թ․ դեկտեմբերի 12). «Skeletal PET with 18F-Fluoride: Applying New Technology to an Old Tracer». Journal of Nuclear Medicine. 49 (1): 68–78. doi:10.2967/jnumed.106.037200.

[17] Bourne, volume editor, Geoffrey H. (1986). Dietary research and guidance in health and disease. Basel: Karger. էջ 153. ISBN 3-8055-4341-7. {{cite book}}: |first1= has generic name (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[18] Jr, Cornelis Klein, Cornelius S. Hurlbut, (1999). Manual of mineralogy : (after James D. Dana) (21st ed., rev. ed.). New York: J. Wiley. ISBN 0-471-31266-5.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link) CS1 սպաս․ հավելյալ կետադրություն (link)

[19] Selwitz, Robert H; Ismail, Amid I; Pitts, Nigel B (2007 թ․ հունվար). «Dental caries». The Lancet. 369 (9555): 51–59. doi:10.1016/S0140-6736(07)60031-2. PMID 17208642.

[wells-20] Wells, A.F. (1984), Structural Inorganic Chemistry, Oxford: Clarendon Press, ISBN 0-19-855370-6

[tp-21] «Chemical and physical information», Toxicological profile for fluorides, hydrogen fluoride, and fluorine (PDF), Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATDSR), 2003 թ․ սեպտեմբեր, էջ 187, Վերցված է 2008 թ․ նոյեմբերի 1-ին

[22] Wood, Alastair J.J.; Eastell, Richard (1998 թ․ մարտի 12). «Treatment of Postmenopausal Osteoporosis». New England Journal of Medicine. 338 (11): 736–746. doi:10.1056/NEJM199803123381107.

[Aigueperse-23] Aigueperse, Jean; Paul Mollard, Didier Devilliers, Marius Chemla, Robert Faron, Renée Romano, Jean Pierre Cuer (2005), «Fluorine Compounds, Inorganic», in Ullmann (ed.), Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH, doi:10.1002/14356007.a11_307{{citation}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[minhandbook-24] Mineral Handbook (PDF), Mineral Data Publishing, 2005.

[25] Mamelle, N; Meunier, PJ; Dusan, R; Guillaume, M; Martin, JL; Gaucher, A; Prost, A; Zeigler, G; Netter, P (1988 թ․ օգոստոսի 13). «Risk-benefit ratio of sodium fluoride treatment in primary vertebral osteoporosis». Lancet. 2 (8607): 361–5. PMID 2899773.

[26] Kleerekoper, M; Peterson, EL; Nelson, DA; Phillips, E; Schork, MA; Tilley, BC; Parfitt, AM (1991 թ․ հունիս). «A randomized trial of sodium fluoride as a treatment for postmenopausal osteoporosis». Osteoporosis international : a journal established as result of cooperation between the European Foundation for Osteoporosis and the National Osteoporosis Foundation of the USA. 1 (3): 155–61. PMID 1790403.

[ReferenceA-27] 27,0 ^27,1 Riggs, BL; Hodgson, SF; O'Fallon, WM; Chao, EY; Wahner, HW; Muhs, JM; Cedel, SL; Melton LJ, 3rd (1990 թ․ մարտի 22). «Effect of fluoride treatment on the fracture rate in postmenopausal women with osteoporosis». The New England Journal of Medicine. 322 (12): 802–9. doi:10.1056/nejm199003223221203. PMID 2407957.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ թվային անուններ: authors list (link)

[28] Division of Oral Health, National Center for Prevention Services, CDC (1993), Fluoridation census 1992 (PDF), Վերցված է 2008 թ․ դեկտեմբերի 29-ին.{{citation}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[Drake-29] Drake, Jane Higdon, Victoria J. (2012). An evidence-based approach to vitamins and minerals health benefits and intake recommendations (2nd ed. ed.). Stuttgart: Thieme. էջ 143. ISBN 3131644729. {{cite book}}: |edition= has extra text (օգնություն)CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)

[halpern-30] Halpern, D.F. (2001), «Sodium Fluoride», Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis, John Wiley & Sons, doi:10.1002/047084289X.rs071

[4]

[5]

[1]

[2]

[3]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]