Կիպրոս (կղզի)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Կիպրոս (այլ կիրառումներ)

Կիպրոս (հուն․՝ Κύπρος, թուրք.՝ Kıbrıs, անգլ.՝ Cyprus), կղզի Միջերկրական ծովում: Աշխարհագրորեն գտնվում է Ասիա աշխարհամասում։ Գտնվում է 380 կմ Եգիպտոսից, 105 կմ Սիրիայից և 75 կմ Թուրքիայից հեռավորության վրա։ Կղզու վրա կա երեք պետություն, որոնցից մեկը՝ Ակրոտիրի և Դեկելիան, հանդիսանում են Մեծ Բրիտանիայի ռազմական բազան Միջերկրական ծովում:

Կիպրոս հուն․՝ Κύπρος թուրք.՝ Kıbrıs անգլ.՝ Cyprus
կղզին արբանյակից
Կոորդինատներ
35°02′45″ հս․. լ. 33°17′54″ ավ. ե.
Երկիր	Կիպրոս Հյուսիսային Կիպրոս Մեծ Բրիտանիա
Ջրատարածություն	Միջերկրական ծով
Մակերես	9251 կմ2
Երկարությունը	կղզու երկարությունը կմ
Լայնությունը	կղզու լայնությունը կմ
Ամենաբարձր կետը	Օլիմբոս (1952 մ.) մ
Բնակչություն (2006)	1 058 300 մարդ
Բնակչության խտությունը	114,398 մարդ/կմ2
	Վիքիպահեստում

Կիպրոս կղզու վրա է գտնվում նաև Կիպրոսի Հանրապետությունը, որից անկախություն է ուզում ձեռք բերել Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետությունը: Հյուսիսային Կիպրոսի անկախությունը ճանաչել է բացառապես Թուրքիան:

Աշխարհագրություն

Կղզին ձգվում է 240 կմ հեռավորության վրա, արևելքից արևմուտք, իսկ հարավից հյուսիս՝ առավելագույն լայնությունը 100 կմ։ Կղզու տարածքը կազմում է 9251 կմ²:

Կղզու վրա գտնվող երկրներից ամենամեծ չափաբաժինը հասնում է Կիպրոսի Հանրապետությանը: Ամբողջ կղզու 57,6%-ը պատկանում է Կիպրոսին: 36%-ը մասամբ ճանաչված Հյուսիսային Կիպրոսին և միայն 3,7% Միացյալ Ազգերի Կազմակերպության (ՄԱԿ) բուֆերային տարածք հանդիսացող Ակրոտիրի և Դեկելիային (Մեծ Բրիտանիա)։

Բնակչություն

Ըստ 2011 թվականի մարդահամարի տվյալների Կիպրոսի Հանրապետությունում ու Ակրոտիրի և Դեկելիայում միյասիան ապորւմ են 838 897 մարդ: Կիպրոսի Հանրապետության պաշտոնական լեզու համարվում է անգլերենը և հունարենը:

Ըստ 2006 թվականի մարդահամարի տվյալների Հյուսիսային Կիպրոսի Թուրքական Հանրապետությունում ապորում են 265 100 մարդ: Հյուսիսային Կիպրոսի պաշտոնական լեզու համարվում է թուրքերենը և անգլերենը: Մեծ տարածում ունի նաև հունարենը:

Կենդանական աշխարհ

Կիպրոսի բնությունը այդքան էլ հարուստ չէ և այստեղ չկան բազմատեսակն կենդանիներ, որոնք բնորոշ են բացառապես Կիպրոսին: Էնդեմիկ կենդանատեսակներից այստեղ ապրում են միայն Փոքրասիական վայրի ոչխարները՝ մուֆլոնները: Վերջին տարիներին մուֆլոնների թիվը Կիպրոսում (նաև Հայաստանում) կտրուկ նվազել է և Կիպրոսի կառավարությունը լուրջ քայլեր է ձեռնարկում կենդանիներին ոչնչացման եզրից հանելու համար։

Անտառային գոտիներում, լեռնոտ շրջաններում հանդիպում են աղվեսներ և լեռնային նապաստակներ: Լեռների ստորոտներին հանդիպում են մողեսներ, կարիճներ և օձեր: Բացառիկ տեսակներից այստեղ հազվադեպ հանդիպում են քամելեոններ: Կիպրոսում հանդիպում են գորտերի մի քանի տեսակներ։

Կլիմա

Կլիման արևադարձային է և տարվա ընթացքում ջերմաստիճանը չի լինում բացասական։

Տարվա եղանակ	Առավոտյան ջերմաստիճան	Երեկոյան ջերմաստիճան
ձմեռ	10-20 °C	5-12 °C
գարուն	20-30 °C	15-20 °C
ամառ	25-40 °C	25-35 °C
աշուն	15-30 °C	10-20 °C

Գրականություն

• Franz Georg Maier: Cypern – Insel am Kreuzweg der Geschichte. München 1982, ISBN 3-406-09089-3.
• Pavlos Tzermias: Geschichte der Republik Zypern. Francke, Tübingen 2004, ISBN 3-7720-8060-X.
• Julia Chatzipanagioti: Griechenland, Zypern, Balkan und Levante. Eine kommentierte Bibliographie der Reiseliteratur des 18. Jahrhunderts. 2 Bde. Lumpeter & Lasel, Eutin 2006, ISBN 3-9810674-2-8.

Արտաքին հղումներ

• Տեղեկատվություն Կիպրոսի Հանրապետության արտաքին գործերի մասին
• Կիպրոսի մասին հանրագիտարանում, չորրորդ հրատարակչություն, 1885–1892
• Կիպրոսի հակատամարտություն
• Կիմրոս — գերմանական թերթը կղզու մասին (գերմ.)
• ՄԱԿ-ի և Կիպրոսի հարաբերություններ

Մեդիա ֆայլեր

Վիքիպահեստ նախագծում կարող եք այս նյութի վերաբերյալ հավելյալ պատկերազարդում գտնել Կիպրոս (կղզի) կատեգորիայում։