Գևորգ Նալբանդյան
Գևորգ Նալբանդյան, հայ երաժիշտ, Եթովպիայի կայսրության պետական օրհներգի երաժշտության հեղինակը, ծննդյան թվականն անհայտ - մահ. 1963 թվական, Եթովպիա։
| Գևորգ Նալբանդյան | |
|---|---|
 | |
| Հիմնական տվյալներ | |
| Ծնվել է | ծննդյան տարեթիվն անհայտ Այնթապ |
| Երկիր | Եթովպիայի կայսրություն |
| Մահացել է | 1963 թվական Ադիս Աբեբա, Եթովպիա |
| Մասնագիտություն | երաժիշտ |
Կյանքի վաղ տարիները խմբագրել
Գևորգ Նալբանդյանը ծնվել է Այնթապ քաղաքում։ Նա նախնական կրթություն է ստացել տեղի վարժարանում, իսկ ցեղասպանության տարիներին կորցնելով ծնողներին ու հարազատներին, որբախնամ ընկերությունների շնորհիվ ստանում է երաժշտական կրթություն։ Երաժշտության տեսությունն ուսումնասիրել է անձամբ Կոմիտաս վարդապետի մոտ։ Աչքի ընկնելով իր բնատուր շնորհով և ճանաչում ձեռք բերելով որպես տաղանդավոր երաժիշտ, Հայ եկեղեցու հրավերով տեղափոխվում է Քիլիս՝ երաժշտություն դասավանդելու։ Նա նվագում էր քանոն, ջութակ, փողային գործիքներ, երգում էր և գրում երաժշտություն։ Երբ վերսկսվում են վայրագությունները, Գևորգը 1919 թվականին տեղափոխվում է Սիրիա՝ որոշ ժամանակ բնակություն հաստատելով Հալեպում և շարունակելով իր մանկավարժական գործունեությունը։
Կյանքի տարիները Եթովպիայում խմբագրել
1924 թվականին տեղափոխվում է Երուսաղեմ և տեղի Հայոց պատրիարքարանի մանկատան սաներից ստեղծում մի երաժշտական խումբ։ Մի քանի ամիս անց, նույն տարում, Երուսաղեմ է այցելում Եթովպիայի գահի խնամակալ Հայլե Սըլլասեն և ներկա լինում Գևորգ Նալբանդյանի ղեկավարած երաժշտախմբի ելույթին։ Նա անչափ հիանում է հայ որբերի երաժշտական ունակություններով և տոնախմբությունից հետո խնդրանքով դիմում Երուսաղեմի հայոց պատրիարք Եղիշե Դուրյանին, որպեսզի իրեն հանձնվի երաժշտախումբը։ Նա խոստանում է հարազատ հոր պես հոգ տանել նրանց մասին։ Եվ ահա, Եթովպիայի գահի խնամակալը, որդեգրելով 40 պատանի երաժիշտներին, նրանց հետ վերադառնում է Ադիս Աբեբա։ Իր որբերի հետ Եթովպիայի մայրաքաղաք է մեկնում նաև Գևորգ Նալբանդյանը։ Հայլե Սըլլասեի հրամանագրով հայ որբերից կազմավորվում է «Արբա Լըջոչ» կայսերական նվագախումբը, որի գեղարվեստական ղեկավար է նշանակվում Գևորգ Նալբանդյանը։ Նվագախմբի անունը ամհարերենով նշանակում է «Քառասուն մանկունք»։ Իր խոստմանը համաձայն, Հայլե Սըլլասեն հոգում է հայ որբերի բոլոր կարիքները՝ նրանց կրթության տալով և ապահովելով բնակարաններով։ Հայրենակից որբերի կրթությամբ մեծապես զբաղվում է հենց Գևորգ Նալբանդյանը։
Եթովպիայի պետական օրհներգի երաժշտության հեղինակը խմբագրել
Շուտով Եթովպիայի գահակալ Հայլե Սըլլասեն թագադրվելու էր կայսր, որի առթիվ նա Գևորգ Նալբանդյանին պատվիրում է գրել Եթովպական կայսրության ազգային օրհներգը։ Երաժիշտը կատարում է պատվերը՝ ստեղծագործությունն անվանելով «Թեֆերի մարշ, Իթյոպյա հոյ», որ նշանակում է «Երջանիկ եղիր, Եթովպիա»։ Հանրության առաջ երգն առաջին անգամ կատարվում է 1930 թվականի նոյեմբերի 2-ին, Հայլե Սըլլասեի կայսր թագադրվելու օրը։ Այդ թվականից սկսած Գևորգ Նալբանդյանի ստեղծագործությունը մնում է Եթովպիայի պետական օրհներգը մինչև 1974 թվականը։ Դրանից հետո Եթովպիայում մեծ հարգանք վայելող Գևորգ Նալբանդյանը շարունակում է իր ստեղծագործական գործունեությունը՝ գրելով հիսունից ավելի եթովպական երգեր, որոնց մեծ մասը նվիրված էին կայսրին։ Նա նաև հիմնադրում է Ադիս Աբեբայի թատրոնը։
Գևորգ Նալբանդյանի երաժշտական ժառանգությունը մեզ է հասել առաջին հերթին նրա զարմիկ Ներսես Նալբանդյանի միջոցով, որը կարևոր դեր է ունեցել ջազի առանձին տեսակի՝ էթիո-ջազի (եթովպական ջազի) զարգացման գործում։ Գևորգ Նալբանդյանը մահացել է 1963 թվականին Եթովպիայում։
Ստացած պարգևներ խմբագրել
Գևորգ Նալբանդյանը պարգևատրվել է ֆրանսիական կառավարության «Ակադեմիայի պսակ» պատվավոր կոչումով։
Աղբյուրներ խմբագրել
- https://auroraprize.com/en/armenia/detail/8884/%D5%A3%D5%A5%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%A3-%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6-%D5%A5%D5%A9%D5%B8%D5%BE%D5%BA%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB-%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D6%85%D6%80%D5%B0%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%AB-%D5%B0%D5%A5%D5%B2%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A8 Արխիվացված 2020-08-09 Wayback Machine
- https://armedia.am/arm/news/56725/gevorg-nalbandyan-etovpiayi-orhnergi-hay-hexinaky.html
- http://thearmenite.com/2014/10/company-emperors-story-ethiopian-armenians/
- http://tezeta.tumblr.com/page/2