Կայսրուհիների հովիտ

Կայսրուհիների հովիտ; արաբ․՝ وادي الملكات‎‎
Տեսակ	հովիտ, գերեզմանոց և հնագիտական հուշարձան
Տեղագրություն	Լուքսոր
Երկիր	Եգիպտոս
Մասն է	Theban Necropolis?
Ժառանգության կարգավիճակ	ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության մաս

Կայսրուհիների հովիտ, հնում հայտնի է եղել «փարավոնի երեխաների հովիտ» անվանումով (տա-սեթ-նեֆերու)^[1], հնագիտական տարածք Նեղոսի արևմտյան ափին, Կայսրուհիների Հովտի կողքին, Լուքսորի հակառակ ափին (Թեբե)։ Հովտում բացվել է փարավոնների կանանց և երեխաների, ինչպես նաև քրմերի և մեծատոհմիկների մինչև յոթանասուն ժայռափոր դամբարաններ։ Բոլոր թաղվածները պատկանում են 18-րդ, 19-րդ կամ 20-րդ դինաստիաներին (մոտավորապես մ․ թ․ ա․ 1550 - 1070 թվականներ)։ Առավել տպավորիչ է Ռամզես II-ի կնոջ՝ Նեֆերտարիի դամբարան, որը զարդարված է գույնզգույն որմնանկարներով։

XVIII դինաստիա

Կայսրուհիների Հովտում առաջին դամբարաններից մեկը արքայադուստր Յահմասի՝ փարավոն Տաա Սեկեների և կայսրուհի Սիտջեհուտիի դստեր դամբարանն է։ Այս դամբարանը, հնարավոր է, պատկանում է Թութմոս I փարավոնի գահակալման։ Այդ ժամանակահատվածում դամբարանում թաղվել են նաև մի քանի ազնվականներ, ինչպես նաև գլխավոր ախոռապանը և վեզիրը^[2]։

Երեք հորանների հովտի դամբարանները հիմնականում թվագրվում են Թութմոսների ժամանակաշրջանին։ Այդ դամբարանները նշված են A — L տառերով։ Հովտում կա երեք հողափոր դամբարան, որոնց շնորհիվ էլ հովիտը ստացել է այդ անվանումը։ Այդ դամբարանների ժամանակակից նշումներն են՝ QV89, QV90 и QV91^[2]։

«Դոլմեն» հովտում պահպանվել է մի արահետ, որով աշխատողները իրենց Դեիր էլ-Մեդինա գյուղից գնում էին Կայսրուհիների Հովիտ։ Այդ ճանապարհին գտնվում է ոչ մեծ ժայռափոր տաճար՝ նվիրված Պտահին և Մերիթսեգերին։

Այդ ժամանակահատվածի դամբարանները իրենց ձևով պարզ են և իրենցից ներկայացնում են հանքահոր։ Որոշ դամբարաններ մեծացրել են՝ մեկից ավելի մարդ թաղելու համար։ Այնտեղ թաղում էին արքայազներին և արքայադուստրերին, ինչպես նաև մի քանի ազնվականների։

Արքայադուստրերի Հովիտը պատկանում է Ամենհոտեպ III-ի ժամանակաշրջանին։ Դրա գտնվելու ներկայիս տեղը մոռացված է, բայց այնտեղ գտնվող նմուշները ցուցադրված չեն թանգարաններում^[3]։ Գտածոների մեջ կա կուժի մի կտոր, որը պատկանել է Հենա փարավոնի կնոջը՝ XVIII դինաստիայի կեսերում։ Նրա անունը գրված է զարդատախտակի վրա։ Հայտնաբերվել են արքայազն Մանհեպերրի, Թութմոս III-ի և Մերիթրե Հատշեփսուտի որդու անուններով կանոպաների կտորներ։ Վերականգնվել է Նեբետնեհաթ փարավոնի գլխավոր տիկնոջ անունը, քանի որ այն գրված է զարդատախտակի վրա։ Նաև հայտնաբերվել է Տայ փարավոնի դստեր անունով կանոպայի կտորներ։ Վերջինս ապրել XVIII դինաստիայի կեսերին^[4]։

Հիմնական թաղվածներ

QV8 — Հորի, արքայական որդի (XVIII դինաստիա) և արքայական դուստր
QV17 — Մերիտրա և Վերմերյոտես, արքայադուստրեր (XVIII դինաստիայից)
QV30 — Նեբիրի, գլխավոր ախոռապանը անհայտ դինաստիայից
QV33 — Արքայադուստրը Տանեջմենտ (XIX или XX դինաստիայից)
QV38 — Կայսրուհի Սիտրե, Ռամզես I-ի կինը (XIX դինաստիայից)
QV42 — Պարահերունեմեֆ (XX դինաստիա), Ռամզես III-ի որդին (XX դինաստիա)
QV43 — Սեթհերհոպսեֆ, Ռամզես III-ի որդին, հետագայում փարավոն Ռամզես VIII։ Թաղված է այլ տեղում։ (XX դինաստիա)
QV44 — Հաեմաուս (XX դինաստիա), Ռամզես III-ի որդին (XX դինաստիա)
QV46 — Իմհոտեպ, Թութմոս I-ի վեզիրը (XVIII դինաստիայից)
QV47 — Արքայադուստրը Յահմոս (XVII դինաստիա)
QV51 — Կայսրուհի Իսիդա Տա-Հեմջերտ, Ռամզես III-ի կինը, [[Ռամզես VI|Ռամզեսа VI-ի մայրը (XX դինաստիա)
QV52 — Կայսրուհի Տուտի (XIX կամ XX դինաստիայից)
QV53 — Արքայազն Ռամզես, որդին Ռամզեսի III (XX դինաստիայից)
QV55 — Արքայազն Ամոնհերհեպսեֆ (XX դինաստիա), Ռամզես III որդին (XX դինաստիա)
QV60 — Կայսրուհի Նեբետտաուի, Ռամզես II-ի դուստրը (XIX դինաստիա)
QV66 — Կայսրուհի Նեֆերտարի, Ռամզես IIի կինը (XIX դինաստիա)
QV68 — Կայսրուհի Մերիտամոն, Ռամզեսа II-ի և Նեֆերտարիի դուստրը (XIX դինաստիա)
QV70 — Նեհեսի (XVIII դինաստիայից)
QV71 — Կայսրուհի Բենտ-Անատ, Ռամզես II-ի և Իսիտնոֆրետի դուստրը (XIX դինաստիա)
QV72 — Նեֆերհատ / բակի (XVIII դինաստիայից)
QV73 — Կայսրուհի Հենուտաուի (հնարավոր է XX դինաստիա)
QV74 — Կայսրուհի (Դուա) Տենտոպետ
QV75 — Կայսրուհի Հենութմիրե, Ռամզես II-ի դուստրը կամ քույրը (XIX դինաստիա)
QV76 — Մերիտրա, արքայի դուստրը (XVIII դինաստիա)
QV80 — Կայսրուհի (Մուտ-) Տույ, Սեթի I-ի կինը և Ռամզես II-ի մայրը (XIX դինաստիա)
QV81 — Հեկա […] (XVIII դինաստիա)
QV82 — Մինեմհաթ և Ամենհոտեպ, փարավոնի որդիներ (XVIII դինաստիա)
QV88 — Յահմոս, փարավոնի որդի (XVIII դինաստիա)

Ծանոթագրություններ

↑ Silvia Anne Sheafer Ramses the Great. — Infobase Publishing, 2008. — С. 68. — 132 с. — ISBN 9780791096376
↑ ^2,0 ^2,1 Edited by Martha Demas and Neville Agnew. «Valley of the Queens Assessment Report Volume One». www.getty.edu. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 6-ին. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)
↑ Dodson A. and Hilton D. The Complete Royal Families of Ancient Egypt, London 2004
↑ Porter, Bertha and Moss, Rosalind, Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Statues, Reliefs and Paintings Volume I: The Theban Necropolis, Part 2. Royal Tombs and Smaller Cemeteries, Griffith Institute. 1964, pg 766-7

Արտաքին հղումներ

«Tour Egypt: Valley of the Queens in Thebes, Egypt». Վերցված է 2013 թ․ մարտի 27-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Կայսրուհիների հովիտ» հոդվածին։

[1] Silvia Anne Sheafer Ramses the Great. — Infobase Publishing, 2008. — С. 68. — 132 с. — ISBN 9780791096376

[Edited_by_Martha_Demas_and_Neville_Agnew-2] 2,0 ^2,1 Edited by Martha Demas and Neville Agnew. «Valley of the Queens Assessment Report Volume One». www.getty.edu. Վերցված է 2017 թ․ մայիսի 6-ին. {{cite web}}: |author= has generic name (օգնություն)

[3] Dodson A. and Hilton D. The Complete Royal Families of Ancient Egypt, London 2004

[4] Porter, Bertha and Moss, Rosalind, Topographical Bibliography of Ancient Egyptian Hieroglyphic Texts, Statues, Reliefs and Paintings Volume I: The Theban Necropolis, Part 2. Royal Tombs and Smaller Cemeteries, Griffith Institute. 1964, pg 766-7

[1]

[2]

[3]

[4]