Մասրենի առատափուշ
| Մասրենի առատափուշ | |
 Մասրենի առատափուշ | |
| Դասակարգում | |
| Թագավորություն | Բույսեր (Plantae) |
| Տիպ/Բաժին | Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta) |
| Ենթատիպ | Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes) |
| Կարգ | Վարդածաղկավորներ (Rosales) |
| Ընտանիք | Վարդազգիներ (Rosaceae) |
| Ենթաընտանիք | Վարդայիններ (Rosoideae) |
| Ցեղ | Վարդենի (Rosa) |
| Տեսակ | Մասրենի առատափուշ (R. spinosissima) |
| Միջազգային անվանում | |
| Rosa spinosissima | |
Մասրենի առատափուշ (լատին․՝ Rósa spinosíssima), վարդազգիների ընտանիքին պատկանող դեղաբույս։
Նկարագրություն խմբագրել
Ունի 0,75-2 մ բարձրություն։ Տերևները կազմած են 5-11 տերևիկներից, որոնք ունեն 4-6 սմ երկարություն և 1-2 սմ լայնություն։ Ծաղիկներն ունեն 2-5 սմ տրամագիծ, սպիտակ են կամ դեղնասպիտակ։ Բազմանում է սերմերի և թփի կիսման միջոցով։ Ծաղկում է մայիս-հունիս ամիսներին, իսկ պտուղները հասունանում են սեպտեմբեր-հոկտեմբերին։ Պտուղն ունի 0,6-1,4 սմ երկարություն և պարունակում է 616-850 %/մգ C վիտամին։ Դիմացկուն, ցրտադիմացկուն, շոգադիմացկուն, լուսասեր բույս է։ Մեր հանրապետության բոլոր կլիմայական գոտիների համար պիտանի է[1]։ Բաց վարդագույն կամ սպիտակավուն ծաղիկները աճում են առանձին կամ վահանիկներով։ Ունեն բազմաթիվ առէջներ և սռնակներ։ Հարթ, վառ կարմիր կամ նարնջագույն հատապտուղները կեղծ պտուղներ են։ Բազմաթիվ սերմերը մազոտ ընկուզիկներ են[2]։
Տարածվածություն խմբագրել
Տարածված է Կովկասում, Ղրիմում, Արևմտյան Սիբիրում, Միջին Ասիայում, Չինաստանում, Միջին Եվրոպայում, Միջերկրական ծովի ափերին, Փոքր Ասիայում։ Հանդիպում են նաև Սևանի ավազանում, Զանգեզուրում։ Աճում է մինչև վերին լեռնային գոտի, թփուտների մեջ[1]։
Նշանակություն խմբագրել
Մասրենու պտուղներն օգտագործվում էին որպես վիտամիններով հարուստ, հակալնդախտային միջոց։ Եթերային յուղի մեջ կուտակվում են տերպենային սպիրտներ՝ հերանիոլ, էվգենոլ, ցիտրալ և այլ միացություններ, այդ թվում նաև ֆենիլէթիլային սպիրտ, որը ապահովում է վարդաջրի հաճելի հոտը։ Մասրենու հյութը բարելավում է ստամոքսի, լյարդի, լեղուղիների, բարակ աղիքների գործունեությունը, վերացնում է լուծը, բուժում թութքն ու աղիքային խոցերը։ Պտուղների ջրային թուրմն ու ոգեթուրմն օգտագործում են թոքախտի, քութեշի, տիֆի բուժման նպատակով[2]։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
 | Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մասրենի առատափուշ» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մասրենի առատափուշ» հոդվածին։ |