Հաապավեսի

Հաապավեսի
Տեսակ	քաղաք և municipality of Finland?
Երկիր	Ֆինլանդիա
Վարչատարածք	Հյուսիսային Օստրոբոտնիա
Մակերես	1050,47 կմ² (հունվարի 1, 2023)
Ձևավորում	1866

Հաապավեսի, քաղաք Ֆինլանդիայում, որը գտնվում է Պիհաջոկի գետի ափին (ֆիններեն՝ Pyhäjoki)՝ Օուլու կոմսության Հյուսիսային Օստրոբոտնիա նահանգում։

Բնակչություն

Քաղաքի բնակչությունը կազմում է 7098 մարդ (2016 թվական)^[2]։ Բնակչության խտությունը՝ 7,04 մարդ/կմ²։ Բնակչության տարիքային կազմը 2016 թվականի դրությամբ՝

մինչև 15 տարեկան՝ 21,5%
15-ից մինչև 64 տարեկան՝ 57,6%
մինչև 65 տարեկանից՝ 20,9%^[2]

Աշխարհագրություն

Ամբողջ քաղաքապետարանի տարածքը կազմում է 1086,11 կմ², որից.

հողատարածք 1049,78 կմ²
Ջրային տարածքի մակերեսը կազմում է 36,33 կմ²։

Հարևան մունիցիպալիտետները՝ Հաապաջյարվի, Կարսամյակի, Նիվալա, Օլայնեն, Ռաահե, Սիկալատվա և Իլիվիեսկա:

Պատմություն

16-րդ դարում ներկայիս Հաապավեսիի տեղում Պիհաջոկի գետի ափին մշտական բնակավայրեր են հայտնվել։ Հիմնականում մարդիկ տեղափոխվել են արևելքից՝ պատմական Սավո գավառից, բայց կային նաև Բոթնիայի ծոցի ափերից ժամանածներ։ Տեղի բնակիչներն իրենց ապրուստը վաստակում էին ձկնորսությամբ, որսորդությամբ և գյուղատնտեսությամբ: 17-րդ դարի սկզբին Հաապավեսիում սկսվել է կուպրի արտադրությունը, որին նպաստում էր իր բարենպաստ աշխարհագրական դիրքը, քանի որ Պիհաջոկի գետը թիթեղը դեպի ափ տեղափոխելու հեշտ ճանապարհ էր։ 1860-ական թվականների կեսերին Հաապավեսիի բնակչությունը կազմում էր մոտ 4,5 հազար մարդ, սակայն Ֆինլանդիայում սովի տարիներին (1866-1868 թթ.) բնակչությունը իջել է մինչև 4 հազարի։ Այնուամենայնիվ, մինչև 1920 թվականը բնակչության թիվը զգալիորեն աճել է և կազմել ավելի քան 7 հազար մարդ։ Հաապավեսիի քաղաքապետարանը հիմնադրվել է 1866 թվականին մինչև 1870 թվականը կոչվել է Հաապաջյարվի (ֆիններեն՝ Haapajärvi)^[3]։ Առաջին քաղաքային մատուռը կառուցվել է 1640-ական թվականներին, իսկ ավելի ուշ՝ 1660-ական թվականներին, կառուցվել է երկրորդ եկեղեցին։ 1781 թվականին կառուցված երրորդ եկեղեցին այրվել է 1981 թվականին։ Եկեղեցին, որը կարելի է տեսնել այսօր Հաապավեսի քաղաքում, կառուցվել է 1984 թվականին։

1887 թվականից մինչև 1926 թվականը գետի ափին գործում էր կավի և ցեխի բուժման կենտրոն՝ Կիլպիլյասաարի^[4] կոչվող վայրում։ Այժմ կա նույն անունով քեմփինգ և քաղաքային լողափ։

1982 թվականին ուսուցչուհի Նորա Պոյհոյնենը Ֆինլանդիայում հիմնադրել է առաջին աղջիկների գիմնազիան, որտեղ աշակերտներին սովորեցնում էին տնային տնտեսություն։ Սկզբում գիմնազիան կոչվել է «Խոհարարության և այգեգործության դպրոց» (ֆիններեն՝ Kasvitarha- ja keittokoulu), ավելի ուշ՝ «Կենցաղային տնտեսագիտության դպրոց» (ֆիններեն՝ Kotitalousopisto), «Տնային տնտեսուհիների դպրոց» (ֆիններեն՝ Emäntäkoulu)։ Այսօր գիմնազիան Հաապավեսի արհեստագործական ուսումնարանի մաս է կազմում^[5]։

Խոշոր ձեռնարկություններ

Խոշոր ձեռնարկություններն են՝

Osuuskunta Pohjolan Maito կաթնամթերքի գործարան, որը պատկանում է Valio-ին^[6]
գյուղատնտեսական մեքենաներ արտադրող Agronic
M-Filter Oy Ab
Haapaveden Ha-Sa Oy / Haapaveden saha
Haapaveden Puukaluste Oy
Տորֆային էլեկտրակայան Kanteleen Voima^[7].

Հաապավեսիում բիզնեսի զարգացման խորհրդատվական և իրավաբանական ծառայությունները մատուցում են «Տեխնոլոգիական գյուղ» ընկերությունը, որը հիմնադրվել է 1989 թվականին (ֆիններեն՝ teknologiakyla)^[8]։

Կրթություն

Հետևյալ ուսումնական հաստատությունները գտնվում են Հաապավեսի քաղաքում.

Հաապավեսի արհեստագործական ուսումնարան․ Հաապավեսի արհեստագործական ուսումնարանում գործում է երկու բաժին՝ տեխնիկական, որտեղ կարող եք կրթություն ստանալ որպես ավտոմեխանիկ, եռակցող, մեխանիկ և ատաղձագործ, և սպասարկման բաժին, որտեղ վերապատրաստում են տուրիստական ծառայությունների ոլորտի մասնագետների, խոհարարներ, մատուցողներ և այգեպաններ^[5]։
Ժողովրդական համալսարան (բարձրագույն հանրակրթական ուսումնարան)
գիմնազիա։

Քաղաքում գործում են մի քանի տարրական ուսումնական հաստատություններ։ Քաղաքապետարանի յուրաքանչյուր գյուղական բնակավայր ունի իր դպրոցը։ Քաղաքի կենտրոնում գործում են երկու շրջանային դպրոցներ՝ Մակիրնե դպրոց (ֆին. ՝ Mäkirinteen koulu) և Հիտտիկալլիոն դպրոց (ֆին. ՝ Hyttikallion koulu)։

Մշակույթ

Ժողովրդական երաժշտության փառատոն

1989 թվականից սկսած ամեն տարի Հաապավեսիում անցկացվում է ժողովրդական և էթնիկ երաժշտության փառատոն։ Որպես կանոն, եռօրյա փառատոնը տեղի է ունենում հունիսի վերջին, հուլիսի սկզբին: Փառատոնի անցկացման վայրը Հաապավեսի արհեստագործական ուսումնարանի տարածքն է, որոշ համերգներ անցկացվում են քաղաքի եկեղեցում։ Ամեն տարի փառատոնին մասնակցում է մոտ 50 կատարող, իսկ այցելուների թիվը մոտ 10 հազար մարդ է^[9]։

Նշանավոր բնիկներ

Յուստիմուլսֆիլմս կատակերգական սքեյչ խմբի անդամներ

Յուստիմուլսֆիլմսը Հապավեսի էսքիզային կատակերգական եռյակ է, որը լայնորեն հայտնի է դարձել Ֆինլանդիայում իրենց հումորային Յություբ տեսանյութերով: Խմբի անդամները՝ Յուհո Նումմելան, Սամի Հարմաալան և Ժոզե Քյարիայնենը, սկսել են իրենց կարճամետրաժ ֆիլմերը հրատարակել 2009 թվականին։ 2012 թվականին եռյակը թողարկել է իր սեփական հեռուստասերիալը, որը կոչվում էր Յուստիմուս TV5-ով։ Սերիալի առաջին դրվագը գրավել է 112 հազար հեռուստադիտողի, ինչը յուրօրինակ ռեկորդ է դարձել TV5 հեռուստաալիքի համար։

Երկվորյակ քաղաքներ

Ռուսաստան, Բելոմորսկ
Էստոնիա, Ռիդալա
Չեխիա, Ժատեց
Շվեդիա, Էլվսբին

Ծանոթագրություններ

↑ Suomen pinta-ala kunnitain 1.1.2023 (фин.) — MML.
↑ ^2,0 ^2,1 Tilastokeskus. «Kuntien avainluvut» (ֆիններեն). www.stat.fi. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-13-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ Karilas, Yrjö Suomenmaa: Maamme kuntien entiset nimet. — Werner Söderström Osakeyhtiö. — Porvoo: Werner Söderström Osakeyhtiö, 1958. — С. 469.
↑ «Kylpyläsaari». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-13-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ ^5,0 ^5,1 «JEDU | Haapavesi». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-29-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Источник». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-15-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Teknologiankylä Oy». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-12-05-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Etusivu» (ֆիններեն). www.haapavedenteknologiakyla.fi. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-12-05-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)
↑ «Haapavesi Folk Music Festival – Haapavesi Folk Music Festival» (ֆիններեն). www.haapavesifolk.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-15-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[_73fb27b7a818b317-1] Suomen pinta-ala kunnitain 1.1.2023 (фин.) — MML.

[автоссылка2-2] 2,0 ^2,1 Tilastokeskus. «Kuntien avainluvut» (ֆիններեն). www.stat.fi. Արխիվացված է օրիգինալից 2016-11-13-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[3] Karilas, Yrjö Suomenmaa: Maamme kuntien entiset nimet. — Werner Söderström Osakeyhtiö. — Porvoo: Werner Söderström Osakeyhtiö, 1958. — С. 469.

[4] «Kylpyläsaari». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-13-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[автоссылка1-5] 5,0 ^5,1 «JEDU | Haapavesi». Արխիվացված է օրիգինալից 2019-03-29-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[6] «Источник». Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-15-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[7] «Teknologiankylä Oy». Արխիվացված է օրիգինալից 2020-12-05-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[8] «Etusivu» (ֆիններեն). www.haapavedenteknologiakyla.fi. Արխիվացված է օրիգինալից 2020-12-05-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[9] «Haapavesi Folk Music Festival – Haapavesi Folk Music Festival» (ֆիններեն). www.haapavesifolk.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2017-11-15-ին. Վերցված է 2017-11-13-ին. {{cite web}}: Unknown parameter |deadlink= ignored (|url-status= suggested) (օգնություն)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]