Կոնգո (նաև՝ Զաիր, Լուալաբա[1]), գետ Աֆրիկա մայրցամաքում։ Հոսում է հիմնականում Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետությունով՝ մասամբ ծառայելով որպես սահմանագիծ նրա և Կոնգոյի Հանրապետության ու Անգոլայի միջև։

Կոնգո
Բնութագիր
Երկարություն4700
Ավազանի մակերես401 450 000 կմ²
Ջրի ծախս41 800
Ջրահոսք
Ակունքի տեղակայումBoyoma Falls? և Լուալաբա
Բարձրություն1590 մ
ԳետաբերանԱտլանտյան օվկիանոս
Գետաբերանի տեղակայումԱտլանտյան օվկիանոս
Կոորդինատներ
Տեղակայում
Հոսող հոսքերInkisi River?, Կասաի, Lefini River?, Sangha?, Ուբանգի, Tshuapa River?, Lomami River?, Լուալաբա, Chambeshi River?, Lukuga River?, Luvua River?, Aruwimi River?, Itimbiri River?, Luvu?, Alima?, Ambe River?, Lulonga River?, Ikelemba?, Q3193787?, Kwilu?, Lilo (left tributary of the Lwalaba)?, Lindi?, Lowa (Kivu/Maniema)?, Lufimi?, Lwika?, Q22372019?, Molua?, Mongala River?, M'pozo River?, Ndjili River?, Nsele River?, Ruki?, Ulindi River?, Lukunga River?, Likouala-Mossaka?, Q22357659?, Kambu?, Likouala aux Herbes? և Gobari?
ԵրկիրԿոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն
Կոնգոյի Հանրապետություն Կոնգոյի Հանրապետություն
Անգոլա Անգոլա
ԵրկրամասՆերքին Կոնգո
ՋրահավաքCongo basin?
Գետը Վիքիպահեստում
Մբանդաքան Կոնգո գետի ափին գտնվող բանուկ նավահանգիստներից է:

Կոնգոն միակ գետն է, որ հատում է հասարակածը երկու անգամ[2]։ Այն նաև ամենամեծ խորություն (220 մետր) ունեցող գետն է[3]։

Անվանում խմբագրել

Գետի անվանումներն առաջացել են բանտու լեզուներից։ Այդ լեզուներից մեկով «կոնգ» նշանակում է «լեռներ», որի իմաստը կարելի է բացատրել որպես «լեռնային վայրից հոսող գետ»։ Մեկ այլ լեզվով էլ «զաիրե» նշանակում է «ջուր»[4]։

Աշխարհագրություն խմբագրել

Սկիզբ է առնում Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետության հարավ-արևելքում՝ Զամբիայի սահմանի մոտ գտնվող սարավանդում, և մինչև Ստենլիի ջրվեժները կոչվում Լուալաբա։ Թափվում է Ատլանտյան օվկիանոսը՝ առաջացնելով էստուարիա։ Երկարությունը 4320 կմ է (Լուալաբա գետի ակունքից)։ Ավազանի մեծությամբ և ջրատարությամբ Աֆրիկայում գրավում է առաջին, իսկ աշխարհում՝ 2-րդ տեղը՝ Ամազոնից հետո։ Նավարկելի է առանձին հատվածներում՝ Բուկամա-Կոնգոլո (645 կմ), Կինդու-Ուրունդու (300 կմ), Կիսանգանի-Կինշասա (1742 կմ) և Մատանդիից մինչև գետաբերանը (138 կմ)։

Գետային խոշոր նավահանգիտներն են Կինշասան (ԿԴՀ) և Բրազավիլ (Կոնգոյի Հանրապետություն)․ ստորին հոսանքում Մատահի ծովային նավահանգիստը՝ Բոմա և Բանանտ նավահանգիստներով։

Գրականություն խմբագրել

  • Дмитревский Ю. Д., Олейников И. Н. Река Конго. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 150 с.
  • Муранов А. П. Величайшие реки мира. — Л.: Детская литература. Ленингр. отд-ние, 1968. — 432 с. — (Школьная библиотека). — 100 000 экз.
  • Олейников И. Н. О водном режиме реки Конго и её притоков, в сборнике: Страны и народы Востока, в. 7. — М., 1969.;
  • Дмитревский Ю. Д., Олейников И. Н. Гидроэнергетические ресурсы бассейна реки Конго и их использование, там же;

  • Devroey Е. Le bassin hydrographique congolais, spécialement celui du bief maritime. — Brux., 1941.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. Агеенко Ф. Л., Зарва М. В. Словарь ударений для работников радио и телевидения: — Москва, Русский язык, 1985. С. 639
  2. Forbath, Peter. The River Congo (1979), p. 6. "Not until it crosses the equator will it at last turn away from this misleading course and, describing a remarkable counter-clockwise arc first to the west and then to the southwest, flow back across the equator and on down to the Atlantic.
    In this the Congo is exceptional. No other major river in the world crosses the equator even once, let alone twice."
  3. Oberg, Kevin (July 2008). «Discharge and Other Hydraulic Measurements for Characterizing the Hydraulics of Lower Congo River, July 2008» (PDF). U.S. Geological Survey.
  4. Հ. Ղ. Գրգեարյան, Ն. Մ. Հարությունյան (1987). Աշխարհագրական անունների բառարան. Երևան: «Լույս».

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 5, էջ 564