Վիքիպեդիա

Բուրգդորֆ (քաղաք)

Բուրգդորֆ (գերմ.՝ Burgdorf, ալեմանյան բարբառ՝ Burdlef), քաղաք և համայնք Շվեյցարիայում՝ Բեռնի կանտոնում, Էմմե գետի հովտում[2]։ Նույնանուն շրջանի վարչական կենտրոնն է։ Զբաղեցնում է 15.6 քառակուսի կիլոմետր տարածք, որի 25.1%-ն օգտագործվում է գյուղատնտեսական նպատակներով, 40.7%-ն անտառապատ է[3]։ 2017 թվականի դեկտեմբերի տվյալներով քաղաքում ապրում էր 16,280 մարդ։ 2000–ից 2010 թվականն ընկած տասնամյակի ընթացքում բնակչության թվաքանակի փոփոխությունը կազմել է 5.2%: Ընդ որում՝ միգրացիայի ցուցանիշը եղել է 6.6%, ծնունդների ու մահերի ցուցանիշը՝ -1.1%[4]:

Բնակավայր
շվեյց. գերմ.՝ Burgdorf
Զինանշան
CHE Burgdorf COA.svg

Burgdorf Schloss im Abendlicht.jpg
ԵրկիրՇվեյցարիա Շվեյցարիա
Մակերես15,56 կմ²
ԲԾՄ533 մետր
Պաշտոնական լեզուգերմաներեն
Բնակչություն▼16 407 մարդ (դեկտեմբերի 31, 2018)[1]
Ժամային գոտիUTC+1 և UTC+2
Հեռախոսային կոդ034
Փոստային դասիչ3400
Ավտոմոբիլային կոդBE
Պաշտոնական կայքburgdorf.ch​(գերմ.)
##Բուրգդորֆ (քաղաք) (Շվեյցարիա)
Red pog.png

ԺողովրդագրությունԽմբագրել

Քաղաքի բնակչության թվաքանակը պատմական ժամանակի ընթացքում կրել է հետևյալ փոփոխությունները.

ՊատմությունԽմբագրել

Հնագիտական պեղումների արդյունքները վկայում են, որ Բուրգդորֆի ներկայիս տարածքում ու շրջակայքում մարդիկ բնակություն են հաստատել դեռևս նորքարեդարյան ժամանակներում։ Հայտնաբերվել են նաև ուշ բրոնզի դարաշրջանի և հալշտատ (Hallstatt) մշակույթի հետքեր։

Միջնադարում տարածքը եղել է Բուրգունդիայի թագավորության կազմում։ 1080 թվականից այստեղ իշխել են Զերինգեն ազնվականական տոհմի դուքսերը։ Հավանաբար հենց նրանց ներկայացուցիչներն էլ Էմմե գետի ձախ ափին ամրոց են կառուցել, որն առաջին անգամ պատմական փաստաթղթերում հիշատակվել է 1080 թվականին՝ որպես castellum Bertoldi ducis: Իսկ ամրոցի մոտ հիմնված բնակավայրի մասին առաջին հիշատակությունը վերաբերում է 1236 թվականին (in oppido Burchtorff):

Բուրգդորֆի պատմության կարևոր դրվագներից է այն փաստը, որ հենց այստեղ է 1798 թվականին կրթադաստիարակչական իր հաստատությունը հիմնել նշանավոր մանկավարժ Յոհան Հայնրիխ Պեստալոցցին[2][5]։

Պատմամշակութային հուշարձաններԽմբագրել

Բուրգդորֆի հին քաղաքամասն ամբողջությամբ, ինչպես նաև մի շարք պատմամշակութային հուշարձաններ ընդգրկված են Շվեյցարիայի համազգային նշանակության պատմամշակութային ժառանգության ցանկում, այդ թվում՝ նախկին Grosse Apotheke-ն ու Diesbacher House-ը, նախկին օրիորդաց դպրոցը՝ Mädchenschule-ն, նախկին Niederspital-ը (հիվանդանոցը), Gehöft Grafenscheuren-ը, Grosshaus-ը (Մեծ շենքը), zum Ochsen շենքը, Villa Schnell-ը, կանտոնային տեխնիկումը, Ֆրանց Գերչի թանգարանը (Museum Franz Gertsch), շվեյցարական ռեֆորմիստական եկեղեցին, պատմական զենքուզրահի հավաքածուն (Sammlung Historisches Armeematerial Collection), միջնադարյան ամրոցը, Quarantine շենքն ու մատուռը և Villa Roth-ը։ Քաղաքն ամբողջությամբ ներառված է Շվեյցարական ժառանգության գույքացուցակում[6]։

ՊատկերասրահԽմբագրել

  • Հին քաղաքամասը

  • Ամրոցը

  • Նախկին Grosse Apotheke-ն ու Diesbacher House-ը

  • Նախկին Mädchenschule (օրիորդաց դպրոցը)

  • Նախկին Niederspital-ը (հիվանդանոցը)

  • Grosshaus-ը (Մեծ շենքը)

  • zum Ochsen շենքը

  • Կանտոնային տեխնիկումը

  • Franz Gertsch թանգարանը

  • Շվեյցարական ռեֆորմիստական եկեղեցին

  • Quarantine շենքն ու մատուռը

  • Villa Roth-ը

Տեսարժան վայրերԽմբագրել

 
Ռեֆորմիստական եկեղեցու՝ Stadtkirche-ի ներսը
  • Հին քաղաքամասն իր փողոցներով, հրապարակներով, պատմական շինություններով
  • Ուշ գոթիկայի ոճով 1471/1490 թթ. կառուցված ռեֆորմիստական եկեղեցին
  • Ամրոցը
  • "Badi"-ն՝ հանրային լողավազանը
  • Franz Gertsch թանգարանը
  • Kornhaus (cornhouse)
  • Burgdorf Flüeh-ը (4 հսկա ժայռեր) և Էմմե գետը
  • Burgdorf Schützematte-ը՝ մարդկանց հանդիպավայր դարձած մի ընդարձակ դաշտ

Քույր քաղաքներԽմբագրել

Անվանի անձինքԽմբագրել

 
Էմոլ Թեոդոր Կոխեր, 1909
 
Քրիստա Մարկվալդեր, 2010
  • Յան Մարտից (1680 – 1743) - գյուտարար
  • Սամուել Հիերոնիմուս Գրիմ (1733 – 1794) - բնանկարիչ
  • Յոհան Հայնրիխ Պեստալոցցի (1746–1827) - մանկավարժ
  • Կառլ Էդվարդ Էշլիման - ժարտարապետ
  • Մաքս Շնեկենբուրգեր (1819 – 1849) - բանաստեղծ
  • Ջոն Ավգուստուս Սուտտեր Կրտսեր (1826 – 1897) - Կալիֆոռնիական Սակրամենտոյի հայտնաբերողն ու պլանավորողը
  • Էմիլ Թեոդոր Կոխեր (1841–1917) - բժիշկ, հետազոտող, 1909 թվականին արժանացել է Նոբելյան մրցանակի
  • Ֆրանց Շնայդեր (1910 – 1993) - կինոռեժիսոր, սցենարիստ[8]
  • Հերման Հալլեր (1914 – 2002) - կոմպոզիտոր
  • Լիսա դելլա Կազա (1919 – 2012) - երգչուհի
  • Վիլլի Միշել (ծնվ. 1947) - Franz Gertsch թանգարանի համահիմնադիր [9]
  • Ռես Ինգոլդ (ծնվ. 1954) - նկարիչ
  • Քրիստինե Բրանդ (ծնվ. 1973) - գրող, ժուռնալիստ
  • Քրիստա Մարկվալդեր (ծնվ. 1975) - քաղաքական գործիչ, Շվեյցարիայի Ազգային խորհրդի նախկին նախագահ
  • Պաբլո Նուվելլե (ծնվ. 1986) - DJ, կինոռեժիսոր, պրոդյուսեր

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie Geschlecht und Gemeinde; Provisorische Jahresergebnisse; 2018 — FSO, 2019.
  2. ↑ 2,0 2,1 «Бургдорф»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ։ 1890–1907 
  3. ↑ Swiss Federal Statistical Office-Land Use Statistics 2009 data (գերմ.) accessed 25 March 2010
  4. ↑ Swiss Federal Statistical Office Archived 5 January 2016 at the Wayback Machine. accessed 6 February 2012
  5. ↑ Колубовский Я. Н. (1890–1907)։ «Песталоцци, Иоганн-Генрих»։ Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ)։ Սանկտ Պետերբուրգ 
  6. ↑ «Kantonsliste A-Objekte»։ KGS Inventar (German)։ Federal Office of Civil Protection։ 2009։ Արխիվացված է օրիգինալից դեկտեմբերի 5, 2016-ին։ Վերցված է հունվարի 19, 2017 
  7. ↑ Conseil des Communes et Regions d'Europe Archived 22 July 2012 at Archive.is (Ֆրանսերեն) accessed 27 April 2011
  8. ↑ IMDb Database retrieved 22 January 2019
  9. ↑ German Wiki, Willy Michel

Արտաքին հղումներԽմբագրել

  Burgdorf Վիքիպահեստում
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բուրգդորֆ_(քաղաք)&oldid=7756963» էջից