Հեկտոր Հոդլեր

Հեկտոր Հոդլեր; ֆր.՝ Hector Hodler
Ծնվել է	հոկտեմբերի 1, 1887
Ծննդավայր	Ժնև, Շվեյցարիա
Մահացել է	մարտի 31, 1920 (32 տարեկան)
Մահվան վայր	Leysin, Aigle District, Վո, Շվեյցարիա
Գերեզման	Cemetery of Saint George
Քաղաքացիություն	Շվեյցարիա
Մասնագիտություն	լրագրող, էսպերանտիստ և բնորդ
Ամուսին	Emilie Hodler-Ruch?
Ծնողներ	հայր՝ Ֆերդինանդ Հոդլեր, մայր՝ Augustine Dupin?
Զբաղեցրած պաշտոններ	նախագահ
Պարգևներ և ; մրցանակներ	Համաշխարհային էսպերանտո-միության պատվավոր անդամ
Անդամություն	Էսպերանտոյի Միջազգային Ասոցիացիա
	Ստորագրություն;
	Hector Hodler Վիքիպահեստում

Հեկտոր Հոդլեր (գերմ.՝ Hector Hodler, հոկտեմբերի 1, 1887(1887-10-01)^[1]^[2], Ժնև, Շվեյցարիա^[2] - մարտի 31, 1920(1920-03-31)^[2], Leysin, Aigle District, Վո, Շվեյցարիա^[2]), շվեյցարացի էսպերանտիստ, ով մեծ ազդեցություն է ունեցել վաղ էսպերանտո շարժման վրա։

Կենսագրություն խմբագրել

Հոդլերը շվեյցարացի նկարիչ Ֆերդինանդ Հոդլերի որդին էր, ով աղքատության շրջան ապրելուց հետո հանկարծակի սկսեց շատ բարեկեցիկ կյանքով ապրել։ 16 տարեկանում Հեկտոր Հոդլերը իր դասընկեր Էդմոն Պրիվայի հետ յուրացրեց էսպերանտո և նրանք շուտով հիմնեցին ակումբ և «Երիտասարդ էսպերանտիստ» ամսագիրը։ Դպրոցական նստարանը հինգ տարի նրանց խմբագրական գրասենյակն էր, մինչ նրանք զբաղվում էին ամսագրի թողարկմամբ, տարածմամբ և նամակագրության վարմամբ։ Որոշ ժամանակ անց նրանք ծանոթացան չեզոք և բոլակ լեզուներին, որպեսզի ինքնուրույն համոզվեն, թե արդյոք էսպերանտոն իսկապես «լավագույն» միջազգային լեզուն է։ Բացի «Երիտասարդ էսպերանտիստ» ամսագրից, Հոդլերը հոդվածներ է գրել «Tra La Mondo» (Աշխարհի շուրջը) ամսագրի համար և թարգմանել է Ժակ Անրի Բեռնարդեն դը Սեն Պիեռի «Պոլ և Վիրժինի» հայտնի վեպը։

1906 թվականին, երբ տեղի ունեցավ Էսպերանտոյի 2-րդ Համաշխարհային Կոնգրեսը, նա Թեոֆիլ Ռուսոյի և Ալֆոնս Կառլեսի կազմակերպչական առաջարկների մեջ հնարավորություն տեսավ, որ էսպերանտո հյուպատոսները իրականացնեն բարի կամքի մարդկանց միջև փոխօգնություն կազմակերպելու իր ծրագիրը։ Սրանով նշանավորվում էր Էսպերանտո համաշխարհային ասոցիացիայի սկիզբը, որի համահիմնադիրը հետագայում դարձավ Հոռնելը։

1907 թվականին նա ստանձնեց «Էսպերանտո» ամսագրի խմբագրի պաշտոնը՝ ընդունելով ամսագրի հիմնադիր Պոլ Բերթելոտի աշխատանքի առաջարկը, և այն լեզվական համայնքի կազմակերպչական հարցերում դարձրեց նշանակալից ամսագիր։ «Էսպերանտո»-ն նաև պարունակում էր բազմաթիվ հոդվածներ սոցիալական կյանքի մասին։ Հոդլերը 13 տարիի շարունակ մինչև իր մահը եղել է «Էսպերանտո» թերթի խմբագիրը (բացառությամբ 1914թ. Առաջին համաշխարհային պատերազմի վեց ամիսների)։ Այս բոլորը հարապարակումները կապված էին Արևելյան Անգլիայի համալսարանի հետ։ Նա գրել ու թարգմանել է շատ կարևոր հոդվածներ, առաջարկել է չնչին բաների փոխարեն գլուխգործոցներ թարգմանել։ Հոդլերն իր հոդվածները ստորագրել է «A. R.» սկզբնատառերով։

Ռուսոյի և Կառլեսի առաջարկները տեղ են գտել նրա ծրագրերի մեջ և քննարկման են դրվել ամսագրում։ Նրանք արժանացան ջերմ ընդունելության։ 1907 թվականի Էսպերանտոյի 3-րդ համաշխարհային կոնգրեսում արդեն կար մոտ 200 հյուպատոս (պատվիրակ)։ Հոդլերը Թեոֆիլ Ռուսոյի և այլ համախոհների հետ 1908 թվականի ապրիլի 28-ին հիմնել է Էսպերանտոյի միջազգային ասոցիացիա։ Հոդլերը դարձավ դրա գործադիր տնօրենը և փոխնախագահը։ Հոդլերը Էդուարդ Շտեթլերի ընկերն ու գործընկերն էր, իսկ Էդմոն Պրիվան նրա խմբագիրներից էր։ Հոդլերը ցանկանում էր օգտագործել ամսագիրը «տարբեր լեզվակիրների միջև համերաշխության ամուր կապ հաստատելու համար»։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ժամանակ Հոդլերը Համաշխարհային ասոցիացիայի այն ժամանակվա քարտուղար Հանս Յակոբի հետ կազմակերպեց «Պատերազմի ժամանակ օգնության ծառայություն» ( անգլ.՝ Wartime Assistance, էսպերանտո՝ Dummilita Helpservo)-ը, որը մարդկանց օգնում էր գտնել իրենց գերեվարված հարազատներին։ Աշխատանքի ողջ ընթացքում ծառայությանը հաջողվել է գտնել մոտ 300000 ռազմագերի^[5]^[6]:

1916 թվականին Արևելյան Անգլիայի համալսարանի նախագահ Հարոլդ Մուդիի մահից հետո Էսպերանտո համաշխարհային ասոցիացիայի նախագահությունը թափուր մնաց մինչև պատերազմի ավարտը, և 1919 թվականին Հոդլերը ընտրվեց նրա հաջորդ նախագահ։

Հոդլերի հետաքրքրության առանձնահատուկ ոլորտներն էին սոցիալական փիլիսոփայությունը, պացիֆիզմը և կենդանիների պաշտպանությունը։ Պրիվան նրա մասին գրել է.

Ինչպես հանճարեղ Զամենհոֆը սկսեց ներդրումներ անել լեզվական ոլորտում, այնպես էլ նա ավելացրեց անհրաժեշտ հիմնաքարը սոցիալական դաշտում։

Բնօրինակ տեքստ (էսպ.)

«Al tio, kion iniciatis la genio de Zamenhof sur kampo lingva, li aldonis la necesan bazon sur la kampo socia».

Լասլո Գալկայի հոդվածի հիման վրա Էսպերանտոյի հանրագիտարանում.

Նրա ազնվացեղ ոգու և մարդասիրության մասին կարող է փաստել այն դեպքը, երբ Ժնևում նա միացավ կենդանիների պաշտպանության տեղական ընկերությանը, ասաց, որ կցանկանար Արևելյան Անգլիայի համալսարանը դարձնել մարդկանց պաշտպանության ասոցիացիա։

Բնօրինակ տեքստ (էսպ.)

«estas karakterize por lia nobla animo kaj humaneco, ke en Ĝenevo li aliĝis al la loka bestprotekta societo, kaj diris, ke li ŝatus fari el UEA asocion, por protekti la homojn».

Իր կյանքի վերջին մի քանի տարիներին, երբ արդեն բավականին հիվանդ էր, Հոդլերը կենտրոնացավ հիմնականում գիտական խնդիրների վրա։ 1916 թվականին նա ֆրաներենով գրել է 387 էջանոց աշխատություն ժողովուրդների խաղաղ համերաշխության մասին։

1920 թվականին Հոդլերի մահից հետո, նրա կտակի համաձայն, «Էսպերանտո» ամսագիրը և նրա էսպերանտո գրադարանը^[5], որն այսօր կրում է նրա անունը, խոշոր չափով գումարի հետ միասին տրվել է Արևելյան Անգլիայի համալսարանին՝ դրա շարունակական գոյությունն ապահովելու համար։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

↑ ^1,0 ^1,1 SIKART — 2006.
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 Gorecka H., Korĵenkov A. Nia diligenta kolegaro (эспер.): Biografioj de 200 eminentaj esperantistoj — Litova Esperanto-Asocio, Sezonoj, 2018. — ed. size: 500
↑ Kathari S., Riliet N. Histoire et Guide des cimetières genevois (ֆր.) — Genève: Éditions Slatkine, 2009. — P. 502. — ISBN 978-2-8321-0372-2
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 https://www.bilan.ch/opinions/etienne-dumont/un-livre-a-paru-sur-hector-hodler-le-fils-de-qui-voulait-propager-lesperanto
↑ ^5,0 ^5,1 Н. Л. Гудсков Страна Эсперантия: карманная энциклопедия. — М.: АСТ: Восток — Запад, 2006. — С. 135. — 159 с. — ISBN 5-17-038545-5
↑ Enciklopedio, 1933

Գրականություն խմբագրել

Ulrich Lins La klarvido de Hector Hodler(էսպ.) // Esperanto : журнал. — 2020. — ISSN 0014-0635. Архивировано из первоисточника 27 Հուլիսի 2021.
Mireille Grosjean "Hector Hodler, pacisma sinteno". Jen la titolo de nova libro aperonta en julio 2020(էսպ.) // Esperanto : журнал. — 2020. — ISSN 0014-0635.
Hodler Hector // Enciklopedio de Esperanto. — Budapest: Literatura Mondo, 1933.

[_c99b17a74e7e5e1b-1] 1,0 ^1,1 SIKART — 2006.

[_fc90d68267069878-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 Gorecka H., Korĵenkov A. Nia diligenta kolegaro (эспер.): Biografioj de 200 eminentaj esperantistoj — Litova Esperanto-Asocio, Sezonoj, 2018. — ed. size: 500

[_a7c8c98c9f2e58ef-3] Kathari S., Riliet N. Histoire et Guide des cimetières genevois (ֆր.) — Genève: Éditions Slatkine, 2009. — P. 502. — ISBN 978-2-8321-0372-2

[_81f2824257d0de03-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 https://www.bilan.ch/opinions/etienne-dumont/un-livre-a-paru-sur-hector-hodler-le-fils-de-qui-voulait-propager-lesperanto

[:0-5] 5,0 ^5,1 Н. Л. Гудсков Страна Эсперантия: карманная энциклопедия. — М.: АСТ: Восток — Запад, 2006. — С. 135. — 159 с. — ISBN 5-17-038545-5

[Enciklopedio—1933——-6] Enciklopedio, 1933

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Հեկտոր Հոդլեր ֆր.՝ Hector Hodler

Ծնվել է	հոկտեմբերի 1, 1887(1887-10-01)^[1]^[2]
Ծննդավայր	Ժնև, Շվեյցարիա^[2]
Մահացել է	մարտի 31, 1920(1920-03-31)^[2] (32 տարեկան)
Մահվան վայր	Leysin, Aigle District, Վո, Շվեյցարիա^[2]
Գերեզման	Cemetery of Saint George^[3]
Քաղաքացիություն	Շվեյցարիա
Մասնագիտություն	լրագրող, էսպերանտիստ և բնորդ
Ամուսին	Emilie Hodler-Ruch?^[2]
Ծնողներ	հայր՝ Ֆերդինանդ Հոդլեր^[2], մայր՝ Augustine Dupin?^[4]
Զբաղեցրած պաշտոններ	նախագահ
Պարգևներ և մրցանակներ	Համաշխարհային էսպերանտո-միության պատվավոր անդամ
Անդամություն	Էսպերանտոյի Միջազգային Ասոցիացիա
Ստորագրություն
Hector Hodler Վիքիպահեստում