Վիքիպեդիա

Բենիամին Հենրի Բոնևալ Լաթրոբ

Բենիամին Հենրի Բոնևալ Լաթրոբ (անգլ.՝ Benjamin Henry Boneval Latrobe, մայիսի 1, 1764(1764-05-01)[1][2][3][…], Fulneck Moravian Settlement, Սիթի օֆ Լիդս, Արևմտյան Յորքշիր, Միացյալ Թագավորություն[4][5][6][…] - սեպտեմբերի 3, 1820(1820-09-03)[1][2][3][…], Օռլեան շրջան, Լուիզիանա, ԱՄՆ[4][5][7][…]), բրիտանացի և ամերիկացի նեոդասական ճարտարապետ, ով արտագաղթել է Միացյալ Նահանգներ։ Նա առաջին պրոֆեսիոնալ ճարտարապետներից մեկն էր, ով պաշտոնական կրթություն ստացավ նոր ԱՄՆ-ում` ոգեշնչվելով Իտալիայի իր ճանապարհորդություններից, ինչպես նաև բրիտանացի և ֆրանսիացի նեոդասական ճարտարապետներից, ինչպիսիք են Կլոդ Նիկոլա Լեդուն։ Երեսուն տարեկան հասակում նա արտագաղթեց նոր Միացյալ Նահանգներ և նախագծեց Միացյալ Նահանգների Կապիտոլիում` Վաշինգտոնի «Կապիտոլիումի բլուրում», ինչպես նաև Հին ԲալթիԱյն ԱՄՆ-ում կառուցված առաջին տաճարն է `ցանկացած քրիստոնեական դավանանքի համար:մորի տաճարը կամ Բալթիմորի տաճարը (հետագայում վերանվանվեց Սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման ազգային սրբավայրի բազիլիկ)։ Լաթրոբը նախագծեց այդ ժամանակվա ամենամեծ կառույցը Ամերիկայում` «Առևտրանակնների բորսա»-ն Բալթիմորիում։

Բենիամին Հենրի Բոնևալ Լաթրոբ
Դիմանկար
Ծնվել էմայիսի 1, 1764(1764-05-01)[1][2][3][…]
ԾննդավայրFulneck Moravian Settlement, Սիթի օֆ Լիդս, Արևմտյան Յորքշիր, Միացյալ Թագավորություն[4][5][6][…]
Մահացել էսեպտեմբերի 3, 1820(1820-09-03)[1][2][3][…] (56 տարեկան)
Մահվան վայրՕռլեան շրջան, Լուիզիանա, ԱՄՆ[4][5][7][…]
ԳերեզմանSaint Louis Cemetery No. 1[8][9]
Քաղաքացիություն ԱՄՆ և  Մեծ Բրիտանիայի թագավորություն
ԿրթությունFulneck School?
ԵրկերHammerwood Park?[10], Կապիտոլիում[7][11][12][…], National Statuary Hall?[7][13][14], Old Senate Chamber?[7][15][14], Old Supreme Court Chamber?[7][16][14] և St. John's Episcopal Church?[7][17][18]
Մասնագիտությունճարտարապետ, քաղինժեներ և բնագետ
Զբաղեցրած պաշտոններArchitect of the Capitol? և Architect of the Capitol?
ԱնդամությունԱմերիկական փիլիսոփայական ընկերություն[19] և Ամերիկայի հնավաճառության միություն
ԵրեխաներBenjamin Henry Latrobe, II?[9], Henry Sellon Boneval Latrobe?[6][9][20], John H. B. Latrobe?[6][9] և Lydia Sellon La Trobe?[9]
Ստորագրություն
Изображение автографа
 Benjamin Henry Latrobe Վիքիպահեստում

Լաթրոբը արտագաղթեց 1796 թվականին՝ առաջին անգամ հաստատվելով Վիրջինիայում, որտեղ նա աշխատում էր Վիրջինիա նահանգում գտնվող Ռիչմոնդ քաղաքի քրեակատարողական հիմնարկում։ Այնուհետև Լաթրոբը տեղափոխվեց Ֆիլադելֆիա, որտեղ հմտացրեց իր կարողությունները։ 1803 թ.-ին նա աշխատանքի է ընդունվել, որպես Միացյալ Նահանգների հասարակական շենքերի վերահսկիչ, և հաջորդ տասնչորս տարվա մեծ մասն անցկացրել է նոր ազգային մայրաքաղաք Վաշինգտոնում(Կոլումբիայի շրջանի նորակառույց դաշնային մայրաքաղաքում), որտեղ նա ծառայել է որպես Կապիտոլիումի երկրորդ ճարտարապետ։ Նա նաև պատասխանատու էր Սպիտակ տան պատկերասրահների նախագծման համար։ Իր կյանքի վերջին տարիները Լաթրոբն անց է կացրել Լուիզիանա նահանգում գտնվող Նոր Օռլեանում, աշխատելով ջրամատակարարման նախագծի վրա, և այնտեղ մահացել է 1820 թվականին դեղին տենդից։

Լաթրոբին անվանում են «ամերիկյան ճարտարապետության հայր»[21]։ Նա Շառլ Լա Թրոբի քեռին էր, ով Ավստրալիայում գտնվող Վիկտորիա նահանգի առաջին լեյտենանտ-նահանգապետն էր։

Կենսագրություն

խմբագրել
 
Ֆիլադելֆիայում գտնվող Latrobe's Center Square Water Works Ջորջ Բլեյքի փորագրությունը

Լաթրոբը ծնվել է 1764 թվականի մայիսի 1-ին Անգլիայի Արևմտյան Յորքշիր նահանգի Ֆուլնեկ քաղաքում գտնվող Մորավյան ավանում,որը Լիդս քաղաքի Պուդսիի մոտակայքում է։ Նրա ծնողներն էին Հուգենոտական տոհմից (Բողոքական ֆրանսիացի էր) Մորավական եկեղեցու առաջնորդ Սրբազան Բենիամին Լաթրոբեն և Աննա Մարգարետա Անտեսը, որի հայրը գերմանացի էր և ում մայրական կողմը հոլանդացի էր[22] : Անտեսը ծնվել է Փենսիլվանիայի ամերիկյան գաղութում, բայց նրա հայրը` մի հարուստ կալվածքատեր, ուղղարկել է նրան Ֆուլնեկ Մորավիան դպրոց հաճախելու համար։ Լաթրոբի հայրը, որը ղեկավարում էր Բրիտանիայի Մորավիայի բոլոր դպրոցներն ու հաստատությունները, ուներ լայն շրջապատ հասարակության վերին խավերում։ Նա ընգծեց կրթության, կրթաթոշակի, և սոցիալական փոխանակման արժեքի կարևորությունը, մինչդեռ Լաթրոբի մայրը որդու մեջ սերմանում էր հետաքրքրասիրություն և հետաքրքրություն Ամերիկայի հանդեպ[23]։ Փոքր տարիքից Բենյամին Հենրի Լաթրոբը սիրում էր նկարել բնապատկերներ և շենքեր[24] : Նա Մորավիայի առաջնորդ և երաժշտական կոմպոզիտոր Քրիստիան Իգնատիուս Լաթրոբեի եղբայրն էր։

1776 թ.-ին, տասներկու տարեկան հասակում, Լաթրոբին ուղարկեցին Վերին Լուսատիայի Նիեսկ քաղաքի Մորավական դպրոց, Սաքսոնիայի և Պրուսիայի գերմանական իշխանությունների սահմանի մոտ, որտեղ սովորում էր նրա եղբայրը[25]։ Տասնութ տարեկան հասակում նա մի քանի ամիս շրջել է Գերմանիայով, այնուհետև միացել Պրուսական արքայական բանակին՝ մտերիմ ընկերներ դառնալով Միացյալ Նահանգների բանակի ականավոր սպայի հետ։ Լաթրոբը նաև երկար ժամանակ ծառայել է ավստրիական կայսերական բանակում` ստացնալով վնասվածքներ և տառապել որոշ հիվանդություններից[26][27] : Ապաքինվելուց հետո նա սկսեց մայրցամաքային «Գրանդ տուր»-ը՝ այցելելով Սաքսոնիա, Փարիզ, Իտալիա և այլ վայրեր[28]։ Իր կրթության և ճանապարհորդությունների շնորհիվ նա տիրապետում էր ֆրանսերենի, հին և ժամանակակից հունարենի, ինչպես նաև լատիներենի։ Նա լավ գիտեր իտալերեն և իսպաներեն և որոշակի գիտելիքներ եբրայերենից[29] : Լաթրոբը 1815 թ.-ին ընտրվել է «Ամերիկյան հնագիտական հասարակության» անդամ[30] :

Նրա որդին՝ Բենիամին Հենրի Լաթրոբը II, (երբեմն անվանում են «Կրտսեր»), նույնպես աշխատում էր որպես քաղաքացիական ինժեներ։ 1827թ.-ին, նա միացավ նորաստեղծ ծրագրին` Բալթիմոր-Օհայո երկաթգծի կազմակերպմանն ու նախագծեց ամենաերկար և բարդ կամուրջը իր սկզբնական ուղղու վրա, կամարաձև կամուրջ` Թոմաս Վիադուկ (չորս բազմակամար «վիադուկներից»` երրորդը)[31] :

Մյուս որդին` Ջոն Հազլեհերսթ Բոնևալ Լաթրոբը (1803–1891), հայտնի քաղաքացիական առաջնորդ, իրավաբան, հեղինակ, պատմաբան, նկարիչ, գյուտարար, մտավորական և սոցիալական ակտիվիստ էր Մերիլենդում։

Թոռը՝ Չարլզ Հազլեհերսթ Լաթրոբը (1834–1902), Բենիամին Հենրի Լատրոբ II- ի որդին, դաշնակցային զինծառայող[32] , նաև շարունակեց ճարտարապետի և ինժեների ավանդույթները՝ կամուրջներ կառուցելով Բալթիմորի և Օհայոյի քաղաքի և երկաթուղու համար։ Բալթիմորի հարավում գտնվող «Latrobe Park»-ն անվանվել է ի պատիվ ընտանիքի, ինչպես ֆրանսիական թաղամասում գտնվող Նոր Օրլեանի «Latrobe Park»-ը։

Ճանապարհորդություններ

խմբագրել

Անգլիա

խմբագրել

Լաթրոբը վերադարձավ Անգլիա 1784-ին, և աշակերտվեց Ջոն Սմեթոնի մոտ ինժեներ, որը հայտնի էր Էդիսթոն փարոսի նախագծմաման համար[28] : Այնուհետև 1787 կամ 1788 թվականներին նա կարճ ժամանակ աշխատել է, որպես նեոկլասիկ ճարտարապետ Սամուել Պեպիս Կոկերելի գրասենյակում[33]։ 1790 թվականին Լաթրոբը նշանակվեց Լոնդոնի պետական գրասենյակների վերահսկիչ և 1791 թվականին հիմնեց իր սեփական մասնավոր պրակտիկան[33][34]։ Լաթրոբին հանձնարարվել է 1792 թվականին նախագծել «Hammerwood Lodge»-ը, Սասեքսում գտնվող «East Grinstead»-ի մերձակայքում[35], իր առաջին անկախ աշխատանքը, իսկ 1793-ին նա նախագծել է «Ashdown House»-ը[36]։ Լաթրոբը մասնակցեց Սուրեյում Բասինգստոկի ջրանցքի կառուցմանը, ինժեներներ Ջոն Սմիթոնի և Ուիլյամ Ջեսոպի հետ միասին։ 1793 թ.-ի գարնանը Լաթրոբիին վարձեցին պլանավորելու Սև ջրատար գետի բարելավումները Մալդոնից մինչև Բիլեյ,այնպես որ Մալդոն նավահանգիստը կարող էր մրցել Չելմերի և Սև ջրատար «Navigation»- ի հետ, որոնք շրջանցում էին քաղաքը[37]։ Նախագիծը տևեց մինչև 1795-ի սկիզբը, երբ խորհրդարանը հրաժարվեց հաստատել նրա ծրագիրը։ Լաթրոբը չէր վարձատրվել նախագծում կատարած աշխատանքի համար[38] և կանգնել էր սնանկության առաջ[39]։

1790-ի փետրվարին Լաթրոբն ամուսնացավ Լիդիա Սելոնի հետ, և նրանք ակտիվ հասարակական կյանքով ապրեցին Լոնդոնում։ Զույգը ունեցավ դուստր (Լիդիա Սելլոն Լաթրոբ) և որդի (Հենրի Սելլոն Բոնևալ Լաթրոբը) մինչ նա մահացավ ծննդաբերության ժամանակ ՝ 1793 թվականի նոյեմբերին[40] : Լիդիան ժառանգեց իր հոր հարստությունը, որն, իր հերթին, պետք է փոխանցվեր երեխաներին իրենց հորեղբայրների վստահության միջոցով, բայց այդպես էլ չփոխանցվեց երեխաներին[41]։ 1975թ.-ին Լաթրոբը հիասթափվեց և որոշեց արտագաղթել Ամերիկա` մեկնելով նոյեմբերի 25-ին «Էլիզա» նավով[39][42]։

Ամերիկայում Լաթրոբը հայտնի էր իր տեղաբանական և լանդշաֆտային ջրաներկերով աշխատանքների շարքով, շարքը սկսվեց Էլիզայից Անգլիայի հարավային ափի Սպիտակ ժայռերի տեսարանով։ Այս շարքին նախորդել է «East Grinstead»-ի ջրաներկով աշխատանքը, որը թվագրվել է 1795 թվականի սեպտեմբերի 8-ին։

Վիրջինիա

խմբագրել
 
Բենիամին Հենրի Լատրոբը , հեղինակ՝ Ֆիլիպո Կոստագինի

Լաթրոբը ժամանեց Նորֆոլկ, որը գտնվում է Վիրջինիա նահանգում,1796 թ. մարտի կեսերին չորս ամսվա տանջալից ճանապարհորդությունից հետո նավի վրա,ովքեր տառապում էի սննդի պակասից և ուժասպառ լինում[43] : Լաթրոբը սկզբում ժամանակ անցկացրեց Նորֆոլկում, որտեղ նա նախագծեց «Ուիլյամ Պենոքի տունը», այնուհետև ճանապարհորդեց դեպի Ռիչմոնդ 1796 թվականի ապրիլին[44][45] : Վիրջինիա ժամանելուց անմիջապես հետո Լաթրոբը ընկերացավ Բուշրոդ Վաշինգտոնի ՝ նախագահ Ջորջ Վաշինգտոնի եղբորորդու, ինչպես նաև Էդմունդ Ռանդոլֆի և այլ հայտնի գործիչների հետ[46]։ 1796-ի ամռանը Բուշրոդ Վաշինգտոնի միջոցով Լաթրոբը կարողացավ այցելել Վերնոն լեռ ՝ հանդիպելու նախագահի հետ[47]։

ԱՄՆ-ում Լաթրոբի առաջին խոշոր նախագիծը Ռիչմոնդ քաղաքում գտնվող պետական քրեակատարողական հիմնարկն էր, որը շահագործման հանձնվեց 1797 թվականին[48] : Քրեակատարողական հիմնարկում իրականացվել են քրեակատարողական համակարգի բարեփոխման բազմաթիվ նորարարական գաղափարներ, որոնք այնուհետև աջակցել են Թոմաս Ջեֆերսոնը և այլք, ներառյալ կիսաշրջանի մեջ տեղադրված տեսախցիկները, ինչը հնարավորություն է տվել պարզեցնել վերահսկողությունը, ինչպես նաև բարելավել կյանքի պայմանները` սանիտարական և օդափոխիչ[49]։ Նա նաև պիոներ էր Ռիչմոնդ բանտում մեկուսարան օգտագործելիս[50] : Գտնվելով Վիրջինիայում Լաթրոբն աշխատում էր Ուիլյամսբուրգի մոտ գտնվող «Green Spring» առանձնատանը, որը կառուցել էր տասնյոթերորդ դարում նահանգապետ Սըր Ուիլյամ Բերկլիը, բայց այն քանդվեց Ամերիկյան հեղափոխական պատերազմից հետո[51]։ Լաթրոբը նախագծեց Ֆորտ Նելսոնը,որը գտնվում է Վիրջինիայում 1798 թ.-ին[52][53] : Նա նաև գծագրեր է պատրաստել չկառուցված մի շարք տների համար, այդ թվում ՝ Ռիչմոնդի մոտակայքում գտնվող «Միլլ Հիլլի» տնկարկների[54]։

Մեկ տարի Վիրջինայում անցկացնելուց հետո, նոր տարածքներ բացահայտելու հետաքրքրությունը մարեց, և Վիրջինիայում Լաթրոբը միայնակ ու անհանգիստ զգում իրեն[55] : Գիամբատիստա Սկանդելլան, ով Լաթրոբի ընկերն էր, առաջարկեց Ֆիլադելֆիան որպես իդեալական վայր իր համար[56]:1798 թվականի ապրիլին Լաթրոբն առաջին անգամ այցելեց Ֆիլադելֆիա ՝ հանդիպելով Փենսիլվանիայի բանկի նախագահ Սեմյուել Ֆ.Ֆոքսի հետ և նրան ներկայացրեց նոր բանկի շենքի նախագիծը։ Այն ժամանակ Ֆիլադելֆիայում քաղաքական մթնոլորտը խիստ տարբերվում էր Վիրջինիայիից, ֆեդերալիստների և Ջեֆերսոնի դեմոկրատական հանրապետականների միջև ուժեղ տարաձայնություններ էին առաջացել, ինչպես նաև հակաֆրանսիական տրամադրություններ, ուստի քաղաքն այնքան էլ հյուրընկալ չէր Լաթրոբի համար[57]։ Ֆիլադելֆիա տանող ճանապարհին Լաթրոբն անցավ մայրաքաղաք Վաշինգտոնով,որը այդ ժամանակ կառուցվում էր (համագումարը և նախագահը չժամանեցին մինչև 1800 թվական), որտեղ նա հանդիպեց մայրաքաղաքի առաջին ճարտարապետ Ուիլիամ Թորնթոնի հետ և առաջին անգամ աչքի անցկացրեց Միացյալ Նահանգների Կապիտոլը։ Նա կրկին կանգ առավ Վաշինգտոնի մոտ ՝ Ռիչմոնդ վերադառնալիս[58] : Լաթրոբը մնաց Վիրջինիա նահանգի Ռիչմոնդ քաղաքում, մինչև 1798 թվականի նոյեմբերը, երբ նրա դիզայնը ընտրվեց Փենսիլվանիայի բանկի համար։ Նա տեղափոխվեց Ֆիլադելֆիա, որպեսզի կարողանա վերահսկել շինարարությունը[59][60], չնայած շարունակում էր ժամանակ առ ժամանակ ծրագրեր կազմել Վիրջինիայում ապրող հաճախորդների համար[61]

Ֆիլադելֆիա

խմբագրել

Այն ժամանակվանից, երբ նա ժամանեց Ֆիլադելֆիա, Լաթրոբի երկու ընկերները` Սկանդելլան և Վոլնին, հեռացել են «Alien and Sedition Acts»-ի վերաբերյալ, բա մտահոգությունների պատճառով, այց Լաթրոբը ծանոթացավ Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության իրենց ծանոթների հետ։ Լաթրոբը հասարակությանը ներկայացրեց մի քանի հոդված երկրաբանության և բնական պատմության մեջ իր դիտարկումների մասին և դարձավ կազմակերպության անդամ[62]։ Իր հմայիչ անհատականությամբ Լաթրոբը արագորեն ձեռք բերեց այլ ընկերներ Ֆիլադելֆիայի ազդեցիկ ֆինանսական և գործարար ընտանիքների շարքում և մտերիմ ընկերներ դարձան Նիկոլաս Ռուզվելտի՝ շոգեքարշի տաղանդավոր շինարարի հետ, ով կօգներ Լաթրոբին իր ջրմուղային կառույցների նախագծերում[63]։

Ֆիլադելֆիայում Լաթրոբի առաջին խոշոր նախագիծը Պենսիլվանիայի բանկի նախագիծն էր, որը Հունական Վերածննդի ճարտարապետության առաջին նմուշն էր Միացյալ Նահանգներում։ Այն քանդվեց 1870 թվականին[64] : Այս հանձնաժողովը համոզեց նրան հաստատել իր պրակտիկան Ֆիլադելֆիայում, որտեղ նա հեղինակություն վաստակեց[65]։

Լաթրոբին վարձել են նաև Ֆիլադելֆիայի կենտրոնական հրապարակում ջրատարների նախագծման համար։ Պոմպի տունը, որը տեղակայված է Բրոդ և Մարկետ փողոցի վրա (այժմ ՝ Ֆիլադելֆիայի քաղաքապետարան), նախագծել է Լաթրոբը՝ Հունական վերածննդի ոճով[66] : Այն սնուցվում էր Սկուկլ գետից` գտնվելով մեկ մղոն հեռավորության վրա և պարունակում էր երկու գոլորշու շարժիչ, որոնք այն մղում էին իր աշտարակի փայտե ավազանի մեջ։ Ձգողականության ուժը, այնուհետև ջուրը մղեց փայտե խողովակաշարերով դեպի տներ և ձեռնարկություններ։ Ֆիլադելֆիայում ջրատարի նախագծի վրա աշխատելուց հետո Լաթրոբեն աշխատել է որպես ինժեներ «Chesapeake & Delaware Canal» ջրանցքների վրա։

Բացի Հունական վերածննդի նմուշներից, Լաթրոբը իր շատ գործերում օգտագործել է նաև նեոգոթական վերածննդի նմուշներից, ներառյալ Ֆիլադելֆիայում գտնվող Սեդգլիի 1799 թ.դիզայնը, գյուղական առանձնատան համար[67]։ Գոթական վերածննդի ոճը օգտագործվել է նաև Ֆիլադելֆիա Բանկի շենքի Լաթրոբի նախագծման մեջ, որը կառուցվել է 1807 թվականին և քանդվել է 1836 թվականին[68]։ Որպես երիտասարդ ճարտարապետ՝ Ռոբերտ Միլսը աշխատել է որպես Լաթրոբի օգնական հետ 1803 թվականից մինչև 1808 թվականը, երբ նա հիմնել է իր սեփական պրակտիկան[69]։

Ֆիլադելֆիայում գտնվելու ժամանակ Լաթրոբն ամուսնացավ Մերի Էլիզաբեթ Հազլեհորստի (1771–1841) հետ, 1800 թվականին[64] : Զույգը ունեցել է մի քանի զավակ։

Վաշինգտոն ԿՇ

խմբագրել
 
Լաթղոբ Գեյթ՝ Վաշինգտոնի ծովային նավահանգիստ

Միացյալ Նահանգներում Լաթրոբը շատ արագ դարձավ երկրում առաջին պրոֆեսիոնալ ճարտարապետը[70]։ Լաթրոբը, ով Թոմաս Ջեֆերսոնի ընկերն էր` ազդեցություն ունեցավ Վիրջինիայի համալսարանի համար Ջեֆերսոնի նախագծի վրա[71] : Լաթրոբը նաև գիտեր Ջեյմս Մոնրոյին, ինչպես նաև Նոր Օռլեանի ճարտարապետ և ծովահեն Բարթելեմի Լաֆոնին, որը նախընտրում էր ճարտարապետ Աարոն Բուրը, և նա սովորեցնում էր ճարտարապետ Ուիլյամ Սթրիքլենդին[70]։

 
Սպիտակ տան գլխավոր սյուժետային ծրագիրը Բենջամին Հենրի Լատրոբեի կողմից, 1807 թվական

1803 թվականին Ջեֆերսոնը վարձեց Լաթրոբին որպես Միացյալ Նահանգների հասարակական կառույցների տեսուչ և աշխատել որպես ԱՄՆ Կապիտոլիումի շինարարության կառավարիչ[72] : Քանի որ կապիտոլիումի շինարարությունն արդեն ընթացքի մեջ էր, Լաթրոբին հանձնարարվեց աշխատել Ուիլյամ Թորնթոնի ծրագրերի հետ[73], ինչը Լաթրոբը քննադատեց։ 1803-ին փոխնախագահ Ահարոն Բուրին ուղղված նամակում նա նկարագրեց պլաններն ու կատարված աշխատանքը որպես «սխալ նախագծեր»[74] : Այնուամենայնիվ, Նախագահ Թոմաս Ջեֆերսոնը պնդեց, որպեսզի Լաթրոբը հետևի Թորոնթոի` կապիտոլի համար ,նախագծին[75] : Չնայած Լաթրոբի հիմնական աշխատանքը` ղեկավարել Միացյալ Նահանգների Կապիտոլիումի շինարարությունը, նա նաև պատասխանատու էր Վաշինգտոնի բազմաթիվ այլ նախագծերի համար։ 1804-ին նա դարձավ Միացյալ Նահանգների ռազմածովային ուժերի գլխավոր ինժեներ[72]։ Որպես գլխավոր տեսուչ ՝ Լաթրոբը պատասխանատու էր Վաշինգտոնյան ջրանցքի համար[76] : Լաթրոբը ջրանցքի առաջխաղացման հետ կապված բյուրոկրատական խոչընդոտների էր բախվում, ընկերության տնօրենների հետ,ովքեր մերժում էին քարե կողպեքներ ստեղծելու նրա խնդրանքը։ Փոխարենը ջրանցքը կառուցվել է փայտե կողպեքներով, որոնք հետագայում ոչնչացվել են ուժեղ փոթորկի ժամանակ 1811 թվականին[77]։ Լաթրոբը նաև նախագծեց Վաշինգտոնի ռազմածովային նավատորմի հիմնական վարոտը[78]։ Լաթրոբն աշխատում էր Վաշինգտոնում այլ տրանսպորտային նախագծերի վրա, ներառյալ Վաշինգտոնի և Ալեքսանդրիայի մայրուղիների նախագծի վրա, որոնք Վաշինգտոնը միացնում էին Ալեքսանդրիային, և Ֆրեդերիկին, Մերիլենդին կապող ճանապարհին, և երրորդ ճանապարհին ՝ Կոլումբիայի մայրուղուն,անցնելով Բլադենսբուրգով հասնում էր Բալթիմոր[79] :

Բենիամին Լաթրոբը պատասխանատու էր Լաֆայետ հրապարակի շրջակայքում տեղակայված մի շարք այլ նախագծերի համար, այդ թվում ՝ Սուրբ Հովհաննեսի եպիսկոպոսական եկեղեցու, Դեկատուրի տան և Սպիտակ տան պատկերասրահների համար[80]։ Լաթրոբի նախագծած մասնավոր տները ներառում են Ջոն Պ. Վան Նեսի և Փիթեր Կազանովեի գլխավորած հանձնաժողովները[81]։

1812 թվականի հունիսին Կապիտոլիումի շինարարությունը դադարեցվեց, 1812 թվականի պատերազմի սկվելու պատճառով և Միացյալ Նահանգների Առաջին բանկի ձախողմամբ[82]։ Պատերազմի ընթացքում Լաթրոբը տեղափոխվեց Պիտսբուրգ և վերադարձավ Վաշինգտոն 1815 թվականին, որպես Կապիտոլիումի ճարտարապետ, ով պատասխանատվություն էր կապիտոլիումի վերակառուցման համար, որը ավերվել էր պատերազմի ընթացքում։ Լատրոբին ավելի մեծ ազատություն տրվեց Կապիտոլիումի վերակառուցման համար` իր իսկ դիզայնի տարրերը ինտերիերի մեջ կիրառելու համար[75]։ Լաթրոբի՝ Վաշինգտոնում գտնվելու ընթացքում, նա որոշ չափով շարունակում էր իր մասնավոր պրակտիկ գործունեությունը և այլ նախագծեր Ֆիլադելֆիայում և այլուր։ Նրա գործակատար Ջոն Լենտալը հաճախ էր հորդորում Լաթրոբին ավելի շատ ժամանակ անցկացնել Վաշինգտոնում[83]։ Մինչև 1817 թվականը, Լաթրոբը Նախագահ Ջեյմս Մոնրոյին տրամադրել էր ամբողջ շենքի ամբողջական նախագիծը[84]։ Նա 1817 թվականի նոյեմբերի 20-ին հրաժարվեց Կապիտոլիումի ճարտարապետի պաշտոնից, և առանց այդ մեծ հանձնաժողովի, Լաթրոբեն բախվեց դժվարությունների և սնանկացավ:Լաթրոբը մեկնեց Վաշինգտոնից` Բալթիմոր, 1818 թվականի հունվարին[85]։ Լաթրոբը վատատեսորեն հեռացավ Վաշինգտոնից, քաղաքի դիզայնի նրա իդեալների հակասությամբ։ Լաթրոբին դուր չէր գալիս քաղաքի համար բարոկկո ոճի ծրագիրը և «L'Enfant»- ի ծրագրի մյուս ասպեկտները, և դժգոհ էր, որ ստիպված էր համաձայնվել Կապիտոլիումի շենքի վերաբերյալ Թորնթոնի ծրագրերին[86]:Ըստ Լաթրոբի, քաղաքի ընդհանուր պլանի ամենամեծ խնդիրներից մեկը նրա ներքին հսկայական հեռավորություններն էին, և նա Վաշինգտոնի ջրանցքը համարում էր առանցքային գործոն, որը հաջողության դեպքում կարող էր օգնել լուծել այս խնդիրը[87]։ Լաթրոբը մտահոգություններ ուներ քաղաքի տնտեսական ներուժի վերաբերյալ և պնդում էր,որ ճանապարհի կառուցումը` Վաշինգտոնի կապումը Ֆրեդերիկի հյուսիս-արևմուտքին, կբարելավի տնտեսական առևտուրը Վաշինգտոնի միջոցով[77] :

Նոր Օռլեան

խմբագրել
 
Մերիլենդ նահանգի Բալթիմոր քաղաքում Սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման ազգային բազիլիկ տաճար

Լաթրոբը Նոր Օռլեանում,որը տեղակայված Միսիսիպի գետի ափին, ներուժի մեծ աճ էր տեսնում, շոգենավի հայտնաբերմամբ և տեխնոլոգիայի նկատմամբ մեծ հետաքրքրությամբ։ Լաթրոբի առաջին նախագիծը ԱՄՆ մաքսային առաջին շենքն էր՝ կառուցված 1807 թվականին։ 1810 թվականին Լաթրոբեն իր որդուն ՝ Հենրի Սելոն «Բոնեվալ» Լատրոբեին ուղարկեց քաղաք ՝ Նոր Օռլեանի քաղաքային խորհրդին ջրային համակարգի նախագիծը ներկայացնելու համար։ Լաթրոբի ծրագիրը ՝ ջրմուղային կառույցների համակարգի համար,հիմնվելով Ֆիլադելֆիայում, որը նա ավելի վաղ նախագծել էր։ Համակարգը Ֆիլադելֆիայում ստեղծվել է որպես պատասխան դեղին տենդի համաճարակների, որոնք ազդում են քաղաքի վրա։ Լաթրոբի համակարգը օգտագործվում էր գոլորշու պոմպեր Շույկիլի գետից ջուրը ջրամբար մղելու համար, որպեսզի ձգողականությունն օգտագործվի այնտեղից ջուր տեղափոխելու քաղաքի բնակիչներին[88]։

Նոր Օռլեանի ջրմուղի նախագիծը նույնպես նախատեսված էր ջուրը աղազերծելու համար ՝ գոլորշով աշխատող պոմպերի միջոցով։ Գտնվելով Նոր Օռլեանում, Լաթրոբի որդին մասնակցեց բրտանական զորքերի դեմ մղվող պայքարին, 1815 թվականին և և ստանձնեց այլ նախագծերի կառուցմանը՝ ներառյալ փարոսի կառուցումը, նոր բարեգործական հիվանդանոց և Ֆրանսիայի օպերային թատրոնը։ Նոր Օռլեանը համաձայնվեց ջրամատակարարման նախագիծը շահագործման հանձնել 1811 թվականին, չնայած Լաթրոբը պատրաստ չէր նախագիծը ընդունելուն և բախվեց ֆինանսական մեծ խնդիրների՝ ծրագրի համար բավարար ներդրողներ գտնելու համար։ Միացյալ Նահանգների Կապիտոլիումի շուրջ նրա աշխատանքն ավարտվեց 1812 թվականի պատերազմը սկսվելուց առաջ ՝ վերջ դնելով կայուն եկամտի աղբյուրին։ Պատերազմի տարիներին Լաթրոբը անհաջող փորձեր արեց, գումար աշխատելու համար, կազմեց մի քանի ռազմական սխեմաներ, այդ թվում նաև շոգենավերի նախագծերը։ 1814 թվականին համագործակցեց Ռոբերտ Ֆուլտոնի հետ Պիտսբուրգում հիմնված շոգենավերի ընկերությունում։Պիտսբուրգում գտնվելու ընթացքում Լաթրոբը նախագծեց և կառուցեց թատրոն Պեպինի և Բրեշարդի կրկեսի համար.[89]։Բրիտանական բանակի կողմից ԱՄՆ-ի Կապիտոլիումի և Սպիտակ տան այրվելուց հետո Լաթրոբը մնաց Վաշինգտոնում `օգնելու վերակառուցմանը, և Լաթրոբեի որդին ստանձնեց Նոր Օռլեանի ջրամատակարարման նախագծի աշխատանքին[88]։ Լաթրոբի նախագիծը ձգձգվեց`փորձելով կառուցել շարժիչ հիդրավլիկ կոնստրուկցիաների համար, որը նա վերջապես ավարտեց 1819 թվականին։ Նոր Օռլեանում ջրամատակարարման համակարգի նախագծման և կառուցման գործընթացը տևեց տասնմեկ տարի։ Այս նախագծից բացի, Լաթրոբը նախագծեց սուրբ Լուի տաճարի կենտրոնական աշտարակը, որը նրա վերջին ճարտարապետական նախագիծն էր[88] : Լաթրոբը մահացավ 1820 թվականի սեպտեմբերի 3-ին դեղին տենդից, երբ աշխատում էր Լուիզիանայում[90]։ Նրան թաղեցին Նոր Օռլեանի սուրբ Լուի գերեզմանատանը, որտեղ երեք տարի առաջ թաղվել էր նրա ավագ որդին ՝ ճարտարապետ Հենրի Սելոն Բոնեվալ Լաթրոբեն (1792–1817), որը նույնպես դեղին տենդի զոհն էր դարձել[78]։

Ծանոթագրություններ

խմբագրել
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Bibliothèque nationale de France data.bnf.fr (ֆր.): տվյալների բաց շտեմարան — 2011.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Encyclopædia Britannica
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Շոտլանդացի ճարտարապետների բառարան
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Proleksis enciklopedija, Opća i nacionalna enciklopedija (хорв.) — 2009.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 https://www.mcnbiografias.com/app-bio/do/show?key=latrobe-benjamin-henry
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Notable Names Database — 2002.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 https://www.aoc.gov/about-us/history/architects-of-the-capitol/benjamin-henry-latrobe
  8. ↑ BillionGraves — 2011.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 https://www.mdhistory.org/resources/benjamin-henry-latrobe/
  10. ↑ Oxford Reference — OUP. — ISBN 978-0-19-960586-6
  11. ↑ Cultural Objects Name Authority
  12. ↑ DC Historic Sites — DC Preservation League.
  13. ↑ https://www.aoc.gov/explore-capitol-campus/buildings-grounds/capitol-building/house-wing/statuary-hall
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 https://www.aoc.gov/explore-capitol-campus/blog/benjamin-henry-latrobes-capitol-contributions
  15. ↑ https://www.aoc.gov/explore-capitol-campus/buildings-grounds/capitol-building/senate-wing/old-senate-chamber
  16. ↑ https://www.aoc.gov/explore-capitol-campus/buildings-grounds/capitol-building/senate-wing/old-supreme-court-chamber
  17. ↑ Society of Architectural Historians SAH Archipedia — Chicago, IL, [Charlottesville, Va.], London: Society of Architectural Historians, University of Virginia Press, 2012. — ISBN 978-0-8139-3348-1
  18. ↑ https://library.whitehousehistory.org/fotoweb/archives/5017-Digital-Library/Main%20Index/Artwork/1120635.tif.info
  19. ↑ https://heald.nga.gov/mediawiki/index.php/Benjamin_Henry_Latrobe
  20. ↑ Union List of Artist Names
  21. ↑ Ravetz, Alison. «Benjamin Henry Latrobe: "Father of American Architecture"». C-SPAN. Արխիվացված է օրիգինալից 2013 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 11-ին.
  22. ↑ Latrobe 1905, էջ. VII
  23. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 6–8
  24. ↑ Hamlin 1955, էջ. 11
  25. ↑ Latrobe 1979Կաղապար:Full citation needed
  26. ↑ Latrobe 1905, էջ. X
  27. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 13–15
  28. ↑ 28,0 28,1 Hamlin 1955, էջ. 16
  29. ↑ Hamlin 1955, էջ. 17
  30. ↑ American Antiquarian Society Members Directory
  31. ↑ Harwood, Herbert H., Jr. (1994). Impossible Challenge II: Baltimore to Washington and Harpers Ferry on the Potomac River from 1828 to 1994. Baltimore, MD: Barnard, Roberts & Co. էջ 50. ISBN 0934118221.{{cite book}}: CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (link)
  32. ↑ "Latrobe, Charles Hazelhurst", in Concise Dictionary of American Biography (1964), New York: Scribner's.
  33. ↑ 33,0 33,1 Latrobe 1905, էջ. XI
  34. ↑ Hamlin 1955, էջ. 42
  35. ↑ «Benjamin Henry Latrobe». Hammerwood Park.
  36. ↑ Colvin, H. M. Colvin (1954). A Biographical Dictionary of English Architects, 1660–1840. Harvard University Press. էջ 357. ISBN 0-7808-0042-7.
  37. ↑ John Boyes & Ronald Russell (1977). The Canals of Eastern England. David and Charles. էջ 70. ISBN 978-0-7153-7415-3.
  38. ↑ Formwalt 1979, էջեր. 16–30
  39. ↑ 39,0 39,1 Hamlin 1955, էջ. 34
  40. ↑ Hamlin 1955, էջ. 32
  41. ↑ Hamlin 1955, էջ. 30
  42. ↑ Hamlin 1955, էջ. 53
  43. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 54–64
  44. ↑ Hamlin 1955, էջ. 69
  45. ↑ Fazio & Snadon 2006, էջեր. 210–221
  46. ↑ Latrobe 1905, էջ. XVII
  47. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 75–79
  48. ↑ Formwalt 1977, էջ. 388
  49. ↑ Roth, Leland M. (1980). A Concise History of American Architecture. Westview Press. էջեր 67. ISBN 0-06-438490-X.
  50. ↑ Frary 1969, էջ. 64
  51. ↑ «Historic Jamestown, Green Spring Plantation». National Park Service. Վերցված է 2007 թ․ հուլիսի 7-ին.
  52. ↑ Kaufmann, J.E.; Kaufmann, H.W. (2007). Fortress America: The Forts That Defended America, 1600 to the Present. Da Capo Press. էջ 145.
  53. ↑ «Designs for Democracy». National Archives and Records Administration. Վերցված է 2012 թ․ հունվարի 2-ին.
  54. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 98–99
  55. ↑ Hamlin 1955, էջ. 92
  56. ↑ Hamlin 1955, էջ. 80
  57. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 128–130
  58. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 130–131
  59. ↑ Latrobe 1905, էջ. 132
  60. ↑ Latrobe 1905, էջ. XIV
  61. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 110–120
  62. ↑ Hamlin 1955, էջ. 133
  63. ↑ Hamlin 1955, էջեր. 134–145
  64. ↑ 64,0 64,1 «Biography from the American Architects and Buildings database». Philadelphia Architects and Buildings.
  65. ↑ Tatum 1961, էջ. 59
  66. ↑ Tatum 1961, էջ. 58
  67. ↑ Tatum 1961, էջ. 75
  68. ↑ Tatum 1961, էջ. 76
  69. ↑ Tatum 1961, էջ. 64
  70. ↑ 70,0 70,1 Roth, Leland M. (1993). Understanding Architecture: Its Elements, History and Meaning (First ed.). Boulder, CO: Westview Press. էջեր 117–18, 415. ISBN 0-06-430158-3.
  71. ↑ Loi, M. (2020). Origins and Development of the American Campus: The "Academical Village" of Thomas Jefferson. Research for Development. Springer, Cham. էջեր 85–94. doi:10.1007/978-3-030-33687-5_8. ISBN 978-3-030-33686-8. Վերցված է 2020 թ․ դեկտեմբերի 4-ին. {{cite book}}: |website= ignored (օգնություն)
  72. ↑ 72,0 72,1 Carter 1972, էջ. 128
  73. ↑ Frary 1969, էջեր. 60–61
  74. ↑ Latrobe 1905, էջ. 117
  75. ↑ 75,0 75,1 Dumbauld 1980, էջ. 75
  76. ↑ Carter 1972, էջ. 139
  77. ↑ 77,0 77,1 Carter 1972, էջ. 140
  78. ↑ 78,0 78,1 Latrobe Jr., John H. B. «Latrobe Family – Benjamin Henry Latrobe». Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  79. ↑ Formwalt 1972, էջ. 41Կաղապար:Full citation needed
  80. ↑ «Public, Private and Service Spaces at Decatur House». Decatur House Museum. Արխիվացված է օրիգինալից 2007 թ․ փետրվարի 16-ին.
  81. ↑ Formwalt 1980, էջ. 38
  82. ↑ Carter 1972, էջ. 141
  83. ↑ Frary 1969, էջ. 69
  84. ↑ Carter 1972, էջ. 142
  85. ↑ Latrobe 1905, էջ. 150
  86. ↑ Carter 1972, էջ. 149
  87. ↑ Carter 1972, էջ. 143
  88. ↑ 88,0 88,1 88,2 Donaldson 1987, էջեր. 381–396
  89. ↑ Semmes, John Edward. John H. B. Latrobe and His Times, 1803–1891. Baltimore: The Norman Remington Co., 1917.
  90. ↑ Latrobe, Jr., John H.B. «Latrobe Family». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ փետրվարի 10-ին.
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Բենիամին_Հենրի_Բոնևալ_Լաթրոբ&oldid=10133515» էջից