Եվլյան այծ

Եվլյան այծ (շվեդ.՝ julbocken i Gävle կամ Gävlebocken), ծղոտից պատրաստված հեքիաթային այծի հսկայական կերպար, որն ուղեկցել է սուրբ ծննդյան շվեդացի հերոս` Յուլեբուկկին (ֆիններեն բառը նշանակում է սուրբ ծննդյան այծ)։ Այծին տեղադրում են Եվլե քաղաքի կենտրոնական հրապարակում, ամեն տարի, երկու օրվա ընթացքում, Սուրբ Ծննդյան նախօրեին։ Եվլյան այծը հայտնի է դարձել նաև այն բանի շնորհիվ, որ գրեթե ամեն տարի խուլիգանները նրան այրելու փորձեր են արել։

Պատմություն խմբագրել

Եվլյան Այծ, 2009

Եվլյան այծի պատմությունը սկիզբ է առնել 1966 թվականին, երբ Ստիգ Գավլենը մտահղացել էր կառուցել Յուլեբուկկի ընդարձակ տարբերակը և տեղադրել այն քաղաքի կենտրոնում:Առաջին Եվլյան այծը 13 մետր բարձրություն ուներ, 7 մետր երկարություն և կշռում էր մոտավորապես 3 տոննա։ Ամանորի գիշերը անհայտ անձանց կողմից հրկիզվել է։ Այծի հրկիզման փորձերը դարձել են ոչ պաշտոնական ավանդույթ, 2016 թվականի նոյեմբերի 28-ին այն հրկիզվել է 29-րդ անգամ^[1]։

Ժամանակագրություն խմբագրել

Այծը մասամբ այրվել է, 1998

1966: Այծը կառուցվել է առաջին անգամ։ Այրվել է Ամանորի գիշերը։ Հանցագործը հայտնաբերվել և դատապարտվել է վանդալիզմի համար^[2]։
1968: Այծը փրկվել է։ Մինչ այդ նրա շուրջը ցանկապատեր չկային, և երեխաները կարող էին ազատ խաղալ նրա շուրջը և ներսում։
1969: Այրվել է Ամանորի գիշերը^[2]։
1970: Այծն այրվել է այն տեղադրելուց ընդամենը 6 ժամ անց։ Դրամական նվիրատվությունների շնորհիվ կրկին կառուցվել է, միայն ծղոտի փոխարեն օգտագործվել է եղեգ։
1971: Ոչնչացվել է։
1972: Ավերվել է^[2]։
1974: Այրվել է^[2]։
1976: Վնասվել է բեռնատարի հարվածից։
1978: Այրվել է^[2]։
1979: Այրվել է նախքան կառուցման ավարտը։ Նորը պատված է եղել այրվելուն խոչընդոտող հատուկ նյութով։ Սակայն այն ոչնչացվել է։
1980: Այրվել է Սուրբ Ծննդյան գիշերը^[2]։
1982: Այրվել է դեկտեմբերի 13-ին^[2]։
1983: Ավերվել են ոտքերը^[2]։
1984: Այրվել է դեկտեմբերի է 12-ին^[2]։
1985: Այծի շուրջ տեղադրվել 2 մետր բարձրությամբ մետաղյա պարիսպ է։ Այրվել է հունվարին^[2]։
1986: Այրվել է Սուրբ Ծննդյան նախօրեին^[2]։
1987: Չնայած կրակից լավ պաշտպանված լինելուն՝ այրվել է Սուրբ Ծնունդից մեկ շաբաթ առաջ։
1989: Այրվել է նախքան կառուցման ավարտը։ Կառուցվել նոր Այծ, սակայն այն այրվել է հունվարին^[2]։
1990: Ոչինչ տեղի չի ունեցել։ Այդ անգամ Այծին հսկել են կամավորները^[2]։
1991: Այրվել է Սուրբ Ծննդյան առավոտյան^[2]։
1992: Այրվել է 8 օր հետո։ Կառուցվել է նորը, որը այրել են հաջորդ օրը։ Հաջորդ Այծը այրվել է դեկտեմբերի 20-ին։ Հանցագործը բռնվել է և ուղարկվել բանտ^[2]։
1995: Նորվեգիայի քաղաքացին ձերբակալվել է հրկիզման փորձի համար։ Այծն այրվել է Սուրբ Ծննդյան առավոտյան^[2]։
1997: Վնասվել է հրավառությունից։
1998:Այրվել է դեկտեմբերի 11-ին^[2]։
1999: Այրվել է կանգնեցնելուց 2 ժամ անց^[2]։
2000: Այրվել է Ամանորից երկու օր առաջ^[2]։
2001: 51 ամյա Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների քաղաքացի Լոռենս Ջոնսը ձերբակալվել է հրկիզման պատճառով:Դատարանում նա հայտարարել է, որ այծի հրկիզումը պաշտոնապես թույլատրված է համարել, սակայն դատապարտվել է 18 օրվա ազատազրկման ու տուգանվել 100 հազար շվեդական կրոն (15 հազար ԱՄՆ դոլար):
2002: 22 ամյա Ստոկհոլմի բնակիչը փորձել է այրել Այծին, բայց փորձը հաջողութան չի հասել։
2003: Այրվել է դեկտեմբերի 12-ին^[2]։
2004: Այրվել է դեկտեմբերի 21-ին^[2]։
2005 : Հրկիզվել է Ձմեռ Պապի կոստյումներ հագած անհայտ վանդալների կողմից։
2006: Այծը հրկիզելու փորձեր են արվել, բայց դրանք բոլորը անհաջող են եղել։
2007 : Ոչնչացվել է դեկտեմբերի 13-ին, տեղադրվել է նոր Այծ, որի հետ ոչինչ տեղի չի ունեցել։
2008: Այրվել է դեկտեմբերի 27-ին։
2009: Այրվել է դեկտեմբերի 23-ին։
2010: Փորձեր են արվել Այծին այրելու, սակայն դրանք բոլորը հաջողությամբ չեն պսակվել։
2011: Այրվել է դեկտեմբերի 2-ի վաղ առավոտյան։
2012: Այրվել է դեկտեմբերի 12-ին։
2013: Չնայած այն բանին, որ հրակայուն միջոցներով է մշակվել, այրվել է դեկտեմբերի 21-ին։
2014 :Արձանի մոտ մեծ թվով այցելուներ են ներգրավվել, որպեսզի խանգարեն վանդալիզմի ակտին,և այն անվնաս է մնացել պատմության մեջ չորրորդ անգամ։ Սուրբ Ծնունդից հետո այն պետք է ներկայացվեր Չինաստանում Ամանորի տոնակատարության համար^[3]։
2015: Այրվել է դեկտեմբերի 27-ին։ Մեկ կասկածյալ ձերբակալվել է^[4]^[5]։
2016 : Հրդեհվել է նոյեմբերի 28-ին, անհայտ անձը Այծի վրա է նետել այրվող խառնուրդի շիշ^[6]։
2017:Ոչինչ տեղի չի ունեցել։
2018: Շնորհիվ շուրջօրյա պահպանության, կրկնակի ցանկապատի և վեբ-տեսախցիկների միջոցով հեռարձակմանը^[7], Այծը անվնաս կանգուն է մնացել երկրորդ տարին անընդմեջ։
2019: Կրկնակի պարսպի,պահպանության 50 մարդու շնորհիվ 2020 թվականի հունվարի 3 դրությամբ կանգուն է։

Նշումներ խմբագրել

↑ Bocken i Gävle har brunnit ned
↑ ^2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 ^2,14 ^2,15 ^2,16 ^2,17 ^2,18 ^2,19 ^2,20 Gävle CityGuide — Sevärdheter & Turistinformation i Gävle (3) Արխիվացված 2016-06-13 Wayback Machine(շվեդ.)
↑ «Հեքիաթային Եվլյան Այծը Սուրբ Ծնունդն անց կացնելուց հետո ճանապարհվել է Չինաստան Ամանորի». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 2-ին.
↑ Julbocken i Gävle har brunnit — en gripen(շվեդ.)
↑ «[[Շվեդիա]]յում կրկին այրել են սուրբծննդյան այծին». Լրատվական կայք «Лента.Ру». 2015 թ․ դեկտեմբերի 27. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. {{cite news}}: URL–wikilink conflict (օգնություն)
↑ «Շվեդիայում սուրբծննդյան այծը նշել է 50-ամյակը և կրկին այրվել». Лента.Ру. 2016 թ․ նոյեմբերի 28. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 28-ին.
↑ «Կանգուն կլինի արդյոք այս տարի Եվլյան Այծը՞» (ռուսերեն). justnu.ru. 2018 թ․ դեկտեմբերի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 5-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

Евльский козёл Թվիթթերում(շվեդ.)(անգլ.)
Официальный блог(շվեդ.)(անգլ.)
Официальная страница Евльского Козла(շվեդ.)
Козёл 2009 года на сайте BBC(անգլ.)
Сожжение козла в 2013 г. на YouTube

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Եվլյան այծ» հոդվածին։

[B2013-1] Bocken i Gävle har brunnit ned

[cityguide-2] 2,00 ^2,01 ^2,02 ^2,03 ^2,04 ^2,05 ^2,06 ^2,07 ^2,08 ^2,09 ^2,10 ^2,11 ^2,12 ^2,13 ^2,14 ^2,15 ^2,16 ^2,17 ^2,18 ^2,19 ^2,20 Gävle CityGuide — Sevärdheter & Turistinformation i Gävle (3) Արխիվացված 2016-06-13 Wayback Machine(շվեդ.)

[3] «Հեքիաթային Եվլյան Այծը Սուրբ Ծնունդն անց կացնելուց հետո ճանապարհվել է Չինաստան Ամանորի». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 2-ին. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 2-ին.

[4] Julbocken i Gävle har brunnit — en gripen(շվեդ.)

[5] «[[Շվեդիա]]յում կրկին այրել են սուրբծննդյան այծին». Լրատվական կայք «Лента.Ру». 2015 թ․ դեկտեմբերի 27. Վերցված է 2015 թ․ դեկտեմբերի 27-ին. {{cite news}}: URL–wikilink conflict (օգնություն)

[6] «Շվեդիայում սուրբծննդյան այծը նշել է 50-ամյակը և կրկին այրվել». Лента.Ру. 2016 թ․ նոյեմբերի 28. Վերցված է 2016 թ․ նոյեմբերի 28-ին.

[7] «Կանգուն կլինի արդյոք այս տարի Եվլյան Այծը՞» (ռուսերեն). justnu.ru. 2018 թ․ դեկտեմբերի 24. Արխիվացված է օրիգինալից 2019 թ․ հունվարի 6-ին. Վերցված է 2019 թ․ հունվարի 5-ին.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]