Բազել

Բազել
Քաղաք
	Բազել
	Basel, Bâle
Դրոշ	Զինանշան
Երկիր	Շվեյցարիա
Առաջին հիշատակում	374
Մակերես	22.75 կմ²
ԲԾՄ	260 մ
Պաշտոնական լեզու	գերմաներեն
Խոսվող լեզուներ	ֆրանսերեն
Բնակչություն	167․365 մարդ (2008)
Խտություն	7,357 մարդ/կմ²
Ժամային գոտի	UTC+1, ամառը UTC+2
Հեռախոսային կոդ	061
Փոստային ինդեքս	4000
Փոստային ինդեքսներ	4000
Ավտոմոբիլային կոդ	BS
Պաշտոնական կայք	basel.ch
	Բազել Վիքիպահեստում

Բազելը (գերմ.՝ Basel, ֆր.՝ Bâle), քաղաք Շվեյցարիայում։

ՏարածքԽմբագրել

Բազել քաղաքի մակերեսը կազմում է 22.75 կմ²։ Քաղաքը Շվեյցարիայի տարածքում թվով երրորդն է։ Ունի ծովի մակերևույթից 260 մ բարձրություն։ Բազելը այժմ զբոսաշրջության մեծ կենտրոններից է։ Ամռանը այստեղ գալիս են հարևան տարբեր երկրներից այդ թվում հարևան Գերմանիայից, այստեղ են գալիս նաև Ֆրանսիայից ու Իտալիայից։ Ձմռանը քաղաքում զարգանում է լեռնադահուկային սպորտը։

ԲնակչությունԽմբագրել

Բազելի բնակչության ամենամեծ մասը կազմում են տեղաբնիկները սակայն կան նաև Գերմանիայից, Չեխիայից, Ֆրանսիայից, Իտալիայից, Իսպանիայից և Պորտուգալիայից այստեղ մնացած և տեղաբնիկների հետ սերված եվրոպացիներ։ Ամբողջ Բազել քաղաքի բնակչությունը կազմում է 167,365 մարդ (ըստ 2008 թվականի մարդահամարի)։ Բնակչության միջին խտությունը կազմում է 7,357 մարդ/կմ²։

Բնակչության կազմը, մարդ^[1]
1980	1990	2000	2010	2015
182 143	178 428	166 558	163 216	169 916

Պաշտոնական լեզուն համարվում է գերմաներեն լեզվի շվեյցարական բարբառը։ 2000 թվականի մարդահամարի արդյունքում. գերմաներենը համարում էին մայրենի լեզու բնակչության 77,8 %-ը (129 592 մարդ), իտալերենը՝ 5,4 % (9 049 մարդ), ֆրանսերենը՝ 2,6 % (4 280 մարդ), ռոմանշերենը՝ 202 մարդ։

Կրոն

2000 թվականի տվյալներով 41 916 քաղաքացի (25,2 %) դավանում են կաթոլիկ եկեղեցուն, 39 180 մարդ (23,5 %) բողոքական են, 4 567 մարդ (2,74 %) այլ քրիստոնեական դավանանքի։ Քաղաքում կան նաև շուրջ 12 368 մուսուլմաններ (7,43 %), 1 325 հրեաներ (0,80 %), 947 հնդիկներ, 746 բուդիստներ և 485 մարդ՝ այլ դավանանքների։ Աթեիստներ են 52 321 քաղաքացիներ (31,41 %), իսկ 8 780 մարդ (5,27 %) չի պատասխանել հարցումներին^[2]։

ԿլիմաԽմբագրել

**Բազելի կլիման, Շվեյցարիա**^[3] + **Բազելի տեղումների քանակ , Շվեյցարիա**^[4]
Ամիս	Հունվ	Փետր	Մարտ	Ապր	Մայիս	Հուն	Հուլ	Օգոս	Սեպտ	հոկ	Նոյ	Դեկ	Տարի
Գրանցված առավելագույն ջերմաստիճան (°C)	15,0	18,0	25,0	28,0	32,0	35,0	39,0	38,0	31,0	29,0	20,0	17,0	39,0
Առավելագույն միջին ջերմաստիճան (°C)	4,0	6,0	10,0	14,0	18,0	22,0	24,0	24,0	20,0	15,0	8,0	5,0	15,0
Արձանագրված մինիմալ ջերմաստիճան (°C)	-3,0	-1,5	2,0	4,0	8,0	11,0	13,0	13,0	10,0	7,0	2,0	-2,0	5,3
Արձանագրված Նվազագույն ջերմաստիճան (°C)	-20,0	-29,0^[6]	-16,0	-6,0	0,0	1,0	6,0	3,0	0,0	-6,0	-11,0	-17,0	-29,0
Ամսական միջին տեղումներ (մմ)	51,0	49,0	51,0	64,0	84,0	87,0	79,0	87,0	62,0	51,0	59,0	54,0	778,0

ՊատկերասրահԽմբագրել

ՊատմությունԽմբագրել

Базель, 1493 год

740 թվականին Բազելը դարձավ եպիսկոպոսի նստավայրը։ 1226 թվականին Հռենոսի վրա կառուցվեց առաջին կամուրրջը։ Քաղաքի մեծ մասը 1356 թվականին կործանվեց երկրաշարժից; 1459 թվականի նոյեմբերի 12 -ին Հռոմի պապ Պիոս II-ի հրամանով Բազելում հիմնադրվեց առաջին համալսարանը Շվեյցարիայում՝ Բազելի համալսարանը։ 1501 թվականին քաղաքը մտավ Շվեյցարական միության կազմի մեջ։ 1622 թվականին հիմնադրվեց համալսարանական գրադարանը, որն այժմ ամենամեծն է Շվեյցարիայում։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 2, էջ 208)։

[1] [Cantons and Cities of Swiss Confederation]

[2] «STAT-TAB Datenwürfel für Thema 40.3 - 2000 (German)»։ Արխիվացված է օրիգինալից 2011 թ․ հուլիսի 6-ին

[3] (Ֆրանսերեն) Կաղապար:Lien brisé].

[4] (Ֆրանսերեն) [1].

[weather.com_chaud-5] ttp://www.wunderground.com/history/station/07299/2003/8/13/DailyHistory.html .

[weather.com_froid-6] ttp://www.wunderground.com/history/station/07299/1999/2/13/DailyHistory.html .

[1]

[2]

[3]

[4]

[6]