Վիքիպեդիա

Մեյ Ջեմիսոն

Մեյ Քերոլ Ջեմիսոն (անգլ.՝ Mae Carol Jemison, հոկտեմբերի 17, 1956(1956-10-17)[1][2], Դեկատուր, Ալաբամա, ԱՄՆ[3]), բժիշկ և ՆԱՍԱ֊ի նախկին տիեզերագնաց[11]։ Նա դարձել է առաջին աֆրոամերիկացի կինը, ով թռել է տիեզերք՝ «Ինդևոր» տիեզերանավով 1992 թվականի սեպտեմբերին։

Մեյ Ջեմիսոն
անգլ.՝ Mae Carol Jemison
Դիմանկար
Ծնվել էհոկտեմբերի 17, 1956(1956-10-17)[1][2] (67 տարեկան)
ԾննդավայրԴեկատուր, Ալաբամա, ԱՄՆ[3]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ
Ազգությունաֆրոամերիկացի
Մայրենի լեզուանգլերեն
ԿրթությունՍթենֆորդի համալսարան (1977)[3], Ուեյլ Կոռնել Մեդիքալ քոլեջ (1981)[3], Stanford University School of Engineering? և Morgan Park High School?
Մասնագիտությունտիեզերագնաց, բժիշկ, պրոֆեսոր, ֆիզիկոս, դերասանուհի, ճարտարագետ և մանկագիր
ԱշխատավայրՆԱՍԱ[3]
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունAlpha Kappa Alpha և Գիտության զարգացման աջակցության ամերիկյան ասոցացիա[10]
Կայքdrmae.com
 Mae Jemison Վիքիպահեստում

Կենսագրություն

խմբագրել

Մեյ Ջեմիսոնը ծնվել է 1956 թվականի հոկտեմբերի 17-ին Ալաբամա նահանգի Դեկատուր քաղաքում։ Նրա հայրը բարեգործական կազմակերպությունում աշխատել է որպես տեխնիկական տեսուչ, իսկ մայրն իր կարիերայի մեծ մասը եղել է տարրական դպրոցի անգլերենի և մաթեմատիկայի ուսուցչուհի[12][13]։

Երբ Ջեմիսոնը երեք տարեկան էր, նրա ընտանիքը տեղափոխվեց Չիկագո, քանի որ այնտեղ ավելի լավ հնարավորություններ կային նրան կրթության տալու համար[14]։ Այնուհետև սկսվեց նրա հետաքրքրությունը գիտության և բժշկության հանդեպ[15]։

Մեյն ավարտել է ավագ դպրոցը 1973 թվականին և ընդունվել Սթենֆորդի համալսարան 16 տարեկանում[15]։ Ըստ նրա հիշողությունների, այնտեղ նա ստիպված էր որոշակի խտրականության հետ առնչվել մաշկի գույնի և սեռի նկատմամբ[16], բայց նա հաջողությամբ ավարտեց համալսարանը 1977 թվականին՝ ստանալով գիտության բակալավրի աստիճան Քիմիական մեքենաշինության ոլորտում և արվեստի բակալավրի աստիճան աֆրոամերիկյան հետազոտություններում[11]։

Նա շարունակեց իր կրթությունը և 1981 թվականին Քորնելի բժշկական քոլեջում ստացավ իր բժշկական դոկտորի կոչումը։ Մեկ տարի աշխատել է Հարավային Կալիֆորնիայի համալսարանի բժշկական կենտրոնում,այնուհետև դարձել է ընդհանուր բժիշկ[11]։ Քոլեջի ընթացքում նա մեկնել է Կուբա, Քենիա և Թաիլանդ՝ բժշկական օգնություն ցուցաբերելով այնտեղ ապրող մարդկան[17]։ Բժշկական պրակտիկայի ավարտից հետո Ջեմիսոնը ընդգրկվեց խաղաղության կորպուսի կազմի մեջ և այնտեղ ծառայեց որպես բժիշկ 1983-1985 թվականներին՝ պատասխանատու լինելով Լիբերիայում և Սիերա Լեոնեում աշխատող կորպուսի կամավորների առողջության համար[18]։

Տիեզերական թռիչք

խմբագրել
 
Նենսի Դեյվիսը և Մեյ Ջեմիսոնը «Ինդևոր»-ի վրա

Ես քաջ գիտակցում եմ այն փաստը, որ ես առաջին աֆրոամերիկացի կինը չեմ, ով ունեցել է հմտություններ, տաղանդ, տիեզերագնաց դառնալու ցանկություն: Ես առաջինն էի, ով ընտրեց ՆԱՍԱ-ն:

Մեյ Ջեմիսոն[19]

Մեյ Ջեմիսոնը ընդգրկվեց տիեզերագնացների 12-րդ շարքում ՝ դառնալով NASA-ի կողմից ընտրված առաջին աֆրոամերիկացի կինը։ Վերապատրաստման դասընթացն ավարտելուց հետո նա 1988 թվականի օգոստոսին ստացել է թռիչքի մասնագետի որակավորում։ Նրան հանձնարարվել է ծրագրային ապահովման փորձարկում էլեկտրոնային սարքավորումների ինտեգրման լաբորատորիայում (SAIL)։ Նրան հանձնարարվել է ծրագրային ապահովման փորձարկում էլեկտրոնային սարքավորումների ինտեգրման լաբորատորիայում (SAIL): Նրա առաջին և միակ թռիչքը Ինդևորով տիեզերագնացով տեղի ունեցավ 1992 թվականի սեպտեմբերի 12-ից 20-ը: Նրա ընդհանուր տևողությունը կազմեց 7օր, 22 ժամ, 31 րոպե և 11 վայրկյան[11][18]։

Մեյը լքեց տիեզերագնացների ջոկատը և ՆԱՍԱ-ն 1993 թվականի մարտին[11]։

ՆԱՍԱ֊ից հետո

խմբագրել

1993 թվականին ՆԱՍԱ-ից հեռանալուց հետո նա սկսեց զբաղվել բժշկական գիտելիքների և առողջության պաշտպանությամբ Արևմտյան Աֆրիկայում[11]։ Նույն թվականին նա հրավեր ստացավ նկարահանվելու «Աստղային ճանապարհ» սերիալի դրվագներից մեկում։ Դրանով Մեյը դարձել է առաջին իսկական տիեզերագնացը, որ նկարահանվել է այդ ֆանտաստիկ սերիալում[20]։

Հետագայում Մեյը ակտիվ մասնակցություն է ունեցել բազմաթիվ  կրթական նախագծերում, ինչպիսիք են Չիկագոյում անցկացվող «Միջազգային գիտական ճամբարը»՝ երիտասարդներին գիտական հետազոտություններում ներգրավելու համար կամ հեռահաղորդակցական արբանյակ «Ալֆա» նախագիծը, որը նախատեսված է Աֆրիկայում հեռաբժշկության համակարգ ստեղծելու համար: 1999 թվականին նա հիմնադրել է BioSentient կորպորացիան, որը զբաղվում էր շարժական սարքի մշակմամբ, որը կարող է շարունակաբար վերահսկել վեգետատիվ նյարդային համակարգի վիճակը։ BioSentient-ն իր աշխատանքում առևտրայնացրել է ՆԱՍԱ-ի որոշ արտոնագրեր[11]։ Ներկայումս Ջեմիսոնը շարունակում է վճռականորեն աջակցել գիտությանը և կրթությանը[21]: Ինքն խաղացել է իրեն National Geographic-ի «Անհայտ Երկիր մոլորակ» 2018 թվականի բազմասերիանոց վավերագրական ֆիլմում։

2021 թվականին տիեզերագնացուհու պատվին անվանվել է (97512) Ջեմիսոն աստերոիդը[22]։

Ֆիլմագրություն

խմբագրել
  • Աստղային ճանապարհ։ Հաջորդ սերունդ (1993) ֊ Լետենանտ Պալմեր, «Երկրորդ հնարավորություն»[23] էպիզոդ,
  • Սյուզան Բ․ Էնթոնի հանգչում է այստեղ (1995) - ինքն իր դերում[24]
  • Star Trek: 30 Years and Beyond (1996) - ինքն իր դերում[25]
  • The New Explorers (1998) - սերիա «Endeavor»[26]
  • How William Shatner Changed the World (2005) - ինքն իր դերում[27]
  • African American Lives (2006) - ինքն իր դերում[28]
  • No Gravity (2011) - ինքն իր դերում[29]
  • Ток-шоу The Real (2016) - ինքն իր դերում[30]

Մատենագրություն

խմբագրել
  • Мэй Джемисон Find where the wind goes: moments from my life. — New York: Scholastic, 2001. — ISBN 9780439131964
  • Мэй Джемисон S.E.E.ing the Future: Science, Engineering and Education. — Hanover, NH: Dartmouth College, 2001. — 56 с. [1]

Գրաակնություն

խմբագրել
  • Blue, Rose J. Mae Jeminson: Out of this World, Millbrook Press, 2003 — ISBN 0-7613-2570-0
  • Burby, Liza N. Mae Jemison: The First African American Woman Astronaut, The Rosen Publishing Group, 1997 — ISBN 0-8239-5027-1
  • Canizares, Susan. Voyage of Mae Jemison, Sagebrush Education Resources, 1999 — ISBN 0-613-22577-5
  • Ceaser, Ebraska D. Mae C. Jemison: 1st Black Female Astronaut, New Day Press, 1992.
  • Polette, Nancy. Mae Jemison, Scholastic Library Pub., 2003 — ISBN 0-516-27783-9
  • Raum, Elizabeth. Mae Jemison, Heinemann Library, 2005 — ISBN 1-4034-6942-3
  • Sakurai, Gail. Mae Jemison: Space Scientist, Scholastic Library Publishing, 1996 — ISBN 0-516-44194-9
  • Yannuzzi, Della A. Mae Jemison: A Space Biography, Enslow Publishers, 1998 — ISBN 0-89490-813-8

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 Internet Movie Database — 1990.
  2. ↑ 2,0 2,1 FemBio տվյալների շտեմարան (գերմ.)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Black Women Scientists in the United States — IU Press, 1999. — P. 137—140. — ISBN 978-0-253-33603-3
  4. ↑ https://www.womenofthehall.org/inductee/mae-jemison/
  5. ↑ https://www.amwa-doc.org/doctors/awards-for-physicians/elizabeth-blackwell-2/
  6. ↑ https://www.audubon.org/about/rachel-carson-award-honorees
  7. ↑ https://www.aaas.org/page/2021-fellows
  8. ↑ https://www.nmspacemuseum.org/inductee/mae-carol-jemison/
  9. ↑ X-Prize Group Founder to Speak at Induction — El Paso, El Paso: 2004. — P. 59.
  10. ↑ Notable Names Database — 2002.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 11,5 11,6 «Мэй Кэрол Джемисон». Энциклопедия космонавтики. Արխիվացված օրիգինալից 2014-03-14-ին. Վերցված է 2010-08-17-ին.
  12. ↑ «New York Times. « Woman in the News; A Determined Breaker of Boundaries — Mae Carol Jemison» by Warren E. Leary. 13 сентября 1992 года». Արխիվացված օրիգինալից 2009-02-04-ին. Վերցված է 2017-10-27-ին. {{cite web}}: no-break space character in |title= at position 72 (օգնություն)
  13. ↑ Chicago Sun Times. «Dorothy Mae Green Jemison, Educator» 3 ноября 1993 года.
  14. ↑ «Neward Advocate! «Astronaut talks to DU freshmen» by Charles A. Peterson. 2 сентября 2004 года». Արխիվացված օրիգինալից 2011-07-27-ին. Վերցված է 2010-08-17-ին.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Stanford Today. «Shooting Star: Former Astronaut Mae Jemison Brings her Message Down to Earth» by Jesse Katz. Июль/Август 1996 года» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2011-06-28-ին. Վերցված է 2010-08-17-ին.
  16. ↑ «New York Times. « Outnumbered: Standing Out at Work» by Amy Finnerty. 16 июля 2000 года». Արխիվացված օրիգինալից 2009-02-04-ին. Վերցված է 2017-10-27-ին.
  17. ↑ Nick Greene (1956-10-17). [space.about.com/cs/formerastronauts/a/jemisonbio.htm «Space/Astronomy 'Not Limited By The Imagination of Others'»]. About.com. Արխիվացված օրիգինալից 2011-09-28-ին. Վերցված է 2011-09-14-ին. {{cite web}}: Check |url= value (օգնություն)
  18. ↑ 18,0 18,1 «New York Times. «Executive Life: The Boss; 'What was Space Like?» by Mae C. Jemison written with Patricia R. Olsen. 2 февраля 2003 года». Արխիվացված օրիգինալից 2009-02-04-ին. Վերցված է 2017-10-27-ին.
  19. ↑ «Mae C. Jemison Biography». Արխիվացված օրիգինալից 2010-12-13-ին. Վերցված է 2019-01-19-ին.
  20. ↑ «VRRM. «Transcript and images from HypaSpace featuring Dr. Mae C. Jemison» 5 января 2005». Արխիվացված է օրիգինալից 2011-09-01-ին. Վերցված է 2010-08-17-ին.
  21. ↑ «Global Security. «African-Americans in Space.» 24 февраля 2003 года». Արխիվացված օրիգինալից 2011-06-28-ին. Վերցված է 2010-08-17-ին.
  22. ↑ «Minor Planet Circulars, 27 jan. 2021, 128944» (PDF). Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2021-02-23-ին. Վերցված է 2021-03-14-ին.
  23. ↑ «Mae Jemison had cameo in Star Trek: The Next Generation». peacecorpsonline.org. Peace Corps Online. 2005-01-05. Արխիվացված օրիգինալից 2018-09-07-ին. Վերցված է 2017-09-12-ին.
  24. ↑ «Susan B. Anthony Slept Here». Films Media Group. Արխիվացված օրիգինալից 2017-09-12-ին. Վերցված է 2017-09-11-ին.
  25. ↑ «Star Trek Trip Lasts 30 Years». Marshfield News-Herald. Associated Press. 1996-10-07. էջ 1. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-12-ին. Վերցված է 2017-09-11-ին – via Newspapers.com. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  26. ↑ Kogan, Rick (1993-03-09). «Real-life Wiseguys». Chicago Tribune (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-12-ին. Վերցված է 2017-09-11-ին. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)
  27. ↑ «We Owe It All to Captain Kirk». Sunday Mercury. 2006-05-21. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-12-ին. Վերցված է 2017-09-11-ին – via HighBeam Research.
  28. ↑ «Mae Jemison». African American Lives. PBS. Արխիվացված օրիգինալից 2017-09-12-ին. Վերցված է 2017-09-11-ին – via PBS.org.
  29. ↑ «No Gravity». 10:15 Productions. Արխիվացված օրիգինալից 2017-09-12-ին. Վերցված է 2017-09-11-ին.
  30. ↑ «Talk Shows». Courier-Post. 2016-07-20. էջեր D6. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-09-12-ին. Վերցված է 2017-09-11-ին – via Newspapers.com. {{cite news}}: More than one of |accessdate= and |access-date= specified (օգնություն)

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Մեյ_Ջեմիսոն&oldid=10038208» էջից