Բացել գլխավոր ցանկը
Վիքիպեդիա

Կիպրոս (կղզի)

HS Disambig.svg Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կիպրոս (այլ կիրառումներ)

Կիպրոս (հուն․՝ Κύπρος, թուրք.՝ Kıbrıs, անգլ.՝ Cyprus), կղզի Միջերկրական ծովում: Աշխարհագրորեն գտնվում է Ասիա աշխարհամասում։ Գտնվում է 380 կմ Եգիպտոսից, 105 կմ Սիրիայից և 75 կմ Թուրքիայից հեռավորության վրա։ Կղզու վրա կա երեք պետություն, որոնցից մեկը՝ Ակրոտիրի և Դեկելիան, հանդիսանում են Մեծ Բրիտանիայի ռազմական բազան Միջերկրական ծովում:

Picto infobox map.png
Կիպրոս
հուն․՝ Κύπρος թուրք.՝ Kıbrıs անգլ.՝ Cyprus

կղզին արբանյակից
35°02′45″ հս․. լ. 33°17′54″ ավ. ե. / 35.0457° հս․. լ. 33.2982° ավ. ե. / 35.0457; 33.2982Կոորդինատներ: 35°02′45″ հս․. լ. 33°17′54″ ավ. ե. / 35.0457° հս․. լ. 33.2982° ավ. ե. / 35.0457; 33.2982
Երկիր Կիպրոսի Հանրապետություն Կիպրոս
Հյուսիսային Կիպրոս Հյուսիսային Կիպրոս
Մեծ Բրիտանիա Մեծ Բրիտանիա
Ջրատարածություն Միջերկրական ծով
Մակերես 9251 կմ2
Երկարությունը կղզու երկարությունը կմ
Լայնությունը կղզու լայնությունը կմ
Ամենաբարձր կետը Օլիմբոս (1952 մ.) մ
Բնակչություն (2006) 1 058 300 մարդ
Բնակչության խտությունը 114,398 մարդ/կմ2
##Կիպրոս (կղզի) (Եվրոպա)
Red pog.svg
##Կիպրոս (կղզի) (Կիպրոսի Հանրապետություն)
Red pog.svg
Commons-logo.svg Վիքիպահեստում

Կիպրոս կղզու վրա է գտնվում նաև Կիպրոսի Հանրապետությունը, որից անկախություն է ուզում ձեռք բերել Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետությունը: Հյուսիսային Կիպրոսի անկախությունը ճանաչել է բացառապես Թուրքիան:

ԱշխարհագրությունԽմբագրել

Կղզին ձգվում է 240 կմ հեռավորության վրա, արևելքից արևմուտք, իսկ հարավից հյուսիս՝ առավելագույն լայնությունը 100 կմ։ Կղզու տարածքը կազմում է 9251 կմ²[1]:

Կղզու վրա գտնվող երկրներից ամենամեծ չափաբաժինը հասնում է Կիպրոսի Հանրապետությանը: Ամբողջ կղզու 57,6%-ը պատկանում է Կիպրոսին: 36%-ը մասամբ ճանաչված Հյուսիսային Կիպրոսին և միայն 3,7% Միացյալ Ազգերի Կազմակերպության (ՄԱԿ) բուֆերային տարածք հանդիսացող Ակրոտիրի և Դեկելիային (Մեծ Բրիտանիա)։

ԲնակչությունԽմբագրել

Ըստ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալների Կիպրոսի Հանրապետությունում ու Ակրոտիրի և Դեկելիայում միյասիան ապորւմ են 838 897 մարդ[2]: Կիպրոսի Հանրապետության պաշտոնական լեզու համարվում է անգլերենը և հունարենը:

Ըստ 2006 թվականի մարդահամարի տվյալների Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետությունում ապորում են 265 100 մարդ[3]: Հյուսիսային Կիպրոսի պաշտոնական լեզու համարվում է թուրքերենը և անգլերենը: Մեծ տարածում ունի նաև հունարենը:

Կենդանական աշխարհԽմբագրել

Կիպրոսի բնությունը այդքան էլ հարուստ չէ և այստեղ չկան բազմատեսակն կենդանիներ, որոնք բնորոշ են բացառապես Կիպրոսին: Էնդեմիկ կենդանատեսակներից այստեղ ապրում են միայն Փոքրասիական վայրի ոչխարները՝ մուֆլոնները: Վերջին տարիներին մուֆլոնների թիվը Կիպրոսում (նաև Հայաստանում) կտրուկ նվազել է և Կիպրոսի կառավարությունը լուրջ քայլեր է ձեռնարկում կենդանիներին ոչնչացման եզրից հանելու համար։

Անտառային գոտիներում, լեռնոտ շրջաններում հանդիպում են աղվեսներ և լեռնային նապաստակներ: Լեռների ստորոտներին հանդիպում են մողեսներ, կարիճներ և օձեր: Բացառիկ տեսակներից այստեղ հազվադեպ հանդիպում են քամելեոններ: Կիպրոսում հանդիպում են գորտերի մի քանի տեսակներ։

ԿլիմաԽմբագրել

Կլիման արևադարձային է և տարվա ընթացքում ջերմաստիճանը չի լինում բացասական։

Տարվա եղանակ Առավոտյան ջերմաստիճան Երեկոյան ջերմաստիճան
ձմեռ 10-20 °C 5-12 °C
գարուն 20-30 °C 15-20 °C
ամառ 25-40 °C 25-35 °C
աշուն 15-30 °C 10-20 °C

ԳրականությունԽմբագրել

  • Franz Georg Maier: Cypern – Insel am Kreuzweg der Geschichte. München 1982, ISBN 3-406-09089-3.
  • Pavlos Tzermias: Geschichte der Republik Zypern. Francke, Tübingen 2004, ISBN 3-7720-8060-X.
  • Julia Chatzipanagioti: Griechenland, Zypern, Balkan und Levante. Eine kommentierte Bibliographie der Reiseliteratur des 18. Jahrhunderts. 2 Bde. Lumpeter & Lasel, Eutin 2006, ISBN 3-9810674-2-8.
  • Andreas Schneider: Zypern: [mit Nordzypern]. 1. Auflage. DuMont, Ostfildern 2005, ISBN 3-7701-6084-3.
  • Sibylle von Reden: Die Insel der Aphrodite. Du Mont, Köln 1969, 1974.
  • Heinz A. Richter: Geschichte der Insel Zypern. Bd. 1. 1878–1949. Bibliopolis, Mannheim/Möhnesee 2004, ISBN 978-3-941336-25-4.
  • Heinz A. Richter: Geschichte der Insel Zypern. Bd. 2. 1950–1959. Bibliopolis, Mannheim/Möhnesee 2006, ISBN 978-3-941336-31-5.
  • Heinz A. Richter: Geschichte der Insel Zypern. Bd. 3. 1959–1965. Rutzen-Verlag, Ruhpolding 2007, ISBN 978-3-938646-19-9.
  • Heinz A. Richter: Geschichte der Insel Zypern. Bd. 4. 1965–1977. Rutzen-Verlag, Ruhpolding 2009, ISBN 978-3-938646-33-5.
  • Glafcos Clerides: Negotiating for Cyprus 1993–2003. Rutzen-Verlag, Ruhpolding 2008, ISBN 978-3-938646-37-3.
  • Makarios Drousiotis: Cyprus 1974: Greek Coup and Turkish Invasion. Bibliopolis, Mannheim/Möhnesee 2006, ISBN 978-3-941336-28-5.
  • Sevgül Uludag: Cyprus the Untold Stories. Bibliopolis, Mannheim/Möhnesee 2005, ISBN 978-3-941336-27-8.
  • Arnold Sherman: Zypern: die gefolterte Insel. AHRIMAN-Verlag, 1999, ISBN 3-89484-811-1.
  • Andreas P. Pittler: Zypern. Klagenfurt 2003, ISBN 3-85129-419-X.
  • Kassianides Yoann: La politique étrangère américaine à Chypre (1960–1967). L'Harmattan, Paris 2005, (ISBN 2-7475-8459-3).
  • Copeaux Etienne, Mauss-Copeaux Claire: Taksim! Chypre divisée. Aedelsa, Lyon 2005.
  • Sir Harry Luke: Cyprus under the Turks 1571–1878. Clarendon Press, Oxford 1921; Facsimile Nachdruck C. Hurst & Co, London 1989, ISBN 1-85065-072-1.

ԾանոթագրություններԽմբագրել

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Կիպրոս_(կղզի)&oldid=6545165» էջից