Բյալա Պոդլյասկա
Բյալա Պոդլյասկա (լեհ.՝ Biała Podlaska, բելառուս․՝ Белая/Белая Падляшская, ուկրաիներեն՝ Біла Підляська), քաղաք Լեհաստոնում։ Մտնում է Լյուբլինի վոևոդության մեջ։ Մակերեսը 49.46 կմ² է, բնակչությունը`57.471 մարդ (2014)։
| Բնակավայր | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Բյալա Պոդլյասկա | |||||
| լեհ.՝ Biała Podlaska | |||||
| |||||
 Սուրբ Ծննդյան եկեղեցի | |||||
| Երկիր |  Լեհաստան | ||||
| Համայնք | Լյուբլինի վոյեվոդություն | ||||
| Հիմնադրված է | 1345 թ. | ||||
| Մակերես | 49 կմ² | ||||
| ԲԾՄ | 137±1 մետր, 142 մետր | ||||
| Բնակչություն | ▼55 429 մարդ (մարտի 31, 2021)[1] | ||||
| Ժամային գոտի | կենտրոնաեվրոպական ամառային ժամ, UTC+1 և UTC+2 | ||||
| Հեռախոսային կոդ | 83 | ||||
| Փոստային դասիչ | 21-500, 21-501, 21-502, 21-506, 21-527 | ||||
| Ավտոմոբիլային կոդ | LB | ||||
| Պաշտոնական կայք | bialapodlaska.pl | ||||
| |||||
Աշխարհագրություն
խմբագրելՔաղաքը գտնվում է Հարավպոդլյանսկի սարահարթի ու Արևմտյան Պոլեսիեի կցվածքում։ 2009 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ քաղաքի մակերեսը 49.4 կմ² է, և այն Հարավային Պոդլեսիեի ամենամեծ քաղաքն է։
Քաղաքով հուսում են մի քանի գետեր, որոնցից խոշորագույնը Կշնան է` Բուգի ձախ վտակը, ինչպես նաև նրա վտակները` Կլյուկովկան ու Ռուդկան։
Պատմություն
խմբագրելՔաղաքի մասին առաջին հիշատակությունները վերաբերում են 1345 թվականին։ 16-րդ դարում բնակավայրը հիշատակվում է Բելայա Ռաձիվիլովսկա (լեհ.՝ Biała Radziwiłłowska) կամ Բելայա Կնյաժեկա (լեհ.՝ Biała Książęca) անվանումներով[2]։ 1569 թվականին այն որպես ժառանգություն Իլյինիչներից անցել է Ռաձիվիլներին` ի դեմս Նիկոլայ Սիրոտկայի։
1933 թվականին Ալեքսանդր Լյուդվիգ Ռաձիվիլը իր նստավայրը Նեսվիժսկի ամրոցից տեղափոխել է Բյալա, որն ավելի մոտ էր Վարշավային։ Ամրոցի շինրարությունը շարունակվել է ամբողջ 17-րդ դարի ընթացքում։ Բյալայի ամրոցն իր վերջնական տեսքը ստացել է 18-րդ դարի կեսերին Հիերոնիմ Ֆլորիանի և Մախաիլ Կազիմիր Ռաձիվիլների օրոք։ Ռեչ Պոսպոլիտայի շրջանում քաղաքը մտել է Բրեստի վոևոդության մեջ։ 1837-1841 թվականներին այն ընդգրկվել է Պոդլյասի նահանգի, ապա Սեդլեցկի նահանգի մեջ[3]։
1890 թվականի քաղաքի բնակչությունը 10.029 մարդ է եղել։ Այստեղ աշխատել են օճառի արտադրության, երկու կաշեգործական և գարեջրի գործարաններ, արական գիմնազիա, երկու մանկատուն, երկու ուսումնարան և հիվանդանոց[3]։
1919-1939 թվականներին քաղաքն ընդգրկվել է Լյուբլինի վոևոդության մեջ։ Երբ 1939 թվականին նացիստական Գերմանիան ներխուժել է Լեհաստան, քաղաքն ընդգրկվել է գեներալ-նահանգապետության մեջ։
1944 թվականին՝ խորհրդային զորքերի մուտքից հետո, կատարվել են օդանավակայանի ընդարձակման աշխատանքներ[4]։
1946-1975 թվականներին մտել է Լյուբլինի վոևոդության մեջ։ 1975-1998 թվականներին քաղաքը համարվել է Բյալոպոդլյասկի վոևոդության կենտրոն։
Տեսարժան վայրեր
խմբագրել- Սուրբ Մարիամ Աստվածածնի եկեղեցի
- Ռաձիվիլների պալատական համալիր
- Էկլեկտիկ ոճի բնակելի տներ (19-րդ դար - 20-րդ դարի սկիզբ)
- Սուրբ Աննայի եկեղեցի (1572)
- Սուրբ Անտոնիոսի եկեղեցի (1672)
- Յու. Կրաշևսկու հուշարձան (1928)
- Հարավային պոդլյասի թանգարան
- Փայտե վիլլաներ Նարուտովիչի, Կոլեյով փողոցներում
- Հրեական դամբարան (18-րդ դար)
- Աուստերիա
- Մագիստրոսի շենք (1935)
- Առաջին համաշխարհային պատերազմում զոհված գերմանացի և ավստրիացի զինվորների դամբարան
Ժողովրդագրություն
խմբագրել
Նշանավոր բնակիչներ
խմբագրել- Յուլիան Բարտոշևիչ (1821—1870) — լեհ պատմաբան, մանկավարժ
- Քսենիա Դենիկինա (1892—1973) — ռուս զորավար Անտոն Դենիկինի կինը
- Պավել Կորոլ (1890 — ?) — լեհ բժիշկ, III հավաքի Սեյմի պատգամավոր (1928—1930).
- Ջեք Տվորկով (1900—1982) — ծագումով լեհ ամերիկացի նկարիչ, աբստրակտ իմչեսիոնիստ
- Վլադիսլավ Հոլևինսկի (1834—1919) — լեհ իրավաբան, քաղաքացիական իրավունքի պրոֆեսոր
- Ալեքսանդր Ճիժևսկի (1897—1964) — ռուս գիտնական բանաստեղծ, գյուտարար, փիլիսոփա
- Լեոնիդ Չիժևսկի (1861—1929) — գեներալ, գյուտարար-հրետանավոր
Քույր քաղաքներ
խմբագրել
Պատկերասրահ
խմբագրել-
Գլխավոր հրապարակ -
Ազատության հրապարակ -
Սուրբ Աննայի եկեղեցի, 1572 -
Միքայել Հրեշտակապետը կռվում է վիշապների դեմ -
Երկաթուղային կայարան
Ծանոթագրություններ
խմբագրել- ↑ https://bdl.stat.gov.pl/api/v1/data/localities/by-unit/060610961011-0922018?var-id=1639616&format=jsonapi
- ↑ Biała Podlaska, Historia miasta - Serwis Urzędu Miasta Biała Podlaska Արխիվացված 2014-08-10 Wayback Machine Official website.
- ↑ 3,0 3,1 «Бела, город». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ О чём напомнила фотография // Поле памяти. М., Воениздат, 1989. стр.288-296
Արտաքին հղումներ
խմբագրել- Քաղաքի պաշտոնական կայք
- Բյալա Պոդլյասկա և շրջակայք, ֆոտոալբոմ
- «Бела, город». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հանրագիտական բառարան: 86 հատոր (82 հատոր և 4 լրացուցիչ հատորներ). Սանկտ Պետերբուրգ. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - «Бела, уездный город». Բրոքհաուզի և Եֆրոնի հրեական հանրագիտարան: In 86 Volumes (82 Volumes and 4 Additional Volumes). St. Petersburg. 1890–1907.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link)
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Բյալա Պոդլյասկա» հոդվածին։ |