Եկատերինա Ավդեևա
Եկատերինա Ալեքսեևա Ավդեևա (ծննդյամբ՝ Պոլևայա, նոյեմբեր 1789[1], Կուրսկ, Ռուսական կայսրություն[1] - հուլիսի 21 (օգոստոսի 2), 1865[1], Տարտու, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1]), ռուս գրող, ռուսական ազգային հեքիաթների հրատարակիչ, տնավարության վերաբերյալ գրքի հեղինակ։
Եկատերինա Ավդեևա | |
|---|---|
 | |
| Ծննդյան անուն | ռուս.՝ Екатерина Алексеевна Полевая |
| Ծնվել է | նոյեմբեր 1789[1] |
| Ծննդավայր | Կուրսկ, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Վախճանվել է | հուլիսի 21 (օգոստոսի 2), 1865[1] (75 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Տարտու, Լիֆլանդիայի նահանգ, Ռուսական կայսրություն[1] |
| Գերեզման | Ռաադիի գերեզմանատուն |
| Մասնագիտություն | գրող |
| Լեզու | ռուսերեն |
| Քաղաքացիություն | .svg){kind=small} Ռուսական կայսրություն |
Ն. Ա. Պոլևոյի և Կ. Ա. Պոլևոյի քույրն է։
Կենսագրություն Խմբագրել
Ապրել է Իրկուտսկում։ Սիստեմատիկ կրթություն չի ստացել։ 14 տարեկանում ամուսնացել է իրկուտսկեցի վաճառականի հետ, որի հետ տեղափոխվել է Կյախտա, որտեղ երիտասարդները ապրել են մոտ1 տարի։ Գրեթե ողջ երիտասարդությունն անցել է Սիբիրի[2] տարբեր տեղերում ճամփորդելով։
1815 թվականին այրիացել է։ Տեղափոխվել է Կուրսկ (1820 թվական), հետո՝ Մոսկվա, իսկ ավելի ուշ՝ Օդեսա։ Որոշ ժամանակ ապրել է Տարտու, որտեղ համալսարանի պրոֆեսորն իր փեսան էր, 1841 թվականից՝ Սանկտ Պետերբուրգում, 1863 թվականից՝ Նովգորոդում, որտեղ փորձել է վարձակալած հողի վրա օրինակելի ֆերմա վարել։ 1861 թվականից մինչև կյանքի վերջը թոշակ է ստացել Գրական ֆոնդի կողմից։
Թաղված է Տարտու քաղաքի Ռաադի գերեզմանատանը։
Գրական գործունեություն Խմբագրել
Գրել և հրապարակել ուշ է սկսել։ Նրա առաջին աշխատանքը՝ «Գրառումներ և դիտողություններ Սիբիրի մասին։ Հին ռուսական երգերի հավելվածով»-ը (Մոսկվա, 1837 թվական) լույս է տեսել Կ. Ա. Պոլևոյի նախաբանով, թարգմանվել է չեխերեն, գերմաներեն, անգլերեն և Ա. Ն. Պիպինի կողմից կոչվել է «բուն ազգագրական» գրքերից մեկը Ռուսաստանում։ Նրա «Հին և նոր ռուսական կենցաղի մասին գրությունները» (Սանկտ Պետերբուրգ, 1842 թվական) կազմված է 5 ակնարկներից, որ հրատարակված են «Հայրենական գրառումներ» ամսագրում և տարբեր տեսակի ժողովածուներում, նույնպես կրում են ազգագրական բնույթ։
Ավդեևան հեղինակ է «Ռուս փորձառու կնոջ ձեռքի գիրքը» (Սանկտ Պետերբուրգ, 1842 թվական, բազմիցս վերահրատարակվել է մինչև 1877 թվականը), «Գրպանի խոհանոցային գիրք» (Սանկտ Պետերբուրգ, 1842 թվական. 1871 թվականի 9-րդ հրատարակությունը), «Ամբողջական տնտեսական գիրք... տնային բժշկարանի և քարտուղարի ավելացմամբ» ( Սանկտ Պետերբուրգ, 1851 թվական) հայտնի գրքերի։ Այս և նմանատիպ այլ հրատարակությունների առևտրային հաջողությունը նրա անվան տակ նմանատիպ կեղծ գրքերի[3] թողարկում է առաջացրել։ Թողարկել է նաև «Ռուս երգիչ կամ ամենալավ և ամենասիրված երգերի, սիրերգերի և հայտնի գրողների վոդեվիլային քառյակների հավաքածու» գիրքը (Սանկտ Պետերբուրգ, 1848 թվական)։
«Հայրենական գրառումներ» հանդեսում հրապարկված են Ավդեևայի վիպագրական երկեր «Ռուսական ավանդություն. կին զինվորը» (1847 թվական), «Սարսափելի ամպրոպ» (1848 թվական)։
Ավդեևան հրապարակել է «Դայակ Ավդոտե Չերեպեվո Ստեփանովնայի՝ երեխաների համար պատմած ռուսական հեքիաթներ» (Սանկտ Պետերբուրգ, 1844 թվական, ութերորդ հրատարկությունը՝ 1881 թվական)։ Այս հրատարակության մեջ գրված և ներառված 7 ռուսական ժողովրդական հեքիաթները («Գայլը և այծը», «Գայլը և աղվեսը», «Գնդահացը», «Կատուն, աղվեսը և աքաղաղը» և այլն) ամուր մտել են սկզբնական մանկական ընթերցանության ցանկը։ Ավդեևայի գրած հեքիաթներ ներառվել են Ա. Ն. Աֆանասևիչի և Վ. Յ. Պրոպի «Ժողովրդական հեքիաթներ»-ում՝ կոչվելով «առաջին իսկական գրառումը ժողովրդի բերանից»։
Մատենագիտություն Խմբագրել
- Գրառումներ և դիտողություներ Սիբիրի մասին // Իրկուտսկի բնակիչների գրառումները / Մ. Դ. Սերգեևի ծանոթագրությունները, Իրկուտսկ. Արևելյան Սիբիր, գրքի հրատարակչություն, 1990 թվական, տպաքանակը՝ 50 000 օրինակ։
Ծանոթագրություններ Խմբագրել
- ↑ 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Авдеева, Екатерина Алексеевна (ռուս.) // Русский биографический словарь — СПб.: 1896. — Т. 1. — С. 30—31.
- ↑ Կաղապար:ВТ-РБС
- ↑ Похлёбкин В. В. Моя кухня и моё меню. — М.: Центрполиграф, 2002. — (Классики кулинарного искусства). — ISBN 5-227-00916-3. — С. 474—475.
Գրականություն Խմբագրել
- Очерки русской литературы Сибири. Т. 1. Дореволюционный период. — Новосибирск: Наука, 1982. — С. 288, 290—292, 300, 304, 312, 313.
- Похлёбкин В. В. Моя кухня и моё меню. — М.: Центрполиграф, 2002. — (Классики кулинарного искусства). — ISBN 5-227-00916-3. — С. 467—476.
- Кайдаш С. Н. Авдеева Екатерина Алексеевна // Русские писатели 1800—1917. Биографический словарь / П. А. Николаев (гл. ред.). — М.: Сов. энциклопедия, 1989. — Т. 1: А—Г. — С. 15—16.
- Сергеев М. Д. Екатерина Алексеевна Авдеева-Полевая // Записки иркутских жителей. — Иркутск: Вост.-Сиб. кн. изд-во, 1990. — 50 000 экз. — (Литературные памятники Сибири). — ISBN 5-7424-0216-3. — С. 507—512.