Բոխի արևելյան

Բոխի արևելյան
Բոխի արևելյան
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophytes)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Հաճարածաղկավորներ (Fagales)
Ընտանիք	Կեչազգիներ (Betulaceae)
Ենթաընտանիք	Coryloideae
Ցեղ	Բոխի (Carpinus)
Տեսակ	Բոխի արևելյան (C. orientalis)
Միջազգային անվանում
Carpinus orientalis Mill.
Տարածվածություն և պահպանություն
Հատուկ պահպանության կարգավիճակ՝ Քիչ մտահոգող տեսակ Տաքսոնի տարածվածությունը

Բոխի արևելյան (լատին․՝ Carpinus orientalis Mill), կեչազգիներ ընտանիքի, բոխի ցեղի բույս։

Նկարագրություն

Տերևաթափ, փոքր ծառ է՝ 5-18 մ բարձրությամբ, սակայն մեծ մասամբ թփանման տեսք ունի։ Սաղարթը ձվաձև է կամ կլորավուն։ Բունը ծուռումուռ է, անկյունավոր, ծածկված սևամոխրավուն կեղևով, 20-40 սմ տրամագծով։ Երիտասարդ ընձյուղները և տերևակոթունները ծածկված են թաղիքանման մազմզուկներով։ Բողբոջները մանր են, 3-4 մմ երկարությամբ, ձվաձև, կարմրադարչնագույն, թարթիչաեզր թեփուկներով ծածկված։ Տերևները մուգ կանաչ են, մերկ, աշնանը ստանում են կիտրոնադեղին գունավորում։ Օվալաձև են կամ օվալա-ձվաձև, 2-5 սմ երկարությամբ և 1,5-3 սմ լայնությամբ, սրածայր, սղոցաատամնաեզր։ Հիմքում կլորավուն են կամ թեթևակի թեք սրտաձև, կրկնակի-սուր սղոցաեզր։ Տերևակոթունների երկարությունը հասնում է 3-10 մմ-ի։ Պտղաբերող կատվիկները բաց կանաչավուն են, 3 -8 սմ երկարությամբ, նստած 1,2-2 սմ երկարությամբ պտղակոթունների վրա։ Տերևափաթթոցները օվալաձև են, առանց բլթակների, անհավասար-ատամնաեզր։ Ընկուզիկը վերևի կողմից մազմզուկապատ է, գորշգույնի։ Հանդիպում են խոշորատերև ձևեր, որոնց տերևների երկարությունը կազմում է 3-9 սմ, 1-2,5 սմ լայնությամբ։ Ծաղկում է ապրիլին, պտուղները հասունանում են հոկտեմբերին։

Տարածվածություն

Բնական պայմաններում տարածված է Կովկասում Ղրիմում Միջերկրական ծովի ափերին Փոքր Ասիայում, Հարավային Եվրոպայում, Բալկաններում, Իրանում։ Հայաստանի սահմաններում հանդիպում է Իջևանի, Շամշադինի Ստեփանավանի, Թումանյանի, Նոյեմբերյանի, Գուգարքի շրջաններում՝ ծովի մակերևույթից մինչև 1200 մ, և Զանգեզուրում՝ մինչև 1500 մ բարձրությունների վրա։

Կիրառություն

Ջերմասեր է, պահանջկոտ չէ հողի նկատմամբ, չորադիմացկուն է։ Արտակարգ լուսասեր լինելով՝ գերադասում է անտառից դուրս աճել, որտեղ արևի լույսը առատ է։ Ընտանի և վայրի կենդանիները մեծ հաճույքով սնվում են ղաժու տերևներով ու մատղաշ ընձյուղներով, և քանի որ խիստ դանդաղ է աճում, ղաժու բուսուտները խոշտանգված տեսք են ունենում։ Անհրաժեշտ է լայնորեն օգտագործել մեր հանրապետության ցածրադիր շրջանների բնակավայրերի կանաչապատման բնագավառում։

Գրականություն

• Ժ. Հ. Վարդանյան, Ծառագիտություն

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բոխի արևելյան» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բոխի արևելյան» հոդվածին։