Լիզա Նակաշիձե-Բոլկվաձե
Լիզա Նակաշիձե-Բոլկվաձե (վրաց.՝ ელისაბედ იოსების ასული ნაკაშიძე-ბოლქვაძე, օգոստոս 1885, Վերին Նատանեբ, Օզուրգեթի գավառ, Վրացա-Իմերեթական նահանգ, Ռուսական կայսրություն - փետրվարի 22, 1938, Մինուսինսկ, Կրասնոյարսկի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), Վրաստանի Դեմոկրատական Հանրապետության Հիմնադիր խորհրդարանի անդամ վրացի մենշևիկ։
| Լիզա Նակաշիձե-Բոլկվաձե վրաց.՝ ელისაბედ იოსების ასული ნაკაშიძე-ბოლქვაძე | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | օգոստոս 1885 |
| Ծննդավայր | Վերին Նատանեբ, Օզուրգեթի գավառ, Վրացա-Իմերեթական նահանգ, Ռուսական կայսրություն |
| Մահացել է | փետրվարի 22, 1938 (52 տարեկան) |
| Մահվան վայր | Մինուսինսկ, Կրասնոյարսկի երկրամաս, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Քաղաքացիություն |  Ռուսական կայսրություն, .svg){kind=small} Վրաստանի Դեմոկրատական Հանրապետություն և .svg){kind=small} ԽՍՀՄ |
| Մասնագիտություն | քաղաքական գործիչ |
| Զբաղեցրած պաշտոններ | Members of the Constituent Assembly of Georgia? |
| Կուսակցություն | Վրաստանի սոցիալ-դեմոկրատական աշխատավորական կուսակցություն |
 Liza Nakashidze-Bolkvadze Վիքիպահեստում | |
Կյանք և գործունեություն
խմբագրել
Լիզան ծնվել է ազնվական ընտանիքում, Իոսիֆ (Իոսեբ) Նակաշիձեի դուստրն է։ Միջնակարգ կրթությունը ստացել է Թիֆլիսի իգական գիմնազիայում։ 1904 թվականին նա սկսեց զբաղվել կոոպերացիայով[1] և դարձավ Վրաստանի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության անդամ։ Նա քարոզչական աշխատանք է կատարել Գուրիայի գյուղացիների շրջանում և ղեկավարել Գուրիայի կանանց սոցիալ-դեմոկրատական կազմակերպությունը։ Այդ ժամանակ նա ամուսնացավ գյուղացի Բոլկվաձեի հետ։ 1907 թվականին դարձել է Գուրիայի կուսակցական կոմիտեի անդամ[1]։ Նույն 1907 թվականին այս կոմիտեի ձերբակալությունից հետո Նակաշիձեն վտարվեց Անդրկովկասից, ուր վերադարձավ միայն 1917 թվականի Փետրվարյան հեղափոխությունից հետո։ 1917 թվականի մարտի 20-ին Լիզա Նակաշիձեն ընտրվեց Գուրիայի կանանց միության նախագահ։ Նա Նաթանզիի տարածաշրջանային կոոպերատիվ միության նախագահն էր։ 1919 թվականին սոցիալ-դեմոկրատների ցուցակով ընտրվել է Վրաստանի Դեմոկրատական Հանրապետության հիմնադիր ժողովի անդամ։ Նա աշխատանքային հանձնաժողովի անդամ էր։
1921 թվականին Վրաստանի խորհրդայնացումից հետո Լիզա Նակաշիձեն ակտիվորեն մասնակցել է հակախորհրդային շարժմանը[1]։ 1923 թվականի մայիսի 2-ին մենշևիկյան կուսակցության 78 անդամներ, այդ թվում՝ Լիզա Նակաշիձե-Բոլկվաձեն, աքսորվեցին Ուրալ։ Միևնույն ժամանակ Բաթումում ձերբակալվել է նրա հայրը՝ Իոսիֆ Միխայլովիչ Նակաշիձեն, որը մեղադրվել է Օթար և Իվան (Մուշնի) Դադիանի եղբայրների հետ հանցավոր կապերի մեջ (1924 թվականի օգոստոսի ապստամբությանը մասնակցած սպաները գնդակահարվել են)։ Անվտանգության աշխատակիցները չկարողացան ապացուցել իրենց մեղադրանքները, սակայն, չնայած տեղի ղեկավարության միջնորդություններին, Ջոզեֆ Նակաշիձեն մի քանի ամիս մնաց կալանքի տակ և ազատ արձակվելուց անմիջապես հետո մահացավ։
1923 թվականի դեկտեմբերի 30-ին Վրաստանի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության նախկին անդամ Իլարիոն Գիորգաձեի սպանությունից հետո Արտահերթ հանձնաժողովը պատանդ վերցրեց 38 սոցիալ-դեմոկրատների, այդ թվում՝ Լիզա Բոլկվաձեին, և սպառնաց մահապատժի ենթարկել նրանց։
1924 թվականի օգոստոսի ապստամբությունը ճնշելուց հետո բոլշևիկյան իշխանությունները թույլ տվեցին աքսորյալների մի մասին վերադառնալ հայրենիք։ Լիզա Բոլկվաձե-Նակաշիձեն Վրաստան է վերադարձել 1925 թվականին։ Սկզբում ապրել է Գուրիայում, ապա տեղափոխվել Թբիլիսի, որտեղ սկսել է աշխատել Վրացական ԽՍՀ Կոմունիստական կուսակցությունում։ Միաժամանակ նա շարունակել է իր աշխատանքը որպես արգելված Վրաստանի սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության քարտուղար։ 1926 թվականի փետրվարի 22-ին ոչ պաշտոնական Կենտկոմի քարտուղար Էլեոնորա Մախվիլաձեի ձերբակալությունից հետո Լիզա Բոլկվաձեն դարձավ Կենտրոնական և Թբիլիսիի կոմիտեների ղեկավարը, նա ձեռնարկեց մի շարք եռանդուն միջոցներ աշխատանքն ակտիվացնելու համար, ինչպես նաև գտավ ձերբակալված կուսակցականների և քաղբանտարկյալների ընտանիքներին օգնելու ուղիներ։
1926 թվականի հունիսի 29-ին նա ձերբակալվել է ЧК-ի կողմից։ Հուլիսի 8-ին Լիզա Նակաշիձե-Բոլկվաձեն հայտարարեց հետաքննության հետ համագործակցությունից հրաժարվելու մասին և հերքեց հակասովետական գործունեության մեղադրանքները[1]։ 1926 թվականի հուլիսի 24-ին նրան ուղարկեցին Մոսկվա, որտեղ Լիզա Բոլկվաձեն դատապարտվեց երեք տարվա ազատազրկման՝ ծառայելու Կրասնոյարսկի երկրամասում, որտեղ մինչև 1927 թվականը նա մեկ տարի բանտում էր, այնուհետև բանտային պատիժը փոխարինվեց աքսորով։ 1927 թվականի հունվարի 7-ին ազատվել է բանտից և աքսորվել, 1930 թվականի հունվարի 18-ին աքսորի ժամկետը երկարաձգվեց ևս 3 տարով։ 1933 թվականի փետրվարի 4-ին, ժամկետի ավարտից հետո, նրան թողնում են ապրելու Ալթայի երկրամասում։ Նա ապրել է Կամեն Օբի քաղաքում, աշխատել աքսորյալների շրջանում «քաղաքական կարմիր խաչի» գծով։ 1936 թվականի սկզբին ՆԿՎԴ-ի Կամենսկի շրջանային վարչությունը լայնածավալ գործողություն իրականացրեց և կալանավորեց քաղաքական դրդապատճառներով աքսորված վրացի սոցիալ-դեմոկրատների մի մեծ խումբ։ Հետաքննության տվյալներով՝ աքսորյալների հակահեղափոխական կազմակերպությունը մշակել է ապօրինի նամակագրության մեխանիզմներ և անցկացրել աքսորյալների ժողովներ։ Այս աշխատանքի հիմնական կազմակերպիչներն էին Լիզա Բոլկվաձեն և Կոնստանտին Անդրոնիկաշվիլին։
Լիզա Բոլկվաձեն ձերբակալվել է 1936 թվականի ապրիլի 6-ին ՆԿՎԴ-ի Կամենսկի շրջանի վարչության կողմից։ 1936 թվականի սեպտեմբերի 21-ին ԽՍՀՄ ՆԿՎԴ հատուկ ժողովի կողմից 58-10 հոդվածներով դատապարտվել է 11-ից 5 տարվա աքսոր Կրասնոյարսկի երկրամասում[2]։ Մեղադրանքը եղել է «մենշևիկյան կուսակցության արտաքին բյուրոների հետ սերտ կապերի և հակահեղափոխական հեղաշրջման նախապատրաստմանը մասնակցելու համար»[1]։
1937 թվականի նոյեմբերի 6-ին Լիզա Բոլկվաձեն կրկին ձերբակալվել է Մինուսինսկ քաղաքում։ 1938 թվականի փետրվարի 13-ին «հատուկ եռյակը» նրան դատապարտեց մահապատժի։ Գնդակահարվել է Մինուսինսկում 1938 թվականի փետրվարի 22-ին[3]։ Նա վերականգնվել է 1956 թվականի սեպտեմբերի 22-ին Կրասնոյարսկի շրջանային դատարանի կողմից, իսկ 1936 թվականի գործով՝ 1989 թվականի ապրիլի 23-ին Ալթայի երկրամասի դատախազության կողմից[2]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 «Мариам Угрехелидзе. Пять женщин, которые создали конституцию Грузии». Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հուլիսի 18-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 18-ին.
- ↑ 2,0 2,1 «Жертвы политического террора в СССР». Արխիվացված օրիգինալից 2020 թ․ հունվարի 28-ին. Վերցված է 2019 թ․ հուլիսի 18-ին.
- ↑ Сталинские списки из Грузии. Накашидзе-Болквадзе Елизавета Иосифовна (1884)
Արտաքին հղումներ
խմբագրել | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լիզա Նակաշիձե-Բոլկվաձե» հոդվածին։ |