Մաթևոս Մուրադյան
- Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Մուրադյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։
Մաթևոս Հովհաննեսի Մուրադյան, ստորագրել է նաև Ավրորա (մայիսի 5, 1911[1], Տղասպար, Վանի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1] - փետրվարի 28, 1987), հայ երաժշտագետ, բանաստեղծ, արվեստագիտության դոկտոր (1972), ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1967), ԽՍՀՄ գրողների միության անդամ 1934 թվականից։ Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակից[2]։
| Մաթևոս Մուրադյան | |
|---|---|
| Ծնվել է | մայիսի 5, 1911[1] Տղասպար, Վանի վիլայեթ, Օսմանյան կայսրություն[1] |
| Երկիր | .svg){kind=small} Օսմանյան կայսրություն և  ԽՍՀՄ |
| Մահացել է | փետրվարի 28, 1987 (75 տարեկան) |
| Մասնագիտություն | երաժշտագետ |
| Աշխատավայր | ՀՀ ԳԱԱ արվեստի ինստիտուտ[1] |
| Կրթություն | Ռոմանոս Մելիքյանի անվան պետական երաժշտական քոլեջ (1937) և Երևանի Կոմիտասի անվան պետական կոնսերվատորիա (1948)[1] |
| Անդամակցություն | ԽՍՀՄ Գրողների միություն |
| Պարգևներ |  |
Կենսագրություն խմբագրել
Ծնվել է Տղասպար գյուղում։ Խորհրդային Հայաստան ներգաղթել է 1921 թվականին։ Մեծացել է մանկատներում։ 1930 թվականին ավարտել է Ստեփանավանի մանկավարժական տեխնիկումը։ 1930 թվականից որպես գրաշար աշխատել է Պետհրատի թիվ 1 տպարանում։ 1936 թվականին ավարտել է ՀԳՄ երկամյա գրական համալսարանը, 1937 թվականին՝ Երևանի Ռոմանոս Մելիքյանի անվան երաժշտական ուսումնարանը, 1948 թվականին՝ Երևանի Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիան։
1940 թվականին կոնսերվատորիայի 3-րդ կուրսից Մուրադյանը զորակոչվել է բանակ, ծառայել Անդրկովկասյան զինօկրուգի 415-րդ գնդում որպես քաղղեկի տեղակալ։ 1942 թվականի օգոստոսին որպես 127-րդ առանձին զենիթահրետանային մարտկոցի կոմիսար մարտնչել է Հյուսիսային Կովկասում։ Հարավային և Ուկրաինական № 1 և № 2 ռազմաճակատներում ցուցաբերած սխրանքի համար արժանացել է «Մարտական ծառայությունների համար» մեդալի և բազմաթիվ շքանշանների։ Կապիտան Մուրադյանը խիզախաբար է իրեն դրսևորել Ուկրաինայի, Լեհաստանի, Չեխոսլովակիայի համար ծավալված մարտերի ժամանակ։ Մեծ հաղթանակը դիմավորել է Չեխոսլովակիայի Կոշիցե քաղաքում[2]։
1946-1958 թվականներին աշխատել է ՀԽՍՀ ԳԱ երաժշտության պատմության և պատմության սեկտորում որպես գիտաշխատող, 1958-1967 թվականներին՝ ՀԽՍՀ ԳԱ արվեստի ինստիտուտում որպես երաժշտության բաժնի վարիչ, 1967 թվականից նույն ինստիտուտի երաժշտական բաժնի վարիչն է եղել։ 1972 թվականին «Հայ երաժշտությունը 19-րդ դարում և 20-րդ դարասկզբում» թեմայով դիսերտացիա է պաշտպանել և ստացել արվեստագիտության դոկտորի աստիճան։
Գրական անունը խմբագրել
Ավրորա գրական անունն ընդունել է 1930 թվականի հունիսին Լենինգրադում առաջին անգամ «Ավրորա» զրահանավը տեսնելուց հետո։ Այդ ստորագրությամբ է լույս տեսել նրա «Շտուրմային օրեր» բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն։ Սակայն մի քանի տարի հետո նա թողել է գրական ասպարեզը և իրեն ամբողջովին նվիրել երաժշտագիտությանը և արվեստագիտության բնագավառում ճանաչում ստացավ իր իսկական ազգանունով՝ Մաթևոս Մուրադյան[3]։
Մ. Մուրադյանի երկերի մատենագրություն խմբագրել
- Շտուրմային օրեր (բանաստեղծություններ), Երևան, Պետհրատ, 1932, 66 էջ։
- Հայրենի վտակներ (ժողովածուում տեղ են գտել նաև Ավրորայի գործերը), Երևան, Հայպետհրատ, 1940, 302 էջ։
- Քրիստափոր Կարա-Մուրզա (կյանքը և երաժշտական-հասարակական գործունեությունը), Երևան, Հայպետհրատ, 1950, 152 էջ։
- Ազատ Մանուկյան (կենսագրական ակնարկ), Երևան, Հայպետհրատ, 1951, 32 էջ։
- Սովետական Հայաստանի երաժշտական կուլտուրան (հեղինակակից Ս. Գասպարյան), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1951, 56 էջ։
- Արմեն Տիգրանյան. կյանքը, երաժշտական-հասարակական գործունեությունը և ստեղծագործությունը (հեղինակակից Ռոբերտ Աթայան), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1955, 107 էջ։
- Քրիստափոր Կարա-Մուրզան և բազմաձայնության արմատավորումը հայ երաժշտության մեջ, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1956, 288 էջ։
- Ակնարկ հայ երաժշտության պատմության, հատոր 1 (հեղինակակից Ք. Կուշնարյան, Գ. Գյոդակյան), Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1963, 328 էջ։
- Հայկական երաժշտական մշակույթի պատմություն, հատոր 2, Հայ երաժշտությունը 19-րդ դարում և 20-րդ դարասկզբում, Երևան, ՀՍՍՀ ԳԱ, 1970, 606 էջ։
- Ազատ Մանուկյան, Երևան, Հայաստանի երգչախմբային ընկերություն-«Հայաստան», 1977, 60 էջ։
- Սամսոն Գասպարյան (կյանքը, գործունեությունը և ստեղծագործությունը), Երևան, Հայաստանի երգչախմբային ընկերություն-«Հայաստան», 1980, 31 էջ։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Հայկական սովետական հանրագիտարան, հատոր 8 (հայ.) — հատոր 8. — էջ 95.
- ↑ 2,0 2,1 Մուսաները չլռեցին։ Հայաստանի մշակույթի գործիչները 1941-1945 թթ. հայրենական մեծ պատերազմում, զոհված հայ արվեստագետներ։ Գիրք I. - Եր.: Խորհրդային գրող, 1989 թ., 392 էջ:
- ↑ Գրական տեղեկատու. Երևան: «Սովետական գրող». 1986. էջ էջ 66.
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մաթևոս Մուրադյան» հոդվածին։ |
Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 8, էջ 95)։ 
|