Թունավոր աբորտ
Թունավոր աբորտը բժշկական երևույթ է, որը առաջանում է հղիության ընթացքում մոր օրգանիզմում սպոնտան աբորտի, վիժման կամ մեռելածնության հետևանքով, տոքսիններով, հատկապես շրջակա միջավայրի թունավոր աղտոտող նյութերի հետևանքով, թեև երբեմն նշվում է, որ դա պայմանավորված է բնական բուսական տոքսիններով[1][2]։
| Ենթակատեգորիա | վիժում  | |
|---|---|---|
| Թեմայով վերաբերում է | կանանց առողջություն | |
| Պատճառ | թունավորում | |
Մարդկանց մոտ
խմբագրել«Թունավոր աբորտ» տերմինն առաջին անգամ օգտագործվել է մարդկանց մոտ այս երևույթը բացահայտելու համար հղիության վրա աղտոտիչների ազդեցության ամենավաղ ուսումնասիրություններում՝ 1928 թվականին[3]։
Այն ժամանակ ուսումնասիրված աբորտի թունավոր քիմիական նյութերն են՝ նավթաքիմիական, ծանր մետաղները, օրգանական լուծիչները, տետրաքլորէթիլենը, գլիկոլ եթերները, 2-բրոմպրոպանը, էթիլեն օքսիդը, անզգայացնող գազերը և հականեոպլաստիկ դեղամիջոցները։
1932թ.-ին Պետական բժշկության ամսագիրը զեկուցեց բնական տարբերակի մասին, որտեղ «թունավոր աբորտի զգալի թվով դեպքեր» առաջացել են չբուժված ատամնաբուժական կարիեսի պատճառով[4]։
Մարդկանց մոտ աղտոտվածության հետևանքով առաջացած աբորտի ուսումնասիրությունը զգալի ժամանակով դադարեց՝ հետաքրքրությունը մեծացավ 2000-ականներին։ 2009-ի ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ օրգանական հանածո վառելիքները դեր են խաղում, քանի որ «հղի աֆրոամերիկացի կանայք, ովքեր ապրում են ավտոմայրուղիներից և բանուկ ճանապարհներից կես մղոն հեռավորության վրա, երեք անգամ ավելի հավանական է, որ վիժումներ ունենան, քան այն կանայք, ովքեր կանոնավոր կերպով չեն շնչում արտանետվող գազերը»[5]։ 2011թ.-ի ուսումնասիրությունը պարզել է կապը աշխատավայրում թունավոր նյութերի ազդեցության և սպոնտան աբորտների միջև և պահանջել է հետագա ուսումնասիրություն[6]։ Newsweek ամսագիրը 2014 թվականի մայիսին զեկուցեց, որ Յուտայի Վերնալ քաղաքում մահացած ծնված երեխաների աճը կապված է գազի և նավթի նոր հորատման արդյունքում աղտոտվածության աճի հետ։ Newsweek-ը հաղորդում է, որ «Վերնալի նորածինների մահացության մակարդակը, ըստ երևույթին, 2010-ի միջինից բարձրացել է մինչև վեց անգամ, քան նորմալ ցուցանիշն էր երեք տարի անց»[7]։ Newsweek-ը մեջբերել է փորձագետներից մեկի դիտարկումը, որ «մենք գիտենք, որ հղի կանայք, ովքեր ավելի շատ օդի աղտոտվածություն են շնչում, շատ ավելի բարձր ցուցանիշներ ունեն հղիության բոլոր անբարենպաստ ելքերի, որոնք գոյություն ունեն»[7]։ 2014 թվականի հոկտեմբերին Environmental Health ամսագրում հրապարակված ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ տետրաքլորէթիլենը «կապված է մահացած ծննդաբերության և հղիության այլ բարդությունների ռիսկի հետ»[8]։
Պացիենտների խնամքի կազմակերպության ուսումնասիրությունը ցույց է տվել, որ «պացիենտների խնամքի կազմակերպության բարձր հսկողությամբ հղիությունները 2,4 անգամ ավելի հավանական է, որ ավարտվեն մահացած երեխաներով և 1,4 անգամ ավելի հավանական է, որ հայտնվեն պլացենտայի շերտազատում, երբ պլացենտան հեռանում է արգանդի պատից մինչև ծննդաբերությունը, ինչի հետևանքով մայրը արյունահոսում է և երեխան կորցնում է թթվածինը, համեմատած այն հղիությունների հետ, որոնք երբեք չեն ենթարկվել հսկողության»։ Ավելի բարձր ազդեցությունը հանգեցնում է ընդհատման 35 տոկոսով բարձր ռիսկի[9]։ PCE-ն նաև կապված է քաղցկեղի առաջացման մեծ ռիսկի հետ։ Երեխաները, որոնք ենթարկվում են PCE-ին որպես պտղի և փոքր երեխաների, ավելի հավանական է, որ թմրանյութեր օգտագործեն ավելի ուշ կյանքում։ Թույնը կապված է հոգեկան հիվանդության, կրծքագեղձի քաղցկեղի առաջացման ռիսկի և որոշ բնածին արատների հետ։ Այն կապված է անհանգստության, դեպրեսիայի և ճանաչողության, հիշողության և ուշադրության խանգարումների հետ[9]։ PCE-ով աղտոտվածություն հայտնաբերվել է Մասաչուսեթսի ջրամատակարարման և «երկրի ռազմական բազաներում», և «Կալիֆորնիայի և Փենսիլվանիայի ջրային համակարգերում, ինչպես նաև հայտնաբերվել է PCE-ով աղտոտված»[9]։
2015 թվականին Newsweek-ը հայտնել է, որ արագ սննդի փաթեթներում հայտնաբերված քիմիական նյութերը տասնվեց անգամ մեծացնում են վիժման ռիսկը[10]։
Զեկուցվել են դեպքեր, երբ կանայք միտումնավոր կերպով ձգտում են թունավոր աբորտ առաջացնել, որտեղ հանգամանքները դժվարացնում են բժշկական աբորտի ձեռքբերումը՝ ենթարկվելով շրջակա միջավայրի տոքսիններին[11]։
Կենդանիների մոտ
խմբագրելԹունավոր աբորտը դիտվում է ինչպես մարդկանց, այնպես էլ կենդանիների մոտ, ինչպիսիք են կովերը[12][13][14], նապաստակները[15], և ձիերը[16]։ Աղբյուրը նշում է, որ կենդանիների կողմից «ցածր որակի անասնակերի» ընդունումը վնասում է անասունների առողջությանը, հատկապես խոշոր եղջերավոր անասունների և ձիերի, ինչը հանգեցնում է «թունավոր աբորտի, գաստրոէնտերիտի և պտղի դիստրոֆիկ և հեմոռագիկ վնասվածքներով աբորտների բազմաթիվ դեպքերի»։ Կադմիումը ճանաչվել է որպես քիմիական աղտոտիչ, որը բնորոշվում է կենդանիների թունավոր աբորտով[17]։
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ Datnow, Morris M. (1928 թ․ դեկտեմբերի 1). «An Experimental Investigation Concerning Toxic Abortion Produced by Chemical Agents.*†». BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology (անգլերեն). 35 (4): 693–724. doi:10.1111/j.1471-0528.1928.tb12372.x. ISSN 1471-0528. S2CID 72567400.
- ↑ Moridi, M; Ziaei, S; Kazemnejad, A (2014 թ․ մարտ). «Exposure to ambient air pollutants and spontaneous abortion». The Journal of Obstetrics and Gynaecology Research. J Obstet Gynaecol Res. 40 (3): 743–8. doi:10.1111/jog.12231. PMID 24738119. S2CID 25645501.
- ↑ An Experimental Investigation Concerning Toxic Abortion Produced by Chemical Agents by Morris M. Datnow M.D., BJOG: An International Journal of Obstetrics & Gynaecology, Volume 35, Issue 4, pages 693–724, December 1928, DOI: 10.1111/j.http://natres.psu.ac.th/Link/SoilCongress/bdd/symp25/1322-t.pdf-0528.1928.tb12372.x, published online: 25 AUG 2005.
- ↑ Dame Louise McIlroy, Journal of State Medicine, Volume 40, page 5, 1932.
- ↑ "Research Suggests Living Near Highways Can Cause Miscarriages" by Zoë Mueller, July 5, 2013.
- ↑ Kumar, S. (2011). «Occupational, Environmental and Lifestyle Factors Associated With Spontaneous Abortion». Reproductive Sciences. 18 (10): 915–930. doi:10.1177/1933719111413298. ISSN 1933-7191. PMID 21960507. S2CID 13593090.
- ↑ 7,0 7,1 "In Utah Boom Town, a Spike in Infant Deaths Raises Questions", by Zoë Schlanger, in Newsweek, May 21, 2014.
- ↑ Sullivan, Gail (2021 թ․ հոկտեմբերի 26). «In Massachusetts, contaminated drinking water linked to stillbirths». Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 7-ին.
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Sullivan, Gail (2021 թ․ հոկտեմբերի 26). «In Massachusetts, contaminated drinking water linked to stillbirths». Washington Post (ամերիկյան անգլերեն). ISSN 0190-8286. Վերցված է 2023 թ․ օգոստոսի 7-ին.
- ↑ "Fast-Food Wrappers Could Increase Miscarriage Risk by 16 Times BY CONOR GAFFEY 4/28/15 AT 11:36 AM, Newsweek.
- ↑ The Lost World of Communism, Peter Molloy, BBC Books, 2009.
- ↑ Medrea, N.; Dumitrescu, I.; Toader, 0.; Tachescu, A. (1984): Toxic abortion in cows due to nitrate-nitrite poisoning.
- ↑ Correlations between the Degree of Heavy Metal Contamination of Fodder and their Accumulation in Organs and Tissues, Adriana Amfim, Violeta Elena Simion, Monica Pârvu, Spiru Haret University, Bucharest, Faculty of Veterinary Medicine, 032091-Bucharest Energeticienilor Blvd, 3, 9-11 Romania, page 3, "The main diseases recorded were: gastroenteritis, maternal toxicosis, lung and liver diseases, toxic abortion, marasmatic syndrome, nephropathy."
- ↑ Tibary, Ahmed. «Abortion in Cattle». Merck Veterinary Manual. «A number of toxins can cause abortion in cows.»
- ↑ Raising Healthy Rabbits, Dr. W. Sheldon Bivin, Dr. William W. King, page 48, 1994.
- ↑ Equine Stud Farm Medicine & Surgery, Derek C. Knottenbelt, Reg R. Pascoe, Michelle LeBlanc, page 262, 2013.
- ↑ Cadmium Flow in Soil-Plant-Animal System within a Polluted Area Արխիվացված 2016-03-04 Wayback Machine