Զաքարիա Ճիճինաձե
Զաքարիա Ճիճինաձե ((վրաց.՝ ზაქარია ჭიჭინაძე), փետրվարի 8, 1854[1], Թիֆլիս, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1] - դեկտեմբերի 27, 1931[2][3][1]), վրացի պատմաբան, գրող, գրահրատարակիչ։ Հանդես է եկել Մթածմինդելի կեղծանունով։
| Զաքարիա Ճիճինաձե վրաց.՝ ზაქარია ჭიჭინაძე | |
|---|---|
.jpg) | |
| Ծնվել է | փետրվարի 8, 1854[1] |
| Ծննդավայր | Թիֆլիս, Կովկասի փոխարքայություն, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Մահացել է | դեկտեմբերի 27, 1931[2][3][1] (77 տարեկան) |
| Գերեզման | Մթածմինդա[1] |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | պատմաբան, լրագրող, հրատարակիչ և գրական քննադատ |
 Zakaria Chichinadze Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Զաքարիան եղել է իրենց բազմանդամ ընտանիքի վերջին՝ տասնհինգերորդ երեխան։ Թիֆլիսում մի քանի դպրոց է փոխել՝ դասընկերներից մեկի հետ ունեցած բախումների ու մաթեմատիկայից հետ մնալու պատճառով և ի վերջո կիսատ է թողել դպրոցական ուսումը՝ չնայած ծնողների հորդորներին։ Տասներեք տարեկանից սկսել է աշխատել, սկզբում՝ ծխախոտի ֆաբրիկայում, ապա՝ մի հյուրանոցում, այնուհետև գրքերի պահեստում, որտեղ աշխատելու ժամանակաշրջանում մոլի կերպով տարվել է ընթերցանությամբ։ Շատ կարդացած լինելը նպաստել է, որ մի շարքային պաշտոն ստանա գրաքննության կոմիտեում, որտեղ նրան հասանելի է դարձել նաև արգելված գրականությունը։
Պատմությամբ հրապուրվելով՝ սկսել է հոդվածներ գրել վրաց գրականության և գրահրատարակության պատմության վերաբերյալ։ 1869 թվականին փողոցում պատահմամբ ծանոթացել է վրացի բանաստեղծ, հրատարակիչ և հասարակական գործիչ Սերգեյ Մեսխու (1845—1883) հետ, որը նրան հրավիրել է աշխատակցելու իր խմբագրած «Дроеба» («Ժամանակ») թերթին։
Թերթերում հոդվածներով հանդես գալու հետ մեկտեղ՝ Զաքարիան գրահրատարակչական լայն գործունեություն է ծավալել, բացել է իր սեփական գրախանութը, գրքեր է վաճառել նաև շուկայի վաճառասեղանից... Բացի այդ, շատ է ճամփորդել, ոտքի տակ է տվել Վրաստանի մի շարք շրջաններ, վրացական գրականություն վաճառել, երբեմն էլ՝ բաշխել, այդ թվում՝ մահմեդականացած վրացիներին Աջարիայում։
Ճիճինաձեն հավաքել ու հրատարակել է վրացերեն հին պատմական հարյուրավոր ձեռագրեր, փաստաթղթեր, ժողովրդական ավանդազրույցներ, հեքիաթներ, ոտանավորներ։ Շատ է գրել Վրաստանի պատմության ու մշակույթի մասին։ Հրատարակել է «Քարթլիս ցխովրեբան»՝ «Վրաստանի կյանքը» ութ հատորով, պատրաստել ու տպագրել է կոնյակի և այլ ոգելից խմիչքների մի քանի խոշոր գործարանի տեր Դավիթ Սարաջաշվիլու մասին երկհատորյակը, ինչպես նաև առանձին գրքեր Գեորգի Քարթվելաշվիլու, նավթարդյունաբերող ու մեկենաս Զուբալաշվիլու և վերջինիս տոհմի մասին...
Ճիճինաձեն իր քաղաքական հայացքներով համակրում էր սոցիալիստներին, նրա թիֆլիսյան գրախանութ հաճախ էին այցելում հեղափոխականորեն տրամադրված երիտասարդներ, այդ թվում Իոսիֆ Ջուղաշվիլին (Ստալինը)։
Ճիճինաձեի աճյունը հուղարկավորվել է Մթածմինդայի պանթեոնում ՝ Վրաստանի այլ նշանավոր զավակների շիրիմների կողքին։
Նրա անունով է կոչվել Թբիլիսիի փողոցներից մեկը։
Ժամանակակցի գնահատական խմբագրել
|
Զաքարիա Ճիճինաձեն բազմակողմանի գործունեություն է ծավալել։ Վրաստանում ոչ մի քաղաքական կուսակցություն այնքան բան չի արել, ինչքան Զաքարիան՝ մեն-մենակ։ Անհնար է որոշել նրա հրատարակած գրքերի քանակը։ Նա ինքն էր գրում, հավաքում տեքստը, տպագրում-հրատարակում ու նաև իրացնում. Նա գրքի ասպետ էր։ - Նիկո Նիկոլաձե
|
|
Մատենագրություն խմբագրել
Грузинские евреи в Грузии / Закария Чичинадзе; [Подгот. к изд. и послесл., с. 80-96, В. Чиковани]. — Тбилиси : Б. и., 1990 (ошибоч. 1904). — 96 с.
История Осетии по грузинским источникам (второе издание) Издательство: Цхинвал, 1993, 169 с.
Գրականություն խմբագրել
Захарий Чичинадзе и вопросы новой истории Грузии (Диссертация)[4]
Ծանոթագրություններ խմբագրել
Արտաքին հղումներ խմբագրել
Рыцарь грузинской книги(չաշխատող հղում)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Զաքարիա Ճիճինաձե» հոդվածին։ |