Վիքիպեդիա

Գաբրիել Աքսել

Աքսել Գաբրիել Էրիկ Մյորչ, ավելի հայտնի է որպես Գաբրիել Աքսել (Gabriel Axel. ապրիլի 18, 1918(1918-04-18)[1][2][3][…], Օրհուս, Կենտրոնական Յուտլանդիա տարածաշրջան, Դանիա[4] - փետրվարի 9, 2014(2014-02-09)[1][2][3][…], Bagsværd, Գլադսաքսե, Մայրաքաղաքային տարածաշրջան, Դանիա)[5], դանիացի կինոռեժիսոր, դերասան, գրող և պրոդյուսեր, ով առավել հայտնի է Բաբետի խնջույքը օսկարակիր ֆիլմով (1987), որի սցենարիստն ու ռեժիսորն է[6][7]։

Գաբրիել Աքսել
դան․՝ Gabriel Axel
Ծնվել էապրիլի 18, 1918(1918-04-18)[1][2][3][…]
ԾննդավայրՕրհուս, Կենտրոնական Յուտլանդիա տարածաշրջան, Դանիա[4]
Մահացել էփետրվարի 9, 2014(2014-02-09)[1][2][3][…] (95 տարեկան)
Մահվան վայրBagsværd, Գլադսաքսե, Մայրաքաղաքային տարածաշրջան, Դանիա
Քաղաքացիություն Դանիա
Մասնագիտացումկինոռեժիսոր, դերասան, սցենարիստ, կինոպրոդյուսեր և ռեժիսոր
Պարգևներ
IMDbID ID 0002196

Կենսագրություն խմբագրել

Ծնվել է դանիական Օրհուս քաղաքում, 1918 թվականի ապրիլի 18-ին[8]։ Մանկության մեծ մասն անց է կացրել Փարիզում՝ դանիացի հարուստ ձեռնարկատիրոջ ընտանիքում։

1935 թվականին ընտանիքի տնտեսական դրության կտրուկ վատթարանալուց հետո տասնյոթամյա Աքսելը տեղափոխվել է Դանիա և վերապատրաստվել որպես կահույքագործ[9]։ 1942 թվականին ընդունվել է Կոպենհագենի դանիական թագավորական թատրոնի դերասանական դպրոց։ 1945 թվականին ուսումն ավարտելուց հետո վերադարձել է Ֆրանսիա, որտեղ հինգ տարի անց է կացրել տարբեր թատրոններում, այդ թվում՝ Theatre de l'Athénée- ում, թատերական ռեժիսոր Լուի Ժուվեի ղեկավարությամբ։ 1948–1949 թվականների ձմռանը Փարիզի թատրոնում նա բեմադրել է Լյուդվիգ Հոլբերգի Diderich Menschenskraek (Դիդերիխ Ահեղ) ստեղծագործությունը[10][11][12]։

1950 թվականին վերադարձել է Դանիա և 1950-ականների սկզբին հայտ ներկայացրել որպես թատերական բեմադրող ռեժիսոր։ Նրա բեմականացումները ներառում էին Մարսել Էմեի La tête des autres (Այլ մարդկանց գլուխներ, Պիեռ Կոռնեյլի Le Cid-ը, Ժան Ժիրուդուի Pour Lucrèce-ը[13][14][15][16]։ 1951 թվականին Աքսելն սկսել է բեմադրություններ իրականացնել նաև հեռուստատեսությունում և 1951-1968 թվականներին նկարահանել է մոտավորապես հիսուն հեռուստատեսային դրամա[17]։

1955 թվականից աշխատել է որպես Nordisk Film- ի ռեժիսոր[18]։ Նրա դեբյուտային խաղարկային ֆիլմը՝ սոցիալ-ռեալիստական «Nothing But Trouble» դրաման (1955), բարձր գնահատանքի է արժանացել, իսկ ակնառու, ճեղքումային առաջընթացը տեղի է ունեցել 1957 թվականին «Անցանկալի կինը» հեռուստաֆիլմով[19][20]

Այնուհետև մի քանի թեթև կատակերգություններ և ֆարսեր է նկարահանել, մինչև որ 1967 թվականին էկրանավորել է «Կարմիր թիկնոցը» սկանդինավյան էպիկական սագան[21],, որն այդ նույն տարում ներկայացվել է Կաննի կինոփառատոնի մրցույթում և արժանացել տեխնիկական մրցանակի ( Metion spéciale du grand prix technique )[22][23] Նրա մյուս ֆիլմերից հիշատակության են արժանի «Ոսկե կաղամբի ընտանիքը» հանրաճանաչ կատակերգությունը (1975) և դրա շարունակությունը, ինչպես նաև սեռական կողմնորոշմամբ գեղարվեստական մի շարք ֆիլմեր, ներառյալ քարոզարշավային «Det kære legetøj »-ը (1968), որը նպատակաուղղված էր պոռնոգրաֆիայի օրինականացմանը Դանիայում[24][25]։

Արդեն շուրջ 20 գեղարվեստական ֆիլմերի հեղինակ՝ Աքսելը 1977 թվականին վերադարձել է Ֆրանսիա, որտեղ մի քանի խոշոր նախագծեր է իրականացրել ֆրանսիական հեռուստատեսության համար։ Այդ շարքում աչքի է ընկել հատկապես 1985 թվականին նկարահանված Les Colonnes du ciel (fr) ( Երկնային սյուներ ) պատմական հինգ դրվագանոց սերիալը։.

1987 թվականին Աքսելը վերադարձել է Դանիա՝ նկարահանելու այն, ինչ իր երազանքն էր եղել ավելի քան 15 տարի, և համարվում է նրա գլուխգործոցը՝ Կարեն Բլիքսենի «Բաբետի խնջույքի» ադապտացիան։ Կաննի կինոփառատոնում ցուցադրվելուց հետո ֆիլմը արժանացել է «Օսկար» մրցանակի՝ ամերիկյան կինոակադեմիայի 60-րդ մրցանակաբաշխության լավագույն օտարալեզու ֆիլմ անվանակարգում[7][26][27]։

Նրա հաջորդ ֆիլմերը՝ «Քրիստիան» երիտասարդական դրաման (1989), « Յուտլանդիայի արքայազնը» պատմական դրաման (1994) և Լեյլան (2001) միջազգային ասպարեզում այդ նույն հաջողությունն ու արձագանքը չունեցան։

Ռեժիսորական կարիերային զուգահեռ՝ Աքսելը նկարահանվել է դանիական տասնյակ ֆիլմերում, հիմնականում 1950-60-ական թվականների հանրահայտ կատակերգությունների գունեղ երկրորդական դերերում։ Իսկ գլխավոր դերերից հիշարժան է հատկապես նրբագեղ շառլատան Մարսել դը Սադի դերը «Դժկամ սադիստը» (1967) ֆիլմում[28][29][30][31]։

1995-ին Աքսելն արժանացել է Ֆրանսիայի Վաստակի համար շքանշանի, 2000-ին՝ Արվեստների և գրականության շքանշանի, 2003-ին՝ Պատվո Լեգեոնի շքանշանի։ 2003 թվականին նրան Կոպենհագենի միջազգային կինոփառատոնում շնորհվել է ստեղծագործական ողջ կյանքի ընթացքում ձեռք բերած նվաճումների համար մրցանակ[32]։ 2012 թվականին նա ստացել է Rungstedlund մրցանակը[33]։

Աքսելը մահացել է քնած ժամանակ՝ 2014 թվականի փետրվարի 9-ին՝ 95 տարեկան հասակում[34]

Ընտրյալ ֆիլմագրություն խմբագրել

Տարի Վերնագիր Հանդես է եկել որպես... Նշումներ
1955 թ Բարձր բալլադ/Altid ballade ռեժիսոր
1955 թ Դեր կոմ էն դագ/Der kom en dag Դերասան
1956 թ Կիսպուս Դերասան
1957 թ En kvinde er overflødig ռեժիսոր
1958 թ Աղջիկները ուզում են/The Girls Are Willing ռեժիսոր
1958 թ Ստիրմանդ Կառլսեն Դերասան
1959 թ Հելլեն Հելենի համար ռեժիսոր
1960 թ Flemming og Kvik ռեժիսոր
1962 թ Փիթերի երեխան Դերասան
1962 թ Օսկար ռեժիսոր
1962 թ Han, Hun, Dirch og Dario Դերասան
1962 թ Խենթ դրախտ ռեժիսոր
1963 թ Vi har det jo dejligt ռեժիսոր
1963 թ Երեք աղջիկ Փարիզում Ռեժիսոր, դերասան
1963 թ Դրախտ և Վերադարձ/Paradise and Back ռեժիսոր
1965 թ En ven i bolignøden Դերասան
1966 թ Dyden går amok Դերասան
1967 թ Հագբարդը և Սինեն/Hagbard and Signe ռեժիսոր
1967 թ Դժկամ սադիստը/The Reluctant Sadist Դերասան
1968 թ Det kære legetøj ռեժիսոր
1970 թ Սիրահարվածություն ռեժիսոր
1971 թ Med kærlig hilsen ռեժիսոր
1972 թ Փափուկ ուսեր, սուր կորություններ ռեժիսոր
1972 թ Nu går den på Dagmar Դերասան
1975 թ Familien Gyldenkål ռեժիսոր
1976 թ Familien Gyldenkål sprænger banken ռեժիսոր
1977 թ Գնում է Բրոքի համար ռեժիսոր
1987 թ Բաբետի տոնը ռեժիսոր Ամերիկյան կինոակադեմիայի մրցանակ
1989 թ Քրիստոնյա ռեժիսոր
1994 թ Յուտլանդիայի արքայազն ռեժիսոր
1995 թ Lumière and Company ռեժիսոր Հատված
2001 թ Լեյլա ռեժիսոր

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 filmportal.de — 2005.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Deutsche Nationalbibliothek Record #13044877X // Gemeinsame Normdatei (գերմ.) — 2012—2016.
  5. ↑ Ronald Bergan Obituary: Gabriel Axel, The Guardian, 10 February 2014
  6. ↑ «Babette's Feast director Gabriel Axel dies». BBC News. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 10-ին.
  7. ↑ 7,0 7,1 «"Babette's Feast and the Goodness of God" by Thomas J. Curry». Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 15-ին.
  8. ↑ Karin Mørch (2008). Gabriels gæstebud (դանիերեն). Gyldendal A/S. էջեր 19–. ISBN 978-87-02-06775-0.
  9. ↑ «Halv franskmand, halv dansker, hel ildsjæl». Information.
  10. ↑ Nielsen Business Media, Inc. (1948 թ․ հունվարի 3). Billboard. Nielsen Business Media, Inc. էջեր 41–. ISSN 0006-2510. {{cite book}}: |last= has generic name (օգնություն)
  11. ↑ Billboard. Billboard Publications. 1949 թ․ սեպտեմբեր.
  12. ↑ Ove Holger Krak (1980). Kraks blå bog (դանիերեն). Krak. ISBN 9788772251820.
  13. ↑ Michel Lécureur (1997 թ․ հունվարի 1). Marcel Ayme (ֆրանսերեն). Les Belles Lettres/Archimbaud. էջ 134. ISBN 978-2-251-44107-8.
  14. ↑ Cahiers Jean Giraudoux (ֆրանսերեն). B. Grasset. 1981. էջ 231.
  15. ↑ Perspektiv (դանիերեն). H. Reitzel. 1954. էջ 51.
  16. ↑ Harald Engberg (1958). Dansk teater i halvtredserne (դանիերեն). Carit Andersen forl. էջ 63.
  17. ↑ Piil, Morten (2003). Danske filmskuespillere: 525 portrætter (դանիերեն). Gyldendal. էջ SL2-PA25. ISBN 978-87-02-02104-2. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 19-ին.
  18. ↑ J. R. Keith Keller (1999 թ․ հունվարի 1). Karen Blixen og filmen (դանիերեն). Aschehoug. էջ 147. ISBN 978-87-11-11311-0.
  19. ↑ Mette Hjort; Ib Bondebjerg (2003 թ․ հունվարի 1). The Danish Directors: Dialogues on a Contemporary National Cinema. Intellect Books. էջեր 58–. ISBN 978-1-84150-841-2.
  20. ↑ Birger Langkjær (2012). Realismen i dansk film (դանիերեն). Samfundslitteratur. էջեր 152–. ISBN 978-87-593-1598-9.
  21. ↑ Roger Ebert (2009 թ․ հունիսի 15). Roger Ebert's Four Star Reviews--1967-2007. Andrews McMeel Publishing. էջեր 311–. ISBN 978-0-7407-9217-5.
  22. ↑ Danish Films. Danish Film Institute. 1994. էջ 18.
  23. ↑ «Festival de Cannes: Hagbard and Signe». festival-cannes.com. Արխիվացված է օրիգինալից 2012 թ․ փետրվարի 8-ին. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 8-ին.
  24. ↑ Ib Bondebjerg (2012). Virkelighedsbilleder: den moderne danske dokumentarfilm (դանիերեն). Samfundslitteratur. էջեր 195–. ISBN 978-87-593-1629-0.
  25. ↑ «Dansk films seje overlever». Information.
  26. ↑ Leonard Maltin (2013 թ․ սեպտեմբերի 3). Leonard Maltin's 2014 Movie Guide. Penguin Group US. էջեր 148–. ISBN 978-1-101-60955-2.
  27. ↑ Maaike de Haardt; Anne-Marie Korte (2002). Common Bodies: Everyday Practices, Gender and Religion. LIT Verlag Münster. էջեր 20–. ISBN 978-3-8258-5578-9.
  28. ↑ «Gabriel Axel er død». www.ekkofilm.dk.
  29. ↑ Historical Dictionary of Scandinavian Cinema. Scarecrow Press. 2012 թ․ օգոստոսի 31. էջեր 66–. ISBN 978-0-8108-5524-3.
  30. ↑ Francisco Lafarga. Le XVIIIe siècle aujourd'hui. Présences, lectures et réécritures (ֆրանսերեն). Editions Le Manuscrit. էջեր 131–. ISBN 978-2-304-23419-0.
  31. ↑ «Ugeavisen.dk → Din indgang til alle ugeaviserne under Jysk Fynske Medier | Ugeavisen.dk». ugeavisen.dk.
  32. ↑ «'Babette's Feast' Director Gabriel Axel Dead At 95». Variety.
  33. ↑ «THE RUNGSTEDLUND FOUNDATION». Արխիվացված է օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 26-ին.
  34. ↑ «Filminstruktøren Gabriel Axel er død». Danmarks Radio. Վերցված է 2014 թ․ փետրվարի 10-ին.

Արտաքին հղումներ խմբագրել

 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Գաբրիել Աքսել» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Գաբրիել_Աքսել&oldid=9802537» էջից