Կեչազգիներ

Կեչազգիներ
Դասակարգում
Թագավորություն	Բույսեր (Plantae)
Ենթաթագավորություն	Viridiplantae
Ինֆրաթագավորություն	Streptophyta
Վերնաբաժին	Բարձրակարգ բույսեր (Embryophyta)
Տիպ/Բաժին	Անոթավոր բույսեր (Tracheophyta)
Ենթատիպ	Սերմնավոր բույսեր (Spermatophytes)
Կարգ	Հաճարածաղկավորներ (Fagales)
Ընտանիք	Կեչազգիներ (Betulaceae) Gray, 1822

Կեչազգիներ (լատին․՝ Betulaceae), երկշաքիլավորների դասին պատկանող բույսերի ընտանիք։

Ձևաբանություն

Ծառեր կամ թփեր են։ Արական ծաղկաբույլը կատվիկանման կամ հասկանման է, մեկական, կամ 2-5 ծաղկաբույլ միասին։ Արական ծաղիկները մեկական են, երկուական կամ երեքական՝ ծածկող թեփի ծոցում, որի հետ միաձուլվում են, առէջները 2-12-ն են, ունեն 2-4 ծաղկակցիկ կամ դրանք չկան։ Ծաղկապատ չկա, կամ երկ-քառաբաժան է։ Իգական ծաղկաբույլը գլխիկաձև է կամ հասկանման։ Այն թփերը, որի ծոցում նստած են իգական ծաղիկները /2-3/, կազմվել է ծաղկակիցների և ծածկող թեփի միաձուլումից, կամ թե ծաղիկը նստած է պտղագավաթում, որն առաջացնում է հետագայում խիստ մեծացող միաձուլված ծաղկակիցներից։ Վարսանդը կազմված է 2 պտղաթերթից, սերմնարանը ցածրադիր է, երկբուն, յուրաքանչյուր բնում կա 1 սերմնասկզբնակ։ Պտուղը միասերմ ընկույզ կամ ընկուզիկ է, թևավոր է կամ ունի միաձուլված ծաղկակիցներից կազմված պտղագավաթ։

Ծաղկի բանաձևը։ $\ast P_{6-8}\;A_{6-12}\;G_{0}$; $\ast P_{6}\;A_{0}\;G_{({\underline {3}})}$.

Տարածված ցեղերը

• Բոխի (Carpinus) - Ծառեր և թփեր են։ Մտնում են լայնատերև անտառների կազմի մեջ։ Արական ծաղիկները կողքի կատվիկներով են, իգականները՝ գագաթնային։ Պտուղն ընկուզիկ է՝ տերևանման պարուրակով։
• Տիզենի (Corylus) - Թփեր, ավելի սակավ ծառեր են։ Տերևները հերթադիր և պարզ են։ Ծաղիկները միատուն են։ Արական ծաղիկները խմբված են կատվիկներով։ Պտուղը միասերմ ընկույզ է, որը պարփակված է միաձուլված ծածկող տերևներից կազմված խողովականման կանաչ պտղագավաթի մեջ։ Սերմն ունի էնդոսպերմ, շաքիլները յուղառատ են։ Տեսակներից են՝
  • տիզենի սովորական (Corylus avellana)
  • տիզենի տարբերատերև (Corylus heterophylla)
  • տիզենի վրացական (Corylus iberica)
• Կեչի (Betula)- Ծառեր և թփեր են։ Կեղևը հաճախ սպիտակ է։ Արական կատվիկները հիմնադրվում են աշնանից 2-4 ական միասին։ Իգական կատվիկները մեկական են, հիմնադրվում են գարնանը։ Արական ծաղիկները կազմում են եռանդամ դիխազիումներ թեփերի ծոցերում։ սերմնարանը երկբուն է, մեկ հատ սերմնասկզբնակ է զարգանում։ Սպիները 2-ն են, պտուղը միասերմ և երկթև։ Տեսակներից են՝
  • կեչի ելունդավոր (Betula verrucosa)
  • կեչի թավոտ (Betula pubescens)
  • կեչի գաճաճ (Betula nana)
• Լաստենի (Alnus) - Ծառեր և թփեր են։ Տերևակիցները վաղ թավոտ են։ Արական կատվիկները մի քանիսը միասին են, հիմնադրվում և զարգանում են աշնանից, բացվում են գարնանը։ Իգական կատվիկները մեկական են կամ ողկույզով խմբված, հիմնադրվում են աշնանից։ Տեսակներից են՝
  • լաստենի սև (Alnus glutinosa)
  • լաստենի գորշ (Alnus incana)

Գրականություն

• Ботаника. Учебник для вузов: в 4 т, հ. 3 (խմբ. Под ред. А. К. Тимонина, И. И. Сидоровой), М., «Изд. центр «Академия»» — 472, էջեր 472 — 472 էջ, ISBN 978-5-7695-2746-3։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կեչազգիներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կեչազգիներ» հոդվածին։