Վիքիպեդիա

Լացող կինը

Լացող կինը (ֆր.՝ La Femme qui pleure[3]) Պաբլո Պիկասոյի յուղաներկ կտավների շարք[4], որոնցից վերջինը նկարել է 1937 թվականի վերջին։ Նկարներում նա պատկերել է Դորա Մարին՝ իր սիրուհուն և մուսային։ Լացող կինը նկարները Պիկասոն ստեղծել է ի պատասխան Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Գեռնիկայի ռմբակոծման և սերտորեն կապված են նրա Գեռնիկա նկարի պատկերագրության հետ։ Պիկասոն հետաքրքրված էր լացող կնոջ թեմայով և այդ տարի բազմիցս անդրադարձել է այդ թեմային[5]։ Վերջին տարբերակը, որը ստեղծվել է 1937 թվականի հոկտեմբերի 26-ին[6], շարքի ամենամանրամասն մշակվածն էր և 1987 թվականից ի վեր պահվում է Լոնդոնի Թեյթ Մոդեռն թանգարանի հավաքածուում։

Լացող կինը
տեսակգեղանկար
նկարիչՊաբլո Պիկասո[1]
տարի1937
բարձրություն50 սանտիմետր[2]
լայնություն60,8 սանտիմետր[2]
ժանրդիմապատկեր
նյություղաներկ[1] և կտավ[1]
գտնվում էTate Liverpool?
հավաքածուԹեյթ և Թեյթ Մոդեռն
սեփականատերRoland Penrose?
կայք
Ծանոթագրություններ

Նախապատմություն

խմբագրել

Պիկասոն ստեղծել է Լացող կինը Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ, որը բռնկվել է 1936 թվականի հուլիսին, երբ գեներալ Ֆրանկոն ապստամբություն է բարձրացրել հանրապետական կառավարության դեմ։ Սա մի շարք աշխատանքների մի մասն էր, որոնք ստեղծվել էին ի պատասխան 1937 թվականի ապրիլի 26-ին Իսպանիայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Գեռնիկայի ռմբակոծության։ Ռմբակոծությունը տեղի է ունեցել այն ժամանակ, երբ Ադոլֆ Հիտլերը գերմանական ռազմաօդային ուժերին հրամայել է ռմբակոծել Բասկերի երկիր Ֆրանկոյի անունից[7]։ Նկարն արվել է որպես անձնական բողոքի նշան այդ իրադարձության հետ կապված թերթերի լուսանկարները դիտելուց հետո[8]։

1937 թվականի հունվարին Պիկասոյին խնդրել են Փարիզի միջազգային ցուցահանդեսում իսպանական տաղավարի համար որմնանկար ստեղծել։ Մինչ նա աշխատում էր պատվերի վրա, տեղի է ունեցել Գեռնիկայի պայթյունը։ Պիկասոն այնքան ցնցված էր կոտորածից, որ 1937 թվականի հուլիսի 18-ին Սփրինգֆիլդի Հանրապետական թերթում հայտարարել է. «այն գործը, որի վրա ես աշխատում եմ, կոչելու եմ «Գեռնիկա», և իմ բոլոր վերջին արվեստի գործերում ես հստակ արտահայտում եմ իմ զզվանքը զինվորականների նկատմամբ, ովքեր այրել են Իսպանիան ցավի և մահվան օվկիանոսում»։ Լացող կինը շարքը նկարագրվել է որպես հետագրություն «Գեռնիկային»[9]։

Պիկասոյի բողոքը Ֆրանկոյի ռեժիմի դեմ սկսվել են 1937 թվականի հունվարին նրա կողմից երկու օֆորտների ստեղծմամբ, որոնք կոչվում էին «Ֆրանկոյի երազանքն ու սուտը»։ Աշխատանքը ուղեկցվում էր Պիկասոյի կողմից 1937 թվականի հունվարի 8-ին և 9-ին գրված արձակ բանաստեղծությամբ[10]։

Զարգացում

խմբագրել

«Գեռնիկա» ստեղծագործության ստեղծման ժամանակ Պիկասոն լացող կնոջ իր առաջին էտյուդը կատարել է 1937 թվականի մայիսի 24-ին։ Նկարի ներքևի աջ անկյունում տեղադրված էր լացող կնոջ պատկեր, սակայն Պիկասոն հեռացրել է այն՝ կարծելով, որ այն կթաքցնի նկարում պատկերված չորս կանանց դեմքի տառապալից արտահայտությունները։ «Գեռնիկայի» ստեղծման ժամանակ Պիկասոյի նպատակն էր փոխանցել ոչնչացման սարսափը, այլ ոչ թե վշտի արցունքները, որոնք կարող էին առաջանալ դրանից հետո[11]։

Գեռնիկայի ավարտից հետո Պիկասոն շարունակել է իր կիրքը լացող կնոջ հանդեպ։ Ջուդի Ֆրիմանը նշել է, որ «միակ բանը, որից նա չէր կարող հրաժարվել, լացող կինն էր։ Նրա կերպարը հետապնդում էր նրան։ Հաջորդ մի քանի ամիսների ընթացքում նկարում էր նրան հաճախ, գրեթե մոլուցքով»։ 1937 թվականի հունիսի 8-ից հուլիսի 6-ն ընկած ժամանակահատվածում Պիկասոն ստեղծել է տասնյակ գծանկարներ և չորս յուղաներկ, որոնք պատկերում են լացող կնոջը։ Վերադառնալով ամառային արձակուրդից Մուգինում՝ նա 1937 թվականի հոկտեմբերի 26-ին ավարտել է վերջին նկարը՝ «Լացող կինը»[12]։ Ընդհանուր առմամբ հայտնաբերվել է լացող կնոջը պատկերող 36 աշխատանք, որոնք կատարվել են 1937 թվականի մայիսից մինչև հոկտեմբերի վերջ[10]։

Հարաբերություններ Դորա Մարի հետ

խմբագրել

Պիկասոն հանդիպել է Դորա Մարին 1935 թվականի ձմռանը։ Բանաստեղծ Պոլ Էլյուարը ծանոթացրել է Պիկասոյին Մարի հետ, երբ վերջինս աշխատում էր որպես լուսանկարիչ Ժան Ռենուարի «Պարոն Լանժի հանցագործությունը» ֆիլմում[13]։ Չնայած Պիկասոն 26 տարով ավելի մեծ էր Մարից, նրանք մոտեցել են միմյանց արվեստի և քաղաքականության հանդեպ ընդհանուր հետաքրքրությամբ[14]։ Մարն աշխատում էր լուսանկարչի կարիերայի վրա և ներգրավվել է սյուրռեալիստական շարժման մեջ։ Նա Պիկասոյի սիրուհին էր մինչև 1945 թվականին նրանց բաժանումը։ Դորա Մարը քաղաքականապես գիտակից, հստակ արտահայտվող և համոզիչ էր, և հնարավոր է, որ ազդեցություն է ունեցել Պիկասոյի քաղաքական հայացքների վրա։ Նա կազմակերպել է Գրանդ Օգյուստենների փողոցի 7-րդ համարում գտնվող արվեստանոցի օգտագործումը, որտեղ Պիկասոն ստեղծել է «Գեռնիկան» և նաև նպաստել դրա զարգացմանը։ Պիկասոն առաջին անգամ նկարել է նրա դիմանկարը 1936 թվականի սեպտեմբերի 11-ին։ Նա դարձել է Պիկասոյի հիմնական մոդելը 1936 թվականի աշնանից մինչև 1937 թվականի գարունը։ Պիկասոն պատկերում էր նրան որպես հանգիստ կերպար մինչև լացող կանանց նկարների ստեղծումը, որոնք ցուցադրել են նրա մոտեցման նկատելի փոփոխություն Մարի նկատմամբ[10]։

Չնայած նրանց ընդհանուր հետաքրքրություններին, Պիկասոյի հարաբերությունները Մարի հետ բռնի էին, որտեղ Մարը ֆիզիկական բռնության զոհ էր դարձել, ինչը վերջիվերջո հանգեցրել է նրա հոգեկան անկմանը։ Իրենց համատեղ կյանքում Պիկասոն բազմաթիվ դիմանկարներում պատկերել է Մարին, հաճախ նկարելով նրան արցունքների մեջ։ Այս մոտիվը հանգեցրել է նրան, որ Մարը հիմնականում հայտնի է դարձել որպես Պիկասոյի «լացող կին», այլ ոչ թե որպես անկախ արվեստագետ։ Մարը չէր սիրում Պիկասոյի ստեղծած իր դիմանկարները, նշելով. «Բոլոր (Պիկասոյի) իմ դիմանկարները սուտ են։ Դրանք Պիկասոներ են։ Ոչ մեկը Դորա Մար չէ»[13]։

Դորան նկարագրվել է որպես «Պիկասոյի խորհրդանշական զոհ»։ Ֆրանսուազ Ժիլոն պատմել է, որ Պիկասոն ասել է. «Ինձ համար նա լացող կինն է։ Տարիներ շարունակ ես նրան նկարել եմ տանջված ձևերով, ոչ թե սադիզմից դրդված և ոչ էլ հաճույքով, այլ պարզապես հետևելով մի տեսլականի, որն ինձ պարտադրվել է»[15]։ Ջոն Ռիչարդսոնն առաջարկել է Դորայի արցունքների ավելի իրատեսական մեկնաբանություն. «Դորայի արցունքների աղբյուրը ոչ թե Ֆրանկոն էր, այլ արվեստագետի՝ նրա նկատմամբ տրավմատիկ մանիպուլյացիան։ Պիկասոյի մոլուցքը նրա նկատմամբ ուժգնացել էր այդ ժամանակ, սակայն դատելով արվեստագետի՝ նրա պատկերումներից, այնտեղ բացառում էր քնքշությունը»[11]։ Ֆրանսուազ Ժիլոն նկարագրել է Մարին որպես «նյարդային, անհանգիստ և տանջված», որն այդ ժամանակաշրջանում տառապում էր հուզական խոցելիությունից և հաճախակի հուզական ցնցումներից։ Պիկասոն բացատրել է, որ «Դորան միշտ վախեցրել է ինձ» և բազմիցս պատկերել է նրան այս կերպ 1938 թվականից սկսած։ Հետագայում Մարն ընդունել է, որ Պիկասոն հավանաբար իր ոգեշնչումը քաղել է նրա տխրությունից[10]։

Տարբերակներ

խմբագրել

Գոյություն ունի «Լացող կնոջ» չորս յուղաներկ տարբերակ, բոլորն էլ նկարված 1937 թվականի սեպտեմբերից հոկտեմբեր ընկած ժամանակահատվածում[16], ինչպես նաև այս թեմայով մի շարք գծանկարներ[16]։ Ամենահայտնի նկարը պահվում է Լոնդոնի Թեյթ պատկերասրահում։ Երկրորդ տարբերակը, որը որոշ մասնագետների կարծիքով հաջորդ լավագույնն է, պահվում է Վիկտորիայի ազգային պատկերասրահում։ Մեկ այլ տարբերակ պահվում է Լոս Անջելեսի շրջանի Արվեստի թանգարանում, իսկ չորրորդ տարբերակը՝ Պիկասոյի թանգարանում[17][18]։

Թեյթի տարբերակ

խմբագրել

Պիկասոյի 1937 թվականի «Լացող կին» նկարի վերջնական տարբերակը վշտից հյուծված կնոջ աբստրակտ դիմանկար է։ Այն յուղաներկ է կտավի վրա՝ 61 x 50 սմ չափերով և ստորագրված է «Պիկասո 37» աջ եզրի մոտ։ Սա լացող կնոջ թեմայով արվեստի գործերի շարքից մեկն է, որը Պիկասոն ստեղծել է «Գեռնիկան» նկարելու ընթացքում։ Այս նկարի կոմպոզիցիան խիստ ոճավորված է։ Պիկասոն օգտագործել է վառ գույներ և հստակ գծեր՝ կերպարը պատկերելու համար անկյունավոր ձևերի և հարթությունների բարդ շարքով[10]։

Ռոլանդ Պենրոուզը Պիկասոյի կենսագրության մեջ մեկնաբանել է նկարում գույների ընտրությունը. «գույնի օգտագործման արդյունքը այնպիսի ձևով, որը լիովին կապ չունի վշտի հետ, այն դեմքի համար, որի վրա տխրությունը հոսում է յուրաքանչյուր գծի մեջ, մեծ շփոթություն է առաջացնում։ Դա կարող է լինել մի բան, որի մասին մենք խոսում ենք։ Կարծես ողբերգությունը տեղի է ունեցել առանց նախազգուշացման»[19]։

Լացող կնոջ դեմքի «ճարտարապետությունը» շատ բնորոշ է և շատ առումներով նման է «Գեռնիկա»-ում պատկերված չորս կանացի կերպարներին։ Դեմքը պատկերված է խառը տեսանկյուններից՝ քիթը պրոֆիլում, բերանը՝ երեք քառորդում, իսկ աչքերը՝ առջևում։ Դեմքի նկատմամբ նման վերաբերմունքն արտացոլվել է Գեռնիկայի կանանց դեմքերում[10]։ 

Վիկտորիայի ազգային պատկերասրահի տարբերակ

խմբագրել

Լացող կնոջ մեկ այլ տարբերակը ստեղծվել է 1937 թվականի հոկտեմբերի 18-ին, պահվում է Վիկտորիայի ազգային պատկերասրահում։ Այն ունի 55.2 × 46.2 սմ չափսեր և գնվել է պատկերասրահի կողմից 1986 թվականին 1.6 միլիոն ավստրալական դոլարով, որը Ավստրալիայի որևէ պատկերասրահի կողմից գնված ամենաթանկ նկարն էր[20]։ Նախորդ ռեկորդը պատկանում էր «Կապույտ ձողեր» նկարին, որը 1974 թվականին Ավստրալիայի ազգային պատկերասրահը գնել էր 1.3 միլիոն ավստրալական դոլարով[21]։

Գնումը հակասական էր իր շատ բարձր գնի պատճառով, ընդ որում որոշ տեղացի նկարիչներ բողոքում էին, որ այդ գումարը կարելի էր ծախսել ավստրալական արվեստի վրա[22]։ Նկարի փոքր չափսը ևս նպաստել է հակասություններին՝ կարծես ընդգծելով մեծ ծախսը։ 2016 թվականին Սոթբիսը «Լացող կնոջ» այս տարբերակը գնահատել է 100 միլիոն դոլար[17]։

Գողություն

խմբագրել

Այս տարբերակը 1986 թվականի օգոստոսին դարձել է աղմկահարույց կողոպուտի առարկա, այն գողացվել է ՎԱՊ-ի խանութից։ Գողությունը լայն արձագանք է գտել ավստրալական և միջազգային նորություններում։ Գողերը գրություն են թողել իրենց պահանջների ցանկով[23]։ Ոստիկանությունը լայնածավալ ստուգում է անցկացրել, որի ընթացքում նկարը գտնել չի հաջողվել։ Նույն ամսվա վերջին այն հայտնաբերել են Մելբուռնի երկաթուղային կայարանի պահեստային խցիկում։ Գողերը երբեք չեն հայտնաբերվել, չնայած տարիների ընթացքում տարբեր տեսություններ են առաջ քաշվել այն մասին, թե ով կարող էր դա լինել։

Երրորդ տարբերակ

խմբագրել

Նկարի երրորդ տարբերակը պահվում է Փարիզի Պիկասոյի թանգարանում[18]։

Տես նաև

խմբագրել

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 https://artuk.org/discover/artworks/weeping-woman-femme-en-pleurs-201236
  2. ↑ 2,0 2,1 http://www.tate.org.uk/art/artworks/picasso-weeping-woman-t05010
  3. ↑ «'Weeping Woman', Pablo Picasso, 1937». Tate.
  4. ↑ «The Weeping Woman, 1937 by Pablo Picasso». www.pablopicasso.org. Վերցված է 2022-04-20-ին.
  5. ↑ Léal, Brigitte: "Portraits of Dora Maar", Picasso and Portraiture, page 396. Harry N. Abrams, 1996.
  6. ↑ Robinson, William H., Jordi Falgàs, Carmen Belen Lord, Robert Hughes, and Josefina Alix (2006). Barcelona and Modernity: Picasso, Gaudí, Miró, Dalí. Yale University Press. p. 466. 0300121067.
  7. ↑ «Femme au Mouchoir: The horrors behind Picasso's Weeping Women». Barnebys.co.uk (բրիտանական անգլերեն). 2017-08-01. Վերցված է 2021-01-26-ին.
  8. ↑ «Weeping Woman, Pablo Picasso (1937)». The Guardian (անգլերեն). 2000-05-13. Վերցված է 2021-01-24-ին.
  9. ↑ «Weeping woman». www.ngv.vic.gov.au (ավստրալիական անգլերեն). Վերցված է 2021-01-24-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 «Weeping Woman 1937». Tate. Վերցված է 23 January 2021-ին.
  11. ↑ 11,0 11,1 «Pablo Picasso (1881-1973)». www.christies.com (անգլերեն). Վերցված է 2021-01-25-ին.
  12. ↑ Freeman, Judi (1994). Picasso and the Weeping Women: The Years of Marie-Thérèse Walter & Dora Maar, exh. cat. Los Angeles County Museum of Art. էջ 61.
  13. ↑ 13,0 13,1 Pound, Cath. «Why Dora Maar is much more than Picasso's Weeping Woman». www.bbc.com (անգլերեն). Վերցված է 2021-01-25-ին.
  14. ↑ «Dora Maar: Picasso's "Weeping Woman" Revealed». Art & Object (անգլերեն). Վերցված է 2021-01-24-ին.
  15. ↑ Gilot, Françoise (1964). Life with Picasso. New York. էջեր 122.{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
  16. ↑ 16,0 16,1 Picasso, Pablo (1937), Weeping Woman I, Վերցված է 2022-04-20-ին
  17. ↑ 17,0 17,1 Dixon, Thomas (2016-07-19). «Picasso's Weeping Woman: The agony and the ecstasy of the art theft». The Sydney Morning Herald (անգլերեն). Վերցված է 2022-04-20-ին.
  18. ↑ 18,0 18,1 National Gallery of Victoria (20 April 2022). «National Gallery of Victoria Website - The Weeping Woman». National Gallery of Victoria Website. Վերցված է 20 April 2022-ին.
  19. ↑ «Weeping Woman by Pablo Picasso». Art Fund (անգլերեն). Վերցված է 2021-01-24-ին.
  20. ↑ National Gallery of Victoria (20 April 2022). «Weeping Woman 1937 - Pablo Picasso». National Gallery of Victoria web site. Վերցված է 20 April 2022-ին.
  21. ↑ Cuthbertson, Debbie (2016-07-23). «Picasso's Weeping Woman: Could mystery of 1986 NGV art heist be solved?». The Sydney Morning Herald (անգլերեն). Վերցված է 2022-04-20-ին.
  22. ↑ Russell, Stephen A. (20 December 2021). «Who stole Pablo Picasso's 'The Weeping Woman'? 'Framed' asks, is that the right question?». SBS What's On (անգլերեն). SBS. Վերցված է 4 June 2024-ին.
  23. ↑ «'There will be no negotiation': The unsolved Picasso art heist that gripped Melbourne». www.abc.net.au (ավստրալիական անգլերեն). 2019-09-13. Վերցված է 2021-01-24-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Լացող_կինը&oldid=10109596» էջից