Իրաքի աշխարհագրություն
Իրաքը պետություն է Մերձավոր Արևելքում, Միջագետքի լեռնաշխարհում, Տիգրիս և Եփրատ գետերի հովտում։ Այն հարավ-արևելքում սահմանակից է Քուվեյթին, հարավում՝ Սաուդյան Արաբիային, արևմուտքում՝ Հորդանանին և Սիրիային, հյուսիսում` Թուրքիային, արևելքում` Իրանին։ Իրաքի տարածքը հարավ-արևելքում ունի մուտք դեպի Պարսից ծոց։
| Իրաքի աշխարհագրություն | |
|---|---|
| Տեսակ | աշխարհագրական դիրքի աշխարհագրություն |
| Երկիր |  Իրաք |
 | |
 | |
Մակերես՝ 437,072 կմ²։
Սահմանի ընդհանուր երկարությունը 3631 կմ է։ Իրանի հետ սահմանների երկարությունը` 1458 կմ, Հորդանանը` 181 կմ, Քուվեյթը` 242 կմ, Սաուդյան Արաբիան` 814 կմ, Սիրիան` 605 կմ, Թուրքիան` 331 կմ։
Առափնյա գիծ` 58 կմ։
Ամենաբարձր կետը Շեխա-Դար լեռն է (3611 մ)։
Իրաքի մեծ մասը տեղակայված է Միջագետքի լեռնաշխարհում, որը Նախաբամբրիական Արաբական Պլատֆորմը և Ալպյան-Հիմալայան շարժական գոտու երիտասարդ լեռնաշխարհը բաժանող նախահայրն է։ Միջագետքի լեռնաշխարհի հյուսիսային հատվածը դենուդացիոն-կուտակված հարթավայր է, 200-500 մ բարձրությամբ, բարդ է առանձին մնացորդային զանգվածներով, մինչև 1460 մ բարձրությամբ (Սինջարի լեռներ), Միջագետքի հարավային հատվածը ճահճային ալուվիալ լեռնաշխարհ է, ոչ ավելի, քան 100 մ բարձրությամբ։ Դեպի Իրաք հարավ-արևմուտքից, որը գտնվում է սիրիական-արաբական ռազմավարական սարահարթում մինչև 900 մ բարձրություն, որը գրավված է սիրիական անապատում և Ալ-Հաջար անապատում։ Իրաքի հյուսիսում ձգվում են Հայկական լեռնաշխարհի ցածր լեռնաշղթաները, երկրի հյուսիս-արևելքում անցնելով Իրաքի ամենաբարձր կետ ունեցող իրանական լեռնաշխարհի միջին բարձրությունների լեռնաշղթաներ` Չեխա լեռան։ 3611 մ Այս լեռնային տարածքները բնութագրվում են սեյսմակայունության բարձրացմամբ։
Իրաքի հիմնական օգտակար հանածոներն են նավթը և գազը, որի հանքավայրերը ձգվում են երկրի հյուսիս-արևմուտքից մինչև երկրի հարավ-արևելք` Միջագետքի երկայնքով, և պատկանում են Պարսից ծոցի նավթագազային ավազան։
Իրաքի կլիման մայրցամաքային է` չոր շոգ ամառներով և համեմատաբար անձրևոտ ցուրտ ձմեռներով` հյուսիսային արևադարձային, հարավային արևադարձային տարածքներով։ Հունվարի միջին ջերմաստիճանը բարձրացվում է հյուսիսից հարավից 7-ից 12 °C (լեռներում ձյուն կա), հուլիս ամսվա միջին ջերմաստիճանը ամենուրեք 34 °C է (որոշ օրերին կարող են հասնել 48 °C)[1]: Տարեկան տեղումները 50-150 մմ հարթավայրում են, իսկ լեռներում` մինչև 1500 մմ։ Ամռանը հարավում փոշու փոթորիկներ հաճախակի են լինում[2]։
Երկրի հիմնական ջրային հոսքերը Տիգրիսն ու Եփրատն են, որոնք անցնում են Միջագետքի լեռնաշխարհը հյուսիս-արևմուտքից դեպի հարավ-արևելք և ստորին մասում միանում են Շաթթ ալ-արաբին, որը հոսում է Պարսից ծոց։ Ոռոգման համար օգտագործվում են Եփրատի ջրերը, որոնք Իրաքում զգալի վտակներ չունեն։ Վագրն իր վտակներով` Բոլշոյ Զաբ, Մալի Զաբ և Դիալա, ունի հիդրոէլեկտրակայաններ։ Պարբերաբար նավարկումը հնարավոր է հիմնականում Շաթթ ալ-արաբ գետի վրա։
Միջագետքի լեռնաշխարհի դեպրեսիաները շատ են լճերում` Թարթար, Էլ Միլհ, Էլ Համար, Էս Սաադիա, Էլ Հաբբանիա։ Անապատներում, անձրևների ժամանակ, ժամանակավոր հոսքեր են հոսում։
Անտառները, որոնք զբաղեցնում են երկրի տարածքի 2%-ը, աճում են լեռներում (կաղնիներ, պիստակներ, կրտսեր լեռնաշղթաներ, այլընտրանքային նախալեռներին `մաեքսի և փշոտ թփերով) և խոշոր գետերի (տամարիսկ, կտոր, Եփրատ տուրբանգա) հովտերում։ Ամենաբարձր լեռնաշղթաների վերին լանջերը զբաղեցնում են ալպյան մարգագետինները։ Ամսաթիվ արմավենիները մշակվում են Իրաքի հարավում։
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ «Weather longterm historical data Baghdad, Iraq». The Washington Post. 1999. Արխիվացված օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 29-ին.
- ↑ Brugge, Roger. «World weather news, August 2011». Department of Meteorology, University of Reading. Արխիվացված օրիգինալից 2016 թ․ օգոստոսի 21-ին.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Իրաքի աշխարհագրություն» հոդվածին։ |