Խելրթվա

Խելրթվա (վրաց.՝ ხელრთვა, pronounced [χɛlrtʰvɑ]), վրացական գեղագրության ստորագրություն, մոնոգրամ կամ կնիք, որն ի սկզբանե օգտագործվել է վրաց միապետների, թագուհիների, պատրիարքների, թագավորական իշխանների և ազնվականության կողմից^[1]^[2]^[3]։ Խելրթվա բառը վրացերենում ինքնին բառացի թարգմանությամբ նշանակում է ձեռքով զարդարել․ խելի (ხელი) նշանակում է ձեռքով, իսկ րթվա (რთვა)՝ զարդարել։ Խելրթվա ստորագրությունները հիմնականում արվել են վրացական երեք այբուբեններից մեկով, հիմնականում նուսխուրիով և մխեդրուլիով, չնայած մոնոգրամները, հատկապես թագավորական, գրվել են ասոմթավրուլի այբուբենով։ Յուրաքանչյուր վրացի միապետը ուներ իր անհատական խելրթվան։ Այդ ավանդույթը դեռևս պահպանվում է Վրաստանում^[4]։

Գեորգի Լաշայի թագավորական հրովարտակը իր խելրթվայի հետ, 1222 թվական, պահվում է Թբիլիսիում՝ Վրաստանի ազգային արխիվում

ԽելրթվաներԽմբագրել

ԱրքաներԽմբագրել

Դավիթ V-ի խելրթվա	Գեորգի Լաշայի խելրթվա	Արչիլ արայի խելրթվա
Վախթանգ VI-ի խելրթվա	Սոլոմոն I-ի խելրթվա	Գեորգի XII-ի խելրթվա, վրացական վերջին միապետը

Թագուհի իշխողներԽմբագրել

Թամարա թագուհու խելրթվա	Ռուսուդան թագուհու խելրթվա

Թագուհի խնամակալներԽմբագրել

Ռուսուդան Չերքեզացու խելրթվա	Մարիամ Դադիանիի խելրթվա

ՊատրիարքներԽմբագրել

Ասոմթավրուլի խելրթվա	Անտոն II պատրիարքի խելրթվա	Իլիյա պատրիարքի խելրթվա

Նախագահներ, վարչապետներ, խորհրդարանի նախագահներԽմբագրել

Նախագահ Միխեիլ Սաակաշվիլիի խելրթվա	Վարչապետ Գեորգի Գախարիայի խելրթվա	Խորհրդարանի նախագահ Իրակլի Կոբախիձեի խելրթվա

Տես նաևԽմբագրել

Կաո (ճապ.՝ 花押), Ճապոնիայում օգտագործվող ոճավորված գեղագրության ստորագրություններ
Տուղրա (օսման.՝ طغرا‎), օսմանյան սուլթանների կողմից օգտագործվող ոճավորված արաբական ստորագրությունները

ԾանոթագրություններԽմբագրել

↑ საგამომცემლო ლექსიკონი/ავტ.-შემდგ.: ვახტანგ დოხნაძე; [რედ.: მურმან სუხიშვილი ; მხატვ.: ვახტანგ რურუა]. - [მე-2 შესწ. და შევს. გამოც.]. - თბ.: საგამომც. საქმის სასწ. ცენტრი, 2006. - 305გვ.; 20სმ.. - ბიბლიოგრ.: გვ. 301–304. (Publishing dictionary, edited by: Vakhtang Dokhnadze; Ed. Murman Sukhishvili; Artist: Vakhtang Rurua, Case Study Center, 2006. Bibliography: p. 301–304. - 99928-998-1-6 : [ფ.ა.]{
↑ National Parliamentary Library of Georgia: ხელრთვა
↑ ეროვნულ არქივში XI – XVIII საუკუნეების დოკუმენტებზე არსებული ხელრთვების კატალოგი მომზადდა (A catalog of carvings on documents of the XI - XVIII centuries in the National Archives) Archived 2014-03-10 at the Wayback Machine. National Archives of Georgia
↑ Sinauridze, A. Hand of the Lord Karibche, 04.02.2010

Արտաքին հղումներԽմբագրել

ჯიმშერ რეხვიაშვილი ხელრთვა - ისტორიისა და ხელნაწერის მშვენება (Jimsher Rekhviashvili - The Beauty of History and Manuscript) Radio Free Europe/Radio Liberty
ოთხი რესტავრირებული ეტრატი "განადგურებას გადარჩენილი საბუთები საცავში ბრუნდება" თამარ კიკნაველიძე, 24 საათი (Four Restored Etrats Documents Surviving the Destruction Returned to the Repository, Tamar Kiknavelidze)

[1] საგამომცემლო ლექსიკონი/ავტ.-შემდგ.: ვახტანგ დოხნაძე; [რედ.: მურმან სუხიშვილი ; მხატვ.: ვახტანგ რურუა]. - [მე-2 შესწ. და შევს. გამოც.]. - თბ.: საგამომც. საქმის სასწ. ცენტრი, 2006. - 305გვ.; 20სმ.. - ბიბლიოგრ.: გვ. 301–304. (Publishing dictionary, edited by: Vakhtang Dokhnadze; Ed. Murman Sukhishvili; Artist: Vakhtang Rurua, Case Study Center, 2006. Bibliography: p. 301–304. - 99928-998-1-6 : [ფ.ა.]{

[2] National Parliamentary Library of Georgia: ხელრთვა

[3] ეროვნულ არქივში XI – XVIII საუკუნეების დოკუმენტებზე არსებული ხელრთვების კატალოგი მომზადდა (A catalog of carvings on documents of the XI - XVIII centuries in the National Archives) Archived 2014-03-10 at the Wayback Machine. National Archives of Georgia

[4] Sinauridze, A. Hand of the Lord Karibche, 04.02.2010

[1]

[2]

[3]

[4]