Կիպրոս (կղզի)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կիպրոս (այլ կիրառումներ)

Կիպրոս (հուն․՝ Κύπρος, թուրքերեն՝ Kıbrıs, անգլ.՝ Cyprus), կղզի Միջերկրական ծովում։ Աշխարհագրորեն գտնվում է Ասիա աշխարհամասում։ Գտնվում է 380 կմ Եգիպտոսից, 105 կմ Սիրիայից և 75 կմ Թուրքիայից հեռավորության վրա։ Կղզու վրա կա երեք պետություն, որոնցից մեկը՝ Ակրոտիրի և Դեկելիան, հանդիսանում են Մեծ Բրիտանիայի ռազմական բազան Միջերկրական ծովում։

Կիպրոս
Տեսակ	կղզի
Երկիր	Կիպրոս,  Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետություն և  Միացյալ Թագավորություն
Վայր	Միջերկրական ծով
Երկարություն	225 կիլոմետր
Լայնություն	90 կիլոմետր
Մակերես	9234 կմ²
Ամենաբարձր կետը	Օլիմպոս
Բնակչություն	1 120 489 մարդ

Կիպրոս կղզու վրա է գտնվում նաև Կիպրոսի Հանրապետությունը, որից անկախություն է ուզում ձեռք բերել Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետությունը։ Հյուսիսային Կիպրոսի անկախությունը ճանաչել է բացառապես Թուրքիան։

Աշխարհագրություն

Կղզին ձգվում է 240 կմ՝ արևելքից արևմուտք, իսկ հարավից հյուսիս՝ առավելագույն լայնությունը 100 կմ է։ Կղզու տարածքը կազմում է 9251 կմ²։

Կղզու վրա գտնվող երկրներից ամենամեծ չափաբաժինը հասնում է Կիպրոսի Հանրապետությանը։ Ամբողջ կղզու 57,6%-ը պատկանում է Կիպրոսին, 36%-ը՝ մասամբ ճանաչված Հյուսիսային Կիպրոսին, և միայն 3,7%-ը Միացյալ Ազգերի Կազմակերպության (ՄԱԿ) բուֆերային տարածք հանդիսացող Ակրոտիրի և Դեկելիային (Մեծ Բրիտանիա)։

Բնակչություն

Ըստ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալների Կիպրոսի Հանրապետությունում ու Ակրոտիրի և Դեկելիայում միասին ապրում է 838 897 մարդ։ Կիպրոսի Հանրապետության պաշտոնական լեզու են համարվում անգլերենը և հունարենը։

Ըստ 2006 թվականի մարդահամարի տվյալների Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետությունում ապրում է 265 100 մարդ։ Հյուսիսային Կիպրոսի պաշտոնական լեզու են համարվում թուրքերենը և անգլերենը։ Մեծ տարածում ունի նաև հունարենը։

Կենդանական աշխարհ

Կիպրոսի բնությունն այնքան էլ հարուստ չէ և այստեղ չկան բազմատեսակ կենդանիներ, որոնք բնորոշ են բացառապես Կիպրոսին։ Էնդեմիկ կենդանատեսակներից այստեղ ապրում են միայն Փոքրասիական վայրի ոչխարները՝ մուֆլոնները։ Վերջին տարիներին մուֆլոնների թիվը Կիպրոսում (նաև Հայաստանում) կտրուկ նվազել է և Կիպրոսի կառավարությունը լուրջ քայլեր է ձեռնարկում կենդանիներին ոչնչացման եզրից հանելու համար։

Անտառային գոտիներում, լեռնոտ շրջաններում հանդիպում են աղվեսներ և լեռնային նապաստակներ։ Լեռների ստորոտներին հանդիպում են մողեսներ, կարիճներ և օձեր։ Բացառիկ տեսակներից այստեղ հազվադեպ հանդիպում են քամելեոններ։ Կիպրոսում հանդիպում են գորտերի մի քանի տեսակներ։

Կլիմա

Կլիման արևադարձային է և տարվա ընթացքում ջերմաստիճանը չի լինում բացասական։

Տարվա եղանակ	Առավոտյան ջերմաստիճան	Երեկոյան ջերմաստիճան
ձմեռ	10-20 °C	5-12 °C
գարուն	20-30 °C	15-20 °C
ամառ	25-40 °C	25-35 °C
աշուն	15-30 °C	10-20 °C

Գրականություն

• Franz Georg Maier: Cypern – Insel am Kreuzweg der Geschichte. München 1982, ISBN 3-406-09089-3.
• Pavlos Tzermias: Geschichte der Republik Zypern. Francke, Tübingen 2004, ISBN 3-7720-8060-X.
• Julia Chatzipanagioti: Griechenland, Zypern, Balkan und Levante. Eine kommentierte Bibliographie der Reiseliteratur des 18. Jahrhunderts. 2 Bde. Lumpeter & Lasel, Eutin 2006, ISBN 3-9810674-2-8.

Արտաքին հղումներ

• Տեղեկատվություն Կիպրոսի Հանրապետության արտաքին գործերի մասին
• Կիպրոսի մասին հանրագիտարանում, չորրորդ հրատարակչություն, 1885–1892
• Կիպրոսի հակատամարտություն Archived 2011-08-13 at the Wayback Machine.
• Կիմրոս — գերմանական թերթը կղզու մասին (գերմ.)
• ՄԱԿ-ի և Կիպրոսի հարաբերություններ

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կիպրոս (կղզի) կատեգորիայում։