Վիքիպեդիա

Ժաննա Սովե

կանադացի լրագրող, քաղաքական գործիչ, պետական պաշտոնյա

Ժաննա Մատիլդ Սովե (ֆր.՝ Jeanne Mathilde Sauvé, ծննդյան ազգանունը՝ Բենուա (ֆր.՝ Benoît), ապրիլի 26, 1922(1922-04-26)[1][2], Prud'homme, Սասկաչևան, Կանադա - հունվարի 26, 1993(1993-01-26)[1][2], Մոնրեալ, Քվեբեկ, Կանադա), կանադացի լրագրող, քաղաքական գործիչ, պետական պաշտոնյա։ Եղել է Կանադայի 23-րդ գլխավոր նահանգապետը։

Ժաննա Սովե
 
Կուսակցություն՝ Կանադայի լիբերալ կուսակցություն
Կրթություն՝ Փարիզի արվեստների ֆակուլտետ և Օտտավայի համալսարան
Գիտական աստիճան՝ Իրավաբանական գիտությունների դոկտոր
Մասնագիտություն՝ լրագրող և քաղաքական գործիչ
Դավանանք Հռոմի Կաթոլիկ եկեղեցի
Ծննդյան օր ապրիլի 26, 1922(1922-04-26)[1][2]
Ծննդավայր Prud'homme, Սասկաչևան, Կանադա
Վախճանի օր հունվարի 26, 1993(1993-01-26)[1][2] (70 տարեկան)
Վախճանի վայր Մոնրեալ, Քվեբեկ, Կանադա
Թաղված Notre Dame des Neiges Cemetery
Քաղաքացիություն  Կանադա
Ի ծնե անուն ֆր.՝ Jeanne Mathilde Benoît
Ամուսին Մորիս Սովե
 
Ինքնագիր Изображение автографа
 
Պարգևներ

Սովեն ծնվել է Սասկաչևանում, նախքան Կանադայի ռադիոհեռարձակող կորպորացիայում աշխատելը սովորել է Օտտավայում և Փարիզում։ 1972 թվականին ընտրվել է Համայնքների պալատի կազմում, մինչև 1980 թվականը ծառայել որպես թագի նախարար, այնուհետև դարձել Համայնքների պալատի նախագահ։ 1984 թվականին Եղիսաբեթ II-ի կողմից Կանադայի վարչապետ Պիեռ Տրյուդոյի առաջարկությամբ նշանակվել է գլխավոր նահանգապետ՝ այդ պաշտոնում փոխարինելով Էդվարդ Շրեյերին։ Պաշտոնավարել է մինչև 1990 թվական, երբ նրան փոխարինել է Ռամոն Ջոն Հնատիշինը։ Սովեն առաջին կինն է, որ զաբաղեցրել է Կանադայի գլխավոր նահանգապետի պաշտոնը։ Նրա նշանակումը, որպես թագուհու ներկայացուցիչ, սկզբում և ընդհանրապես ողջունվեց, ժամանակի ընթացքում որոշակի հակասություններ առաջ եկան որպես փոխարքա, հիմնականում պաշտոնի շուրջ անվտանգության բարձրացման և հակամիապետական վերաբերմունքի պատճառով։

1972 թվականի նոյեմբերի 27-ին Սովեն երդվել է Կանադայի թագուհու գաղտնի խորհրդի առջև[5]՝ ստանալով «Պատվարժան» (The Honourable) տիտղոսը, որպես Կանադայի նախկին գլխավոր նահանգապետ՝ արժանացել բարձրագույն The Right Honourable տիտղոսին։ Այնուհետև նա հիմնադրել և մինչև կյանքի վերջն աշխատել է Սովե հիմնադրամում։

Վաղ կյանք, պատանեկություն, առաջին կարիերա

խմբագրել

Սովեն ծնվել է Սասկաչևանի Պրուդոմ գյուղում՝ Ֆրանսեսկուա (ֆրանսախոս) համայնքում՝ Չարլզ Ալբերտ Բենուայի և Աննա Վայոնի ընտանիքում։ Երեք տարեկանում ընտանիքի հետ տեղափոխվել է Օտտավա, որտեղ նրա ընտանիքը նախկինում ապրել է։ Օտտավայում հայրը նրան տանում էր տեսնելու Պառլամենտական բլրի վրա գտնվող Կանադայի խորհրդարանի առաջին կին պատգամավոր Ագնես Մաքֆեյլի բրոնզե կիսանդրին[6]։ Սովենը սովորել է Օտտավայի Ռոզարի կաթողիկե եկեղեցում (Notre Dame du Rosaire Convent), այնուհետև կրթությունը շարունակել իր Օտտավայի համալսարանում, Կանադայի կառավարության համար աշխատել է որպես թարգմանիչ, գումար վաստակել ուսման վճարի համար։ Միևնույն ժամանակ, Սովեն ակտիվորեն ներգրավվել է ուսանողական և քաղաքական հարցերում, 20 տարեկանում դարձել է Երիտասարդ Կաթոլիկ ուսանողների խմբի ազգային նախագահ, որը 1942 թվականին աշխատանքի է վերցրել նրան, և Սովեն ստիպված է եղել տեղափոխվել Մոնրեալ[6]։

 
Սորբոնի համալսարանը Փարզում, որտեղից Սովեն ստացել է Ֆրանսիական քաղաքակրթության մասնագետի աստիճան

Այստեղ Սովեն հանդիպել է Մորիս Սովենին, և 1948 թվականի սեպտեմբերի 24-ին նրանք ամուսնացել են։ Նույն տարում զույգը տեղափոխվել է Լոնդոն, Մորիսը Լոնդոնի տնտեսագիտության դպրոցից կրթաթոշակ է ստացել, իսկ Սովեն աշխատել է որպես ուսուցիչ և դաստիարակ։ Երկու տարի անց նրանք տեղափոխվել են Փարիզ, որտեղ Սովեն աշխատել է որպես ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Երիտասարդական քարտուղարության տնօրենի օգնական, 1951 թվականին մեկ տարով սովորել է Սորբոնի համալսարանում՝ ստանալով ֆրանսիական քաղաքակրթության մասնագետի աստիճան։ 1952 թվականին ամուսնու հետ վերադարձել են Կանադա[6], հաստատվել Սենտ Յասենտում, 1959 թվականին ծնվել է նրանց երեխան՝ Ժան-Ֆրանսուան։ Այնուհետև Սովեն դարձել է Քաղաքական հետազոտությունների ինստիտուտի հիմնադիր անդամ, աշխատել է որպես լրագրող և Կանադայի հեռարձակման կորպորացիայի ֆրանսերեն լեզվով հաղորդավար[7]։

Իր առաջին Fémina ռադիոհաղորդման հաջողությունից հետո Սովեն տեղափոխվեց CBC հեռուստաընկերություն և ռադիոյով ու հեռուստատեսությամբ սկսեց վարել քաղաքական թեմաներ և՛ անգլերեն, և՛ ֆրանսերեն։ Ուշադրության կենտրոնում լինելով՝ Սովեի ընկեր Ժերար Պելտիեն հաճախ էր նրան հրավիրում որպես «Les Idées en Marche» վիճահարույց շոուի բանախոս, որտեղ բացահայտեց նրա ձախ թևի քաղաքական գաղափարախոսությունները։

Չնայած որ կնոջ ներգրավվածությունը ավանդական քաղաքական լրագրության և մեկնաբանության տղամարդկանց աշխարհ անսովոր էր, Սուվեն կարողացավ լուրջ ընդունում ունենալ, նույնիսկ իր սեփական «Կարծիքներ» հեռուստատեսային շոուն ունեցավ, որն ընդգրկում էր «այնպիսի արգելված թեմաներ, ինչպիսիք են դեռահասների սեռական կյանք, ծնողական իշխանության և ուսանողական կարգապահություն»։ 1956-1963 թթ. հեռարձակումները Ժաննա Սովեին ճանաչում բերեցին[8]։ Այնուամենայնիվ, Սովեն նույնպես բացասական ուշադրության արժանացավ ամուսնու հնարավոր որպես թագի նախարար բարձրացման շնորհիվ. Globe and Mail օրաթերթում պրոգրեսիվ պահպանողական Լուի Ժոզեֆ Պիժոնը մտահոգություն է հայտնել մի նախարարի կնոջ վերաբերյալ, որը «վճարովի գումարներ է ստանում CBC-ի կողմից»՝ հանգամանքը համարելով «սկանդալային և ամոթալի»[7]։

Խորհրդարանական կարիերա

խմբագրել
 
Կանադայի համայնքների պալատը, որի անդամն է հանդիսացել Սովեն, ավելի ուշ եղել է խոսնակ և նստել է կենտրոնում գտնվող աթոռին

Սովեին քաղաքականություն բերեց Լիբերալ կուսակցությունը՝ խնդրելով նրան առաջադրվել 1972 թվականի Դաշնային ընտրությունների ժամանակ Մոնրեալի Աունցիկ ընտրական շրջանից։ Չնայած ընտրաշավը դժվարին էր, Սովեն հաղթեց՝ դառնալով առաջին 5 կին խորհրդարանի անդամներից մեկը։ Հետագայում նա երդվեց Թագուհու անձնական խորհրդի առջև, նշանակցվեց Պւեռ Տրյուդոյի ղեկավարած կառավարության ԳԻտությա և տեխնոլոգիայի նախարար՝ դառնալով առաջին կին թագի նախարարը Քվեբեկից և միակ կինը կաբինետում[9]։ ԵՐկու տարի անց Սովեն կրկին մասնակցեց ընտրաշավին և հաղթեց Աունցիկում՝ ստանալով Շրջակա միջավայրի նախարարի պաշտոնը մինչև 1975 թվական, այնուհետև նշանակվեց Հեռահաղորդակցության նախարար։

1979 ընտրություններում Սովեն հաղթեց է Լավալ դը Ռապիդսի ընտրարշավում, սակայն լիբերալները կորցրել էին իրենց մեծամասնությունը Պրոգրեսիվ պահպանողական կուսակցությունում, ուստի նա կորցրեց իր պաշտոնը կառավարությունում։ 1980-ականների դաշնային ընտրություններից հետո նա մնաց պատգամավորի պաշտոնում, երբ լիբերալները կազմեցին մեծամասնություն, և Տրյուդոնը վերադարձավ վարչապետի պաշտոնին և նշեց, որ Սովեին տեսնում է Համայնքների պալատի նախագահի պաշտոնում[9]։ Քանի որ Սովեն ցանկություն էր հայտնել քարոզարշավին մասնակցել «Ոչ» ուժերի համար Քվեբեկի 1980 թվականի Կանադայից բաժանելու հանրաքվեին նախորդող շաբաթների ընթացքում Սովեն ի սկզբանե հրաժարվեց առաջադրվել ոչ անկուսակցական դիրքորոշման համար։ Բայց, ի վերջո, նա համաձայնեց, երբ Տրյուդոն համոզեց նրան, որ հենց ինքն է ճիշտ անձնավորությունն այդ պաշտոնի համար և ստացավ Համայնքների պալատի բոլոր կուսակցությունների առաջնորդների թույլտվությունը Քվեբեկի դաշնային քարոզարշավին ներգրավվելու համար[10]։

Որպես խոսնակ պաշտոնավարման առաջին օրերին Սովեն հաճախ սխալներ էր թույլ տալիս կապված պատգամավորի անունների կամ նրանց ներկայացրած ընտրարշավներ հետ, մեկ անգամ վարչապետին անվանել է «ընդդիմության առաջնորդ», երբեմն սխալ է վարել դատավարական որոշումները։ Բացի այդ, նոր դեմոկրատական կուսակցության բոլոր 32 անդամները դուրս եկան բողոքի ցույցի՝ որպես Սովեի կողմնակալության։ Նրանք զգում էին, որ Սովեն թույլ է տվել լիբերալ պատգամավորներին ավելի շատ հարցեր տալ, քան որևէ այլ կուսակցության։ CBC-ի հարցազրույցում Սովեն ընդունել է, որ ՆԴԿ անդամները կարող է ճիշտ քին, որ լիբերալները կարող էին ավելի շատ հարցեր տալ երկու-երեք օրվա ընթացքում, սակայն, ընդհանուր առմամբ, յուրաքանչյուր կողմ ստացել է հավասար թվով հնարավորություններ[10]։

Այնուամենայնիվ, Սովեն իրականացրել է հաջողված բարեփոխումներ, որոնք պրոֆեսիոնալ են դարձել Համայնքների պալատի աշխատակազմի ծախսերի և անձնակազմի կառավարման մասին նրան աշխատանքը, կրճատել է ավելցուկային բյուրոկրատիան, անձնակազմը, արտաժամյա թափոններն ու դրանից բխող հայտնաբերված ծախսերը։ Փոփոխությունները կատարվելուց հետո, Սովեն կրճատել է պալատի աջակցող անձնակազմին՝ տարեկան ծախսերից տնտեսելով 18 միլիոն դոլոր։ Սովեն գովեստի արժանացավ և՛ պատգամավորների. և՛ լրատվամիջոցների կողմից։ Սակայն մյուս պատգամավորները հայտարարեցին, որ նա շատ հեռու է գնացել, ինչը հանգեցրել է անհարմարությունների, ինչպիսիք են համայնքների պալատի սրճարանում իրենց սեփական ափսեները մաքրելը։ Միևնույն ժամանակ, Սովեն Խորհրդարանի աշխատակազմի, պատգամավորների և սենատորների համար հիմնադրեց առաջին ցերեկային խնամքը[11]։

Նա նաև նախագահել է բանավեճերի վերաբերյալ կոնվենցիար, զբաղվել ֆիլիբաստերի և բազմաթիվ կարգերի կետերով, ինչպես նաև քննարկումներ է վարել առաջարկվող էներգետիկ անվտանգության ակտի վերաբերյալ, որի դեմ լոյալ ընդդիմությունը սկսել էր հակահամաճարակային քարոզարշավ, որը հանգեցրեց երկշաբաթյա զանգի դրվագի, երբ պահպանողականները հրաժարվեցին համայնքում հայտնվել՝ նշելով, որ ընդդիմությունը պատրաստ է քվեարկել։ Չնայած կառավարության ճնշմանը, որ նա միջամտում է փակուղի դանդաղեցմանը, Սոցեն գտնում էր, որ կուսակցությունները պետք է լուծեն հարցը բանակցությունների միջոցով։

Պարգևներ

խմբագրել
Ժաննա Սովեի պարգևները
       
     
Կոչումներ
  •   Հունվարի 4, 1973 – Հունվարի 15, 1984։ Խորհրդարանի անդամ(MP)
  •   Նոյեմբերի 27, 1972 – Հունվարի 26, 1993։ Թագուհու անձնական խորհրդի անդամ (PC)
  •   Մայիսի 14, 1984 – Հունվարի 28, 1990։ Կանադայի գլխավոր շքանշանակիր

(CC)[12]

    • Հունվարի 28, 1990 – Հունվարի 26, 1993։ Կանադայի շքանշանակիր (CC)
  •   Մայիսի 14, 1984 – Հունվարի 28, 1990։ Ռազմական արժանիքիների շքանշան (CMM)[13]
    • Հունվարի 28, 1990 – Հունվարի 26, 1993։ Ռազմական արժանիքիների հրամանատար (CMM)
  •   Մայիսի 14, 1984 – Հունվարի 28, 1990։ Սուրբ Հովհաննեսի շքանշան (Մեծ Բրիտանիա) (DStJ)[14]
  •   Մայիսի 14, 1984 – Հունվարի 28, 1990։ Կանադայի գլխավոր սկաուտ
  •   1984 – Հունվարի 26, 1993։ Կանադայի թագավորական ռազմական քոլեջի ակումբի պատվավոր անդամ
Մեդալներ
  •   1967: Կանադական հարյուրամյակի մեդալ
  •   1977: Թագուհի Էլիզաբեթ II արծաթե հոբելյանական մեդալ
  •   Մայիսի 14, 1984։ Կանադական զորքերի ձևավորման մդեալ (CD)
  •   1992: Կանադայի համադաշնության 125-ամյակին նվիրված հուշամեդալ
Օտարերկրյա պարգևներ
  •   1989: Médaille de la Chancellerie des universités de Paris

Պատվավոր զինվորական կոչումներ

խմբագրել
  • Մայիսի 14, 1984 – Հունվարի 28, 1990։ Պալատական հեծելազորի գնդապետ
  • Մայիսի 14, 1984 – Հունվարի 28, 1990։ Հետևազարային զորագնդի գնդապետ
  • Մայիսի 14, 1984 – Հունվարի 28, 1990։ Պահուստային հետևազարային զորագնդի գնդապետ

Պատվավոր աստիճան

խմբագրել
  •   1986: Քուինս համալսարան, իրավագիտության դոկտոր (LLD)[15]
  • 1987: Չուլալոնկորնի համալսարան, քաղաքական գիտությունների դոկտոր (DPSci)
  • 1991: Ռեգինա համալսարան, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր (LLD)[16]

Հարգարժան էպոնիմներ

խմբագրել
Մրցանակներ
  •  : Ժաննա Սովեի անվան շրջանավարտների կրթաթոշակ, Ալբերտայի համալսարան, Էդմոնտոն[17]
  •  : Ժաննա Սովեի անվան արդար շարժում մրզանակ
  •  : Գլխավոր նահանգապե Ժաննա Սովեի անվան ընկերություն
  •  : Ժաննա Սովեի գավաթ
Աշխարհագրական վայրեր
  •  : Ժաննա Սովե զբոսայգի, Մոնրեալ[18]
  •  : Ժաննա Սովե շրջան, Աութրեմոնթ
 
Ֆորտ Սովե, Կանադայի թագավորական ռազմական քոլեջ
Շենքեր
  •  : Սովե ամրոց (Կանադայի թագավորական ռազմական քոլեջ), Քինգստոն
Դպրոցներ
  • Ժաննա Սովե քոլեջ, Ունիփեգ
  •  : Ժաննա Սովե հանրային դպրոց, Գրեյթեր Սադբերի[19]
  •  : Ժաննա Սովե դպրոց, Օռլեան
  •  : Ժաննա Սովե կաթոլիկ դպրոց, Ստրադֆորդ[20]
  •  : Ժաննա Սովեի ֆրանսիական ներգաղթի հանրային դպրոց, Լոնդոն, օնտարիո
  •  : Ժաննա Սովեի ֆրանսիական ներգաղթի հանրային դպրոց, Սենթ Քեթրինզ
Կազմակերպություններ
  •  : Ժաննա Սովե ընտանեկան ծառայություն[21]
  •  : Սովե հիմնադրամ
  •  : Ժաննա Սովեի տուն
Միջոցառումներ
  •  : Ժաննա Սովեի դասախոսություննների շարք[22]

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Պառլամենտի գրադարան — 1876.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Munzinger Personen (գերմ.)
  3. ↑ https://www.ulaval.ca/notre-universite/prix-et-distinctions/doctorats-honoris-causa-de-luniversite-laval/liste-complete-des-recipiendaires-de-1864-a-aujourdhui.html
  4. ↑ https://www.univ-lyon3.fr/medias/fichier/docteurs-honoris-causa-depuis-1973_1351869110106.pdf
  5. ↑ Privy Council Office (2008 թ․ հոկտեմբերի 30). «Information Resources > Historical Alphabetical List since 1867 of Members of the Queen's Privy Council for Canada > S –». Queen's Printer for Canada. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 14-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 5-ին.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 «CBC Digital Archives > Politics > Federal Politics > Their Excellencies: Canada's Governors General Since 1952 > Jeanne Sauvé's Early Years». CBC. 2005 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 15-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 «CBC Digital Archives > Politics > Federal Politics > Jeanne Sauvé, a Woman of Firsts > Journalist Jeanne Sauvé». CBC. 2006 թ․ հուլիսի 24. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 15-ին.
  8. ↑ Woods, Shirley (1987 թ․ հունվարի 1). Her Excellency Jeanne Sauvé. Halifax, Nova Scotia: Formac Publishing Company Ltd. ISBN 978-0-88780-149-5.
  9. ↑ 9,0 9,1 «CBC Digital Archives > Politics > Federal Politics > Jeanne Sauvé, a Woman of Firsts > Jeanne Sauvé's political advice». CBC. 2005 թ․ փետրվարի 9. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 15-ին.
  10. ↑ 10,0 10,1 «CBC Digital Archives > Politics > Federal Politics > Jeanne Sauvé, a Woman of Firsts > Speaker Sauvé 'still learning'». CBC. 2005 թ․ փետրվարի 14. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 15-ին.
  11. ↑ «CBC Digital Archives > Politics > Federal Politics > Jeanne Sauvé, a Woman of Firsts > Jeanne Sauvé, Madame Speaker». CBC. 2005 թ․ փետրվարի 14. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 15-ին.
  12. ↑ Office of the Governor General of Canada. «Honours > Order of Canada». Queen's Printer for Canada. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 4-ին.
  13. ↑ Office of the Governor General of Canada. «Honours > Order of Military Merit». Queen's Printer for Canada. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 30-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 4-ին.
  14. ↑ Office of the Governor General of Canada. «Honours > Insignia Worn by the Governor General». Queen's Printer for Canada. Արխիվացված է օրիգինալից 2006 թ․ հոկտեմբերի 9-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 4-ին.
  15. ↑ «HONORARY DEGREES» (PDF). Queen's University. 2008 թ․ դեկտեմբերի 15. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) March 4, 2009-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 7-ին.
  16. ↑ «Undergraduate Calendar > 21. HISTORY AND GOVERNMENT > 21.4 HONORARY DEGREE RECIPIENTS». University of Regina. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 5-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 7-ին.
  17. ↑ «Friends of the University of Alberta > Scholarships and Prizes». University of Alberta. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 7-ին.
  18. ↑ «Latest news about the metro construction» (PDF). Correspondance. Montreal: L'Agence métropolitaine de transport. 1 (5): 2. July 2003. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 7-ին.{{cite journal}}: CS1 սպաս․ postscript (link)
  19. ↑ «Caisse populaire gives Wolves season passes». Sudbury Northern Life. 2008 թ․ հոկտեմբերի 27. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 18-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 7-ին.
  20. ↑ «Thirty-seven elementary schools receive highest rankings on Fraser Institute annual report card. Stratford – Jeanne Sauvé one of 37». Exchange Magazine for Business. Waterloo: Exchange Business Communications Inc. Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ սեպտեմբերի 28-ին.
  21. ↑ «Services familiaux Jeanne Sauvé Family Services» (PDF) (Press release). Jeanne Sauvé Family Services. 2008 թ․ նոյեմբերի 2. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2009 թ․ մարտի 27-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 7-ին.
  22. ↑ «The Governor General to Open the Jeanne Sauvé Lecture Series in Montreal» (Press release). Queen's Printer for Canada. 2010 թ․ փետրվարի 16. Վերցված է 2010 թ․ մարտի 1-ին.

Արտաքին հղումներ

խմբագրել
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ժաննա Սովե» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ժաննա_Սովե&oldid=10119581» էջից