Գրիգորի Մարգուլիս (փետրվարի 24, 1946(1946-02-24)[1], Մոսկվա, ԽՍՀՄ), խորհրդային և ամերիկյան մաթեմատիկոս, ֆիզիկամաթեմատիկական գիտությունների դոկտոր, Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի տեղեկատվության փոխանցման խնդիրների ինստիտուտի գիտաշխատող, Եյլի համալսարանի պրոֆեսոր (ԱՄՆ), Ֆիլդսյան (1978) և Աբելյան (2020) մրցանակների դափնեկիր։

Գրիգորի Մարգուլիս
ռուս.՝ Григо́рий Алекса́ндрович Маргу́лис
Դիմանկար
Ծնվել էփետրվարի 24, 1946(1946-02-24)[1] (78 տարեկան)
ԾննդավայրՄոսկվա, ԽՍՀՄ
Քաղաքացիություն ԽՍՀՄ և  ԱՄՆ
ԿրթությունՄՊՀ մեխանիկա-մաթեմատիկական ֆակուլտետ (1967)
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս և համալսարանի դասախոս
ԱշխատավայրԵյլի համալսարան
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա, Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա[5] և Ամերիկյան մաթեմատիկական ընկերություն[6][7]
 Grigory Margulis Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

Մաթեմատիկայի միջազգային օլիմպիադայի արծաթե մրցանակակիր (1962)[8]։ Ավարտել է Մոսկվայի պետական համալսարանի մեխանիկամաթեմատիկական ֆակուլտետը[9] 1967 թվականին։ Յակով Սիանի ղեկավարությամբ պաշտպանել է թեկնածուական ատենախոսությունը էրգոդիկ տեսության վերաբերյալ։ Հետագայում հետաքրքրությունները տեղափոխվեցին Լի խմբերի տեսության ոլորտ (վանդակավոր տեսություն Լիի խմբերում), որը նա կարողացավ կիրառել մաթեմատիկայի շատ ոլորտներում։ 1978 թվականին պարգևատրվել է Ֆիլդսյան մրցանակով, հանձնման արարողությանը նա ներկա չի եղել, քանի որ նրան մերժել են արտագնա վիզա ստանալու հարցում։

1979 թվականին այցելել է Բոն, և այդ ժամանակից ի վեր հնարավորություն է ստացել ազատ մեկնել արտասահման, սակայն շարունակել է աշխատել որպես գիտաշխատող Ռուսաստանի գիտությունների ակադեմիայի տեղեկատվության փոխանցման խնդիրների ինստիտուտում։ 1991 թվականին հրավիրվել է ԱՄՆ` Եյլի համալսարանում աշխատելու համար։

2001 թվականին ընտրվել է ԱՄՆ գիտությունների ազգային ակադեմիայի անդամ, 2012 թվականից հանդիսանում է ամերիկյան մաթեմատիկական ընկերության իսկական անդամ[10][11]։

2005 թվականին դարձել է Վոլֆի մրցանակի դափնեկիր՝ «hանրահաշվում իր կարևոր ներդրման համար, հատկապես կիսամերկ Լիի խմբերի վանդակաճաղերի տեսության, ինչպես նաև էրգոդիկական տեսության, ներկայացուցչականության, համարների, կոմբինատորիկայի և չափման տեսությնների մեջ իր նշանակալի ներդրման համար»։ 2020 թվականին Աբելյան մրցանակ է ստացել (Գիլել Ֆյուրստենբերգի հետ համատեղ) խմբերի տեսության, թվերի տեսության և կոմբինատորիկայի մեջ հավանական և դինամիկ մեթոդների կիրառման համար[12]։

Օրիգամիի մաթեմատիկայի մեջ դաղձի ռուբլու խնդիրը հայտնի է որպես «Մարգուլիսի անձեռոցիկի խնդիր»։

Գրքեր ռուսերեն լեզվով խմբագրել

  • Маргулис Г. А. Дискретные подгруппы групп Ли. — М: МЦНМО, 2007.

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. 1,0 1,1 Մակտյուտոր մաթեմատիկայի պատմության արխիվ — 1994.
  2. https://medal.kpfu.ru/laureatyi-medali/
  3. https://www.humboldt-foundation.de/vernetzen/recherche-im-humboldt-netzwerk/einzelansicht?tx_rsmavhsolr_solrviewhumboldtians%5BpPersonId%5D=1017550&cHash=ba9a55a77c8ba7fc2bd59daf1d625bb1
  4. https://www.abelprize.no/c76018/binfil/download.php?tid=76077
  5. https://www.amacad.org/person/grigoriy-margulis
  6. http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013
  7. http://www.ams.org/news?news_id=1680
  8. «MMO 1962». Արխիվացված է օրիգինալից 2021 թ․ նոյեմբերի 17-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 26-ին.
  9. Лауреаты медали Филдса из МГУ
  10. National Academy of Sciences Elections. Notices of the American Mathematical Society, vol. 48 (2001), no. 7, p. 722
  11. «List of Fellows of the American Mathematical Society» (անգլերեն). Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 16-ին. Վերցված է 2013 թ․ օգոստոսի 7-ին.
  12. «Furstenberg and Margulis to share the Abel Prize». Արխիվացված է օրիգինալից 2020 թ․ մայիսի 3-ին. Վերցված է 2020 թ․ մարտի 26-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել