Աուգուստո Ռոա Բաստոս

Աուգուստո Ռոա Բաստոս (իսպ.՝ Augusto Roa Bastos, հունիսի 13, 1917(1917-06-13)^[…], Ասունսյոն, Պարագվայ - ապրիլի 26, 2005(2005-04-26)^[…], Ասունսյոն, Պարագվայ), պարագվայցի վիպասան և կարճ պատմվածքների հեղինակ։ Դեռահաս տարիքում նա կռվել է Չակոյի պատերազմում, որը սկսվել էր Պարագվայի և Բոլիվիայի միջև։ Պատերազմից հետո աշխատել է որպես լրագրող, սցենարիստ և պրոֆեսոր։ Նա առավել հայտնի է իր «Yo, el Supremo» (Ես Գերագույն) վեպով և 1989 թվականին արժանանացել է իսպանական գրականության ամենահեղինակավոր մրցանակին` «Միգել դե Սերվանտեսի» մրցանակին: Վեպում նա ուսումնասիրում է Պարագվայի Էքսցենտրիկ բռնապետ Խոսե Գասպար Ռոդրիգես դե Ֆրանկայի կերպարը, որը կառավարում էր Պարագվայը երկաթե բռունցքով, 1814 թվականից մինչև իր մահը՝ 1840 թվականը:

Աուգուստո Ռոա Բաստոս իսպ.՝ Augusto Roa Bastos
Ծնվել է	հունիսի 13, 1917(1917-06-13)[…]
Ծննդավայր	Ասունսյոն, Պարագվայ
Մահացել է	ապրիլի 26, 2005(2005-04-26)[…] (87 տարեկան)
Մահվան վայր	Ասունսյոն, Պարագվայ
Քաղաքացիություն	Պարագվայ
Երկեր	I the Supreme? և Hijo de hombre?
Մասնագիտություն	լրագրող, գրող, սցենարիստ, համալսարանի դասախոս և բանաստեղծ
Աշխատավայր	University Toulouse - Jean Jaurès?
Պարգևներ և մրցանակներ	Տուխոլսկու մրցանակ Գուգենհայմի կրթաթոշակ և Q126416281?
Augusto Roa Bastos Վիքիպահեստում

Ռոա Բաստոսի կյանքն ու ստեղծագործությունները նշանավորվել են բռնապետական-ռազմական ռեժիմների օրոք ապրելու իր կենսափորձով: 1947 թվականին նա ստիպված գաղթեց Արգենտինա, իսկ 1976 թվականին նա նմանատիպ քաղաքական հանգամանքներով փախավ Բուենոս Այրեսից Ֆրանսիա։ Ռոա Բաստոսի ստեղծագործությունների մեծ մասը գրվել է աքսորավայրում, սակայն դա նրան չի խանգարել իր աշխատանքում շատ կատաղի կերպով անդրադառնալ Պարագվայի սոցիալական և պատմական խնդիրներին: Գրել է իսպաներեն, որը երբեմն մեծապես լրացվում էր գուարանական բառապաշարով (պարագվայի հիմնական բնիկ լեզուն)։ Ռոա Բաստոսը պարագվայական առասպելներն ու խորհրդանիշները ներառեց բարոկկո ոճի մեջ, որը հայտնի է որպես մոգական ռեալիզմ: Նա համարվում է լատինաամերիկյան «Բում» գրական շարժման ուշացած մարդ։ Ռոա Բաստոսի ստեղծագործությունների շարքը ներառում է «Hijo de hombre» («Մարդու որդին», 1960) և «El fiscal» («Դատախազը», 1993) վեպերը, ինչպես նաև բազմաթիվ այլ վեպեր, պատմվածքներ, բանաստեղծություններ և սցենարներ:

Կենսագրություն

Երիտասարդություն (1917–1932)

Ռոա Բաստոսը ծնվել է Ասունսյոնում 1917 թվականի հունիսի 13-ին: Նա իր մանկությունն անցկացրել է Իտուրբեում՝ Գուայրա շրջանի գավառական քաղաքում, որտեղ նրա հայրը շաքարավազի պլանտացիայի ղեկավարն էր: Հենց այստեղ՝ մայրաքաղաքից մոտ 200 կիլոմետր (120 մղոն) դեպի հարավ, Ռոա Բաստոսը սովորեց խոսել ինչպես իսպաներեն, այնպես էլ գուարաներեն՝ Պարագվայի բնիկ ժողովրդի լեզուն։ Տասը տարեկանում նրան ուղարկեցին դպրոց Ասունսյոնում, որտեղ նա մնաց իր հորեղբոր՝ Հերմենեգիլդո Ռոայի՝ Ասունսիոնի շրջահայաց հունիսի 13, 1917(1917-06-13)^[…], Ասունսյոն, Պարագվայ - ապրիլի 26, 2005(2005-04-26)^[…], Ասունսյոն, Պարագվայեպիսկոպոսի հետ:

Նրա հորեղբոր անձնական մեծ գրադարանը երիտասարդ Ռոա Բաստոսին տվեց իր առաջին ծանոթությունը բարոկկոյի և վերածննդի ավանդույթների դասական իսպանական գրականության հետ, որը նա կրկնօրինակում էր իր վաղ պոեզիայում 1930-1940-ական թվականներին: Դրանից բացի, Ռոա Բաստոսի հետագա ստեղծագործությունների վրա կունենա խորը ազդեցություն նրա հորեղբոր շեշտադրումը դասական գրականության առեղծվածային ուղղության վրա: Գուարանի սոցիալական սովորույթների իմացությունը և լեզվի իմացությունը, Ասունսիոնում ստացված զուգորդված ավանդական իսպանական կրթության հետ, ստեղծեց մշակութային և լեզվական երկակիություն, որը կդրսևորվեր ստեղծագործությունների մեծ մասում: Նրա գյուղական դաստիարակությունը թույլ տվեց նրան խորանալ Պարագվայի բնիկ և գյուղացի ժողովուրդների շահագործմանն ու ճնշումներին, ինչը կդառնար նրա գրվածքների նշանավոր թեման։

Պատերազմ և հետպատերազմյան ստեղծագործություններ (1932–1947)

1932-1935թթ․-ին Պարագվայի և Բոլիվիայի միջև սկսվեց Չակոյի պատերազմը, որին 1934թ․-ին մասնակցեց պատանի Ռոա Բաստոսը՝ որպես բուժանձնակազմի մաս։ Հետագայում պատերազմը խոր ազդեցություն կունենա ապագա գրողի վրա, ով ասում էր. «Երբ ես մեկնեցի այդ ռազմադաշտ, երազում էի մաքրագործվել մարտերի կրակի մեջ»։ Փառքի փոխարեն նա գտավ «խեղված մարմիններ» և «ավերածություններ», ինչը նրան ստիպեց կասկածի տակ դնել, թե «ինչու են Բոլիվիայի և Պարագվայի նման երկու եղբայր երկրներ կոտորում միմյանց», և արդյունքում Ռոա Բաստոսը դարձավ խաղաղասեր:

Պատերազմից անմիջապես հետո եղել է բանկային գործավար, իսկ ավելի ուշ՝ լրագրող։ Այդ ընթացքում նա սկսեց գրել պիեսներ և բանաստեղծություններ: 1941 թվականին Ռոա Բաստոսը շահեց Ատենեո Պարագվայոյի մրցանակը «Ֆուլգենսիա Միրանդայի» (Fulgencia Miranda) համար, թեև գիրքը այդպես էլ չհրատարակվեց։ 1940-ականների սկզբին նա զգալի ժամանակ անցկացրեց հյուսիսային Պարագվայի yerba mate(յերբա մեյթ - կանաչ դեղաբույս, որը աճում է հարավային Ամերիկայում) պլանտացիաներում։ Այնտեղ ստացված փորձը, նա հետագայում օգտագործեց իր առաջին հրատարակված «Hijo de hombre» վեպում (Մարդու որդին, 1960թ): 1942 թվականին նշանակվել է Asunción օրաթերթի El País-ի խմբագրության քարտուղար։

1944 թվականին Բրիտանական խորհուրդը Ռոա Բաստոսին շնորհեց իննամսյա լրագրական կրթաթոշակ Լոնդոնում: Այդ ընթացքում նա շատ է ճանապարհորդել Բրիտանիայում, Ֆրանսիայում և Աֆրիկայում և իր աչքերով ականատես է եղել Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավերածություններին: Նա ծառայել է որպես El País-ի ռազմական թղթակից։ Նրա նշանավոր ձեռքբերումներից էր մասնավորապես 1945 թվականին գեներալ Շառլ դը Գոլից վարցրած հարցազրույցը, երբ վերջինիս վերադարձել էր Փարիզ: Ռոա Բաստոսը նաև հեռարձակում էր լատինաամերիկյան հաղորդումներ BBC-ի և Ֆրանսիայի տեղեկատվության նախարարության հրավերով։

Այս ողջ ժամանակահատվածում Ռոա Բաստոսը շարունակում էր գրել և համարվում էր պարագվայական ավանգարդ բանաստեղծ։ 1942 թվականին նա հրատարակել է դասական իսպանական ոճով բանաստեղծությունների գիրք, որը վերնագրել է El Ruiseñor De La Aurora (Արշալույսի գիշերը), մի ստեղծագործություն, որից հետո կհրաժարվի։ 1940-ականներին նա ունեցավ հաջողությամբ բեմադրված պիեսներ, թեև դրանք այդպես էլ չհրատարակվեցին: 1940-ականների վերջին նրա բեղմնավոր պոեզիայից լույս է տեսել միայն «El naranjal ardiente» («Այրվող նարինջների պուրակը», 1960 թ․)։

Աքսոր դեպի Արգենտինա (1947–1976)

1947 թվականի Պարագվայի քաղաքացիական պատերազմի ժամանակ Ռոա Բաստոսը ստիպված եղավ փախչել Արգենտինա՝ Բուենոս Այրես, քանի որ նա դեմ էր արտահայտվել նախագահ Հիգինիո Մորինիգոյի դեմ։ Նրա և այլ 500 հազար պարագվայցի հակաիշխանականներ միաժամանակ գաղթեցին Արգենտինա։ 1976 թվականին Արգենտինայում հաստատվեց բռնատիրական իշխանություն, այդ ժամանակ էր, որ Ռոա Բաստոսը լքեց Բուենոս Այրեսը։ Նա չվերադարձավ Պարագվայ մինչև 1989 թվական: Նա դժվար էր տանում իր աքսորը, բայց Բուենոս Այրեսում նրա անցկացրած ժամանակը բեղուն շրջան էր: Նա այդ մասին ասել է՝

Բողոքելու տեղ չունեմ... Աքսորը, բացի բռնության հանդեպ նողկանքի ու մարդկային վիճակի արժեզրկուման զգացումից, իմ առջև բերեց մարդկանց համընդհանուր լինելու զգացումը։ Աքսորն ինձ այլ տեսակետներ տվեց, որոնցից կարող եմ տեսնել իմ երկիրը այլ անկյուններից և ապրել նրա ահռելի դժբախտություններով։

1953 թվականին լույս տեսավ 17 պատմվածքների ժողովածուն «El trueno entre las hojas» (Որոտ տերևների մեջ, 1953թ․) և շրջանառվեց միջազգայնորեն, բայց միայն «Hijo de hombre» (Մարդու որդի) վեպի հրատարակումը 1960 թվականին մեծ քննադատական ​​և ժողովրդական հաջողություն բերեց Ռոա Բաստոսին: Վեպը հիմնված է Պարագվայի ծանր պատմության վրա՝ 19-րդ դարասկզբին Խոսե Գասպար Ռոդրիգես դե Ֆրանկայի իշխանությունից մինչև 1930-ականների Չակոյի պատերազմը: Դրա բազմաթիվ պատմողական տեսակետները և պատմական և քաղաքական թեմաները ակնկալում են նրա ամենահայտնի աշխատանքը՝ «Մարդու որդին», որը գրվել է ավելի քան մեկ տասնամյակ անց: Ռոա Բաստոսը ադապտացրել է «Hijo de hombre»-ն վաստակավոր ֆիլմի՝ գրքի հետ հրապարակման նույն տարում։

Ռոա Բաստոսը հետագայում դրսևորեց իրեն որպես սցենարիստ իր «Շունկոյի» սցենարով (1960), որը նկարահանվել է Լաուտարո Մուրուայի կողմից և հիմնված է եղել գյուղական դպրոցի ուսուցչի հուշերի հիմման վրա։ 1961 թվականին նա ևս մեկ անգամ համագործակցեց Մուրուայի հետ Alias ​​Gardelito-ի համար (1961 թ.), որը պատկերում էր քաղաքի մանր հանցագործների կյանքը և դարձավ «նուևո կինո» շարժման հիմնական անկախ ֆիլմը։ 1974 թվականին Ռոա Բաստոսը հրատարակեց իր ազդեցիկ գլուխգործոցը՝ «Yo, el Supremo», որը յոթ տարվա աշխատանքի արդյունք է։ Երբ 1976 թվականին Խորխե Ռաֆայել Վիդելայի ռազմական դիկտատուրան եկավ իշխանության, գիրքն արգելվեց Արգենտինայում, և Ռոա Բաստոսը ևս մեկ անգամ աքսորվեց, այս անգամ Ֆրանսիա՝ Թուլուզ:

Ֆրանսիայում տարիներ (1976–1989)

Թուլուզում Ռոա Բաստոսը Թուլուզի համալսարանում դասավանդել էր Գուարանյան և իսպանական գրականություն։ Չնայած 1970թ․ին նրան թույլատրվել էր այցելել Պարագվայ՝ աշխատելու պարագվայացի գրողների նոր սերնդի հետ, 1982 թվականին նրան նորից արգելեցին մուտքը, իբր դիվերսիոն գործունեության մեջ ներգրավված լինելու պատճառով։ Այնուամենայնիվ, քիչ ապացույցներ կան, որ նա մասնակցել է որևէ տեսակի հակաիշխանական քաղաքականությանը։ Ֆրանսիայում Ռոա Բաստոսը բախվեց իր կյանքի երկրորդ հարկադիր տեղափոխությանը, բայց այս ընթացքում նա նաև նոր ընթերցողներ շահեց իր աշխատանքի համար: Հելեն Լեյնի «Յո էլ Սուպրեմո» (Ես գերագույնը) անգլերեն թարգմանությունը, որը հրատարակվել է 1986 թվականին, ողջունվեց անգլիախոս աշխարհում: Այնուամենայնիվ, Ֆրանսիայում Ռոա Բաստոսի գրական կենտրոնը հիմնականում ակադեմիական էր, և նրա գրական արտադրանքը չէր համընկնում Արգենտինայում ապրած ժամանակաշրջանի հետ: 1985 թվականին Ռոա Բաստոսը թոշակի անցավ Թուլուզի համալսարանից։ 1989 թվականին Ալֆրեդո Ստրեսների բռնատիրական ռեժիմի տապալումից հետո Ռոա Բաստոսը վերադարձավ Պարագվայ՝ նրա նոր առաջնորդ Անդրես Ռոդրիգեսի խնդրանքով։

Վերադարձ դեպի Պարագվայ և Սերվանտեսի մրցանակը (1989–2005)

Շտրոեսների ռեժիմի անկումից հետո Ռոա Բաստոսը արժանացավ Պրեմիո Սերվանտեսի կամ, ուղղակի, Սերվանտեսի մրցանակին, որը շնորհվում էր Իսպանիայի թագավորական ակադեմիայի կողմից՝ իսպանական կառավարության հետ համագործակցությամբ՝ ի նշան իր ակնառու ավանդի իսպանալեզու գրականության մեջ: Հենց այդ ժամանակ Ռոա Բաստոսը սկսեց հաճախակի ճանապարհորդել Պարագվայի և Ֆրանսիայի միջև: 1991 թվականին, ներկայացնելով Պարագվայը, Ռոա Բաստոսը ստորագրեց Մորելիայի հռչակագիրը՝ «պահանջելով շրջել մոլորակի էկոլոգիական ոչնչացումը»։ Այդ ժամանակ էր, որ Ռոա Բաստոսը կրկին դարձավ ակտիվ վիպասան և սցենարիստ։

1991 թվականին Ռոա Բաստոսը կինոթատրոնների համար ադապտացրեց «Yo, el Supremo»-ն։ Նրա առաջին նովելը «Yo, el Supremo», «Vigilia del almirante» (1992, Ծովակալի հսկողություն) հետո հրատարակվել է 1992 թվականին, իսկ «El fiscal»-ը (1993; Դատախազը) հաջորդ տարի։ Թեև նրա հետագա վեպերից և ոչ մեկը չի ունեցել իր նախկին ստեղծագործության ազդեցությունը, El fiscal-ը համարվում է կարևոր գործ: Ռոա Բաստոսը մահացել է 2005 թվականի ապրիլի 26-ին Ասունսիոնում սրտի կաթվածից։ Նա ուներ երեք երեխա երեք ամուսնություններից: Նա վայելում էր լատինական Ամերիկայի լավագույն գրողներից մեկի համբավը։

Հիմնական աշխատանքներ

«Մարդու որդի»

Hijo de hombre (Մարդու որդին, 1960թ․), Ռոա Բաստոսի առաջին հրատարակված և մրցանակակիր վեպը, ներկայացնում է նրա խզումը պոեզիայի ժանրի հետ: Նրա ավելի վաղ աշխատությունների համեմատ, այն դիտվում է որպես բարելավում։ Այդ գործերից է El trueno entre las hojas (1953), որը վերաբերում էր Պարագվայում քաղաքական ճնշման և սոցիալական պայքարի թեմաներին: Այս վեպը պատկերում է Պարագվայի իշխող վերնախավի և ճնշված հասարակության միջև հակամարտությունը։ Այն ներառում է 1912 թվականից մինչև 1936 թվականին Բոլիվիայի հետ Չակոյի պատերազմի ավարտը։ Ինչպես իր հետագա «Yo, el Supremo» վեպը, «Hijo de hombre»-ն հիմնված է պարագվայական մի շարք լեգենդների և պատմությունների վրա, որոնք թվագրվում են 1814 թվականից՝ Խոսե Գասպար Ռոդրիգես դե Ֆրանկայի բռնապետության սկզբից:

Hijo de hombre-ն հիմնված է քրիստոնեական այլաբանությունների համակարգի վրա՝ որպես նեոբարոկկոյի հայեցակարգի մի մասի՝ մոգական ռեալիզմի վրա, որպեսզի ուսումնասիրի պարագվայացի լինելու ցավը: Այս վեպը հակադրում է երկու կերպարներ՝ Միգել Վերային և Քրիստոբալ Խարային: Վերան պատմում է կենտ գլուխները, թեև նա կարող է նաև լինել բոլոր ինը գլուխների պատմողը (սա անհասկանալի է): Նա բարեկեցիկ և կիրթ ռոմանտիկ հեղափոխության կողմնակից է, ով չի կարողանում իրական քայլեր ձեռնարկել իր իդեալներին հասնելու համար և ի վերջո դավաճանում է նրանց (ոչ ի տարբերություն Հուդայի): Մյուս կողմից, Ջարան անկիրթ «մարդու որդի» է, ով դառնում է Քրիստոսանման առաջնորդ Պարագվայի ժողովրդի համար գործողությունների և բնավորության շնորհիվ: Չնայած այն հսկայական քննադատական ​​հաջողություն էր, Ռոա Բաստոսը մի շարք պատճառներով դժգոհ մնաց աշխատանքից: Իր հաջորդ վեպը նա հրատարակեց 15 տարի անց։

«Ես գերագույն»

Yo el Supremo (Ես Գերագույն) գեղարվեստական ​​պատմությունն է 19-րդ դարի Պարագվայի բռնապետ Խոսե Գասպար Ռոդրիգես դե Ֆրանկայի մասին։ Նա հայտնի էր նաև որպես «Դոկտոր Ֆրանկա»: Գրքի անվանումը բխում է այն փաստից, որ Ֆրանկան էինքն իրեն անվանել է «El Supremo» կամ «Գերագույն»: Լինելով առաջինը բռնակալների երկար շարքում՝ «Գերագույնը» խիստ, հաշվենկատ դեսպոտ էր: Նա կառավարել է 1814 թվականից մինչև իր մահը՝ 1840 թվականը և եզակի դեմք է Լատինական Ամերիկայի պատմության մեջ։ Նրա կառավարման նպատակը արտացոլում էր այն ճիզվիտների նպատակը, որոնք կառավարել էին Պարագվայն իր պատմության մեծ մասում մինչև իրեն. պահպանել պարագվայական ժողովրդին և նրա սովորույթները՝ պաշտպանելով նրանց եվրոպական և այլ արտաքին ուժերի ապականիչ ազդեցությունից: Yo, el supremo-ում Ռոա Բաստոսը նաև հիմնովին մտահոգված է գրելու ուժով (և թուլությամբ). դրա սյուժեն պտտվում է բռնապետի ջանքերի շուրջ՝ բացահայտելու, թե ով է կեղծել իր ստորագրությունը մայրաքաղաքում հայտնաբերված մի շարք պասկինադների վրա, և իր հարաբերությունները իր քարտուղար Պատինյոյի հետ, որին նա թելադրում է իր մտքերն ու հրամանները, բայց որին երբեք լիովին չի վստահում։

Վեպն ինքնին «մշակութային բացառիկ երեւույթ է»։ Ենթադրվում է, որ այն «ավելի անհապաղ և միաձայն է ընդունվել, քան «Հարյուր տարվա մենությունից» ի վեր որևէ վեպ, և խիստ պատմական նշանակությունը ունի, անգամ ավելի մեծ, քան Գարսիա Մարկեսի գլուխգործոցը: Yo, el supremo-ն մեծ ներդրում է ունեցել մի շարք տարբեր ժանրերի և ոճերի մեջ: Այն պատկանում է բռնապետերի մասին վեպերի ժարին, որը բնորոշ է լատինամերիկյան գրականությանը։ Ինչպես նաև 1960-ականների և 1970-ականների լատինաամերիկյան գրական «Բում» շարժմանը։ Yo, el supremo-ն նաև կարևոր իրադարձություն է պատմավեպի ժանրի զարգացման մեջ: «Yo, el supremo-ն հյուսում է բազմաթիվ ձևաչափեր մեկ ստեղծագործության մեջ՝ պատմություն, վեպ, սոցիոլոգիական էսսե, բարոյականության փիլիսոփայություն, կենսագրական վեպ, հեղափոխական գրքույկ, թաստավավերագրական պատմություն, բանաստեղծական արձակ, ինքնակենսագրական խոստովանություն, գաղափարական բանավեճ գրական սահմանների շուրջ և խոսակցական արտահայտման սահմանների լեզվական տրակտատ»։

«Դատախազ»

Դատախազ (El Fiscal, 1993թ․), Աուգուստո Ռոա Բաստոսի գրած եռերգության երրորդ վեպն է։ Այս երեք աշխատություններում խորհրդածում են այն, ինչ հեղինակն անվանել է «իշխանության միաստվածություն»։ Դատախազն ուսումնասիրում է 1954-1989 թվականներին Պարագվայում Ալֆրեդո Շտրոեսների բռնապետության վայրագությունները: Վեպը հերոսին կապում է Պարագվայի անցյալի հետ, երբ նա ձգտում է իմաստավորել իր կյանքը՝ սպանելով բռնապետին և ազատելով Պարագվայի ժողովրդին: Համատեղելով ինքնակենսագրությունը, դետեկտիվ գեղարվեստական ​​գրականությունը, պատմավեպը և փիլիսոփայությունը՝ վեպը քննում է այն հարցը, թե արդյոք մի մարդ իրավունք ունի դատելու մյուսին։

Ոգեշնչցվածություն և ազդեցություններ

Ռույ Դիազ դե Գուզմանի «Anales del descubrimiento, población y conquista del Río de la Plata» աշխատությունը ամենամեծ ազդեցությունն է ունեցել Ռոա Բաստոսի ստեղծագործությունների վրա։ Գուսմանը, գուարանական և իսպանական ծագումով պարագվայացի հետազոտող էր, որը լայնորեն գրել է Պարագվայի աշխարհագրության մասին՝ օգտագործելով լանդշաֆտի առասպելական նկարագրությունները և գուարաներեն լեզուն։ Այնուամենայնիվ, Ռոա Բաստոսի ամենակարևոր ոգեշնչողն էր Ռաֆայել Բարեթը (1876-1910), ում ստեղծագործություններն արտացոլում էին շատ կարևոր թեմաներ և գրելու ոճեր, որոնք հետագայում յուրացրեց Ռոա Բաստոսը, այդ թվում՝ իսպանա-գուարանական երկլեզվությունը, մոգական ռեալիզմը, պարագվայի պատմության վերանայումը, սոցիալական գրականությունը, կոլեկտիվ հիշողության և բանաստեղծական սիմվոլների տիեզերքի ուսումնասիրությունը։ Բարրեթի «Lo que son los yerbales» էսսեն դիպուկ քննադատություն է մատե թեյի պլանտացիաներում աշխատողների շահագործման վերաբերյալ: Ռոա Բաստոսը 1940-ականների սկզբի մի մասն անցկացրեց նույն խնդիրը փաստագրելու համար, և շատ ենթադրություններ կան «Lo que son los yerbales»-ի դերի մասին իր առաջին խոշոր վեպի՝ «Hijo de hombre» ստեղծման գործում: Մեկ այլ կարևոր ոգեշնչող է Ուրուգվայցի գրող Օրասիո Կիրոգան:

Ոճ

Ռոա Բաստոսը նեոբարոկկո ոճի ներկայացուցիչ էր, որը 20-րդ դարի կեսերին լատինաամերիկյան գրականությունը հասցրեց միջազգային մակարդակի։ Մասնավորապես, գրական այս դպրոցի հետ ասոցացվում է չիլիացի բանաստեղծ Պաբլո Ներուդան։ Ոճն օգտագործում է փոխաբերությունների բարդ համակարգ, որոնք հաճախ շատ սերտ կապված են տվյալ գրողի հողի, բուսական աշխարհի և մշակույթի հետ, հատկապես Ռոա Բաստոսի դեպքում։ Կախարդական ռեալիզմը նեոբարոկկո հասկացություն է, որը կիրառում է մետաֆորների նմանատիպ համակարգեր իրատեսական իրավիճակներում (Yo, el Supremo-ն այս ձևի վառ օրինակն է): Նեոբարոկկո ոճն օգտագործվել է 1947 թվականից հետո մինչև 1980-ական թվականները վտարանդի պարագվայացի գրողների կողմից: Այս խմբի ստեղծագործությունների մեծ մասը հիմնված է քաղաքական ազատության և հայրենիքի ազատագրման գաղափարների վրա։

Ռոա Բաստոսը սկսեց բանաստեղծություններ գրել իսպանական վերածննդի և բարոկկոյի ավանդույթներով: Հետագայում նա գտավ «նոր զգայունություն»՝ ի պատասխան Վալե-Ինկլանի, Խուան Ռամոն Խիմենեսի և Գարսիա Լորկայի պոեզիային։ Այնուամենայնիվ, հենց որպես արձակագիր Ռոա Բաստոսն իր զգալի համբավ ձեռք բերեց իր վեպերի և բազմաթիվ պատմվածքների շնորհիվ։ Ռոա Բաստոսի վեպերը խառնում են ներկան ու անցյալը, ստեղծում տեսարաններ նախագաղութային առասպելներով և քրիստոնեական լեգենդներով և զարգացնում մոգական ռեալիզմի հատուկ բրենդ, թեև նրա հիմնական վեպերի միջև կան զգալի ոճական տարբերություններ:

Թեմաներ

Պարագվայ՝ հավաքական հիշողություն

Ռոա Բաստոսի գրվածքների մեծ մասը գրվել է աքսորում՝ պայմանավորված իր երկրի քաղաքական իրավիճակով։ Այդ ժամանակ, Պարագվայը Լատինական Ամերիկայում մշակութապես, տնտեսապես և քաղաքականապես հետամնաց երկրներից մեկն էր: Այսպիսով, Ռոա Բաստոսի նշանակալի ստեղծագործությունների մեծ մասը փորձ է «արտացոլելու իր երկրի ժողովրդի ողբերգական էությունը, «ներքին թուլությունը» և ներքին ուժը։ Նրա աշխատանքը բացահայտում է խորը մտահոգությունը ոչ միայն ժամանակակից Պարագվայի, այլև նրա պատմության համար, որը սկիզբ է առնում 19-րդ դարի սկզբից և Գասպար դե Ֆրանկիայի կառավարման ժամանակներից: Թեև Ռոա Բաստոսին հետաքրքրում են խոշոր պատմական դեմքերն ու իրադարձությունները, սակայն նրա գրական ստեղծագործության կենտրոնական թեման կազմում է այդ «սոցիալ-պատմական արմատների» ազդեցությունը «զանգվածների էության» վրա։

Նրա ստեղծագործություններում օգտագործվում են Պարագվայի ժողովրդի հավաքական հիշողության վրա հիմնված խորհրդանիշներ և բազմաթիվ պատմություններ: Օրինակ, «Hijo de hombre»-ն կառուցում է «ժողովրդական շարժումների այլընտրանքային պատմություն» ժողովրդի հիշողություններից և խորհրդանիշներից: Yo, el Supremo միջնաբառային վեպը հատկապես մատնանշում է այս մեթոդը՝ թե՛ իր կառուցվածքով, թե՛ պատմվածքով: Fiscal-ում (1993), քաղաքական իշխանության չարաշահումների մասին երրորդ վեպում, այս անգամ կենտրոնանալով Շտրաուսների ռեժիմի վրա, Ռոա Բաստոսը կրկին առաջարկում է այլընտրանք Պարագվայի իրադարձությունների ընդհանուր ընդունված տարբերակին և մարտահրավեր է նետում «պատմության հասկանալիությանը»: Դա անելու համար նա իր պատումների մեջ հյուսում է երևակայության և մետապատումի տարրեր:

Մարդասիրություն և ներգրավված գրող

Ռոա Բաստոսը կարծում էր, որ գրողի դերն է ուղղակիորեն մասնակցել ինչպես ժամանակակից, այնպես էլ պատմական իրադարձությունների մեկնաբանմանը: Օբյեկտիվ «ժամանակագիր» լինելու փոխարեն՝ նա կարծում էր, որ գրողը պետք է բարոյապես ներգրավված լինի ստեղծագործության մեջ պատկերված սոցիալական խնդիրների լուծման գործում։ Ըստ Ռոա Բաստոսի՝ «գրական գործունեությունը նշանակում է ճակատագրի հետ առերեսվելու անհրաժեշտություն, կոլեկտիվի կենսական իրականության մեջ ընդգրկվելու ցանկություն, նրա իսկական բարոյական համատեքստում և սոցիալական կառուցվածքում, ժամանակակից իրականության բարդ հարաբերություններում, այսինքն, իրեն արտացոլել մարդու համընդհանուր աշխարհի վրա»։ Այսպիսով, Ռոա Բաստոսի ստեղծագործության գլխավոր թեմաներից մեկը խորը և համընդհանուր հումանիզմն է՝ տառապանքին հատուկ ուշադրությամբ»։

Անկասկած, մարդկային տառապանքների վրա շեշտադրումի կարևոր դեր է խաղացել Ռոա Բաստոսի կենսափորձը: Որպես երիտասարդ նա կռվել է Բոլիվիայի և Պարագվայի միջև Չակոյի պատերազմում։ Այդ իրադարձությունը, նա պատկերել է Hijo de hombre-ում: Հետագայում նա սեփական աչքերով տեսավ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ավերածությունները Եվրոպայում, 1947-ի դաժան ներքին կռիվները Պարագվայում և 1976 թվականին Արգենտինայի ռազմական բռնապետության իշխանության գալը: Նրա պատմվածքների ժողովածուն, որը լույս է տեսել 1953 թվականին, «El Trueno entre las Hojas», սկիզբ դրեց «Hijo de hombre» և «Yo, el Supremo» վեպերին՝ կործանարար քաղաքական պայքարի և ճնշումների իրենց մռայլ պատկերներով: Երկու տասնամյակ անց լույս տեսավ «Yo El Supremo»-ն, որը ներգրավված գրողի մասին Ռոա Բաստոսի գաղափարի վառ օրինակն էր: Այն ներկայացնում է Պարագվայի առաջին դիկտատորի վերջին մտքերի և զառանցանքի մասին ոչ շողոքորթ, գեղարվեստական ​​պատմություն, մինչդեռ Պարագվայը գտնվում էր մի ռեժիմի տակ, որը հետապնդում էր ճնշելու և մեկուսացման նույն քաղաքականությունը: Ռոա Բաստոսը միակը չէր, որ օգտագործեց Լատինական Ամերիկայի գրական բումի ժամանակաշրջանում ժամանակակից իրադարձությունները լուսաբանելու համար: 1960-1970-ական թվականներին Գաբրիել Գարսիա Մարկեսը և այլ գրողներ նույն մոտեցումն էին ցուցաբերում: Այս գրողները միասին ստեղծեցին բռնապետների մասին ​​վեպի ժանրը։

Երկլեզվություն

Ինչպես գյուղացիական կամ բանվորական ծագում ունեցող պարագվայացիների մեծամասնությունը, Ռոա Բաստոսը ի ծնե սովորել է խոսել իսպաներեն և գուարաներեն: Իսպաներենը և գուարաներենը Պարագվայի պաշտոնական լեզուներն են (գուարաներենը հիմնականում խոսակցական լեզուն է): Թեև գուարանին շարունակում է մնալ «ժողովրդական» լեզուն, որով խոսում են տանը և փողոցում, iսպաներենը պաշտոնական գործերի և իշխանության լեզուն է: Բնիկ լեզվի համառությունն ու համատարած տարածումը եվրոպական ներգաղթի դարերից հետո եզակի է Լատինական Ամերիկայում, և Գուարանին մնում է պարագվայական ազգայնականության խորհրդանիշ և «երկրի իրականությունը մեկնաբանելու կարևոր միջոց»: Սա ճիզվիտների ժառանգությունն է, ովքեր կառավարել են Պարագվայն 18-րդ դարում և օգտագործել Գուարանին (իսպաներենի կամ լատիներենի փոխարեն)՝ քրիստոնեությունը Պարագվայում տարածելու համար։

Չնայած Ռոա Բաստոսը հիմնականում գրել է իսպաներեն, երկու լեզուների փոխազդեցությունը նրա ոճի անբաժանելի մասն է: Երկլեզվությունը Ռոա Բաստոսին տալիս է լեզվի հետ աշխատելու շատ ավելի ճկունություն, բայց նաև լարվածություն է ստեղծում միջազգայնորեն ճանաչված լեզվի և անհասկանալի ու վայրի պարագվայացու միջև: Ռոա Բաստոսը երկու լեզուների հարաբերությունները նկարագրում է որպես «գրեթե շիզոֆրենիկ պառակտում, ոչ միայն խոսակցական լեզվի հաղորդակցական մակարդակում, այլ նաև, մասնավորապես, գրական լեզվում»:

Պարգևներ և հարգանքներ

Իր կարիերայի ընթացքում Ռոա Բաստոսը արժանացել է բազմաթիվ մրցանակների և պատվոգրերի։ 1941 թվականին նա ստացել է Ateneo Paraguayo Prize-ը իր Fulgencio Miranda-յի՝ չհրատարակված վեպի համար։ Առաջին մրցանակին հաջորդեց Բրիտանական լրագրության խորհրդի կրթաթոշակը, որը թույլ տվեց նրան մեկնել Եվրոպա Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի տարիներին: 1959 թվականին Ռոա Բաստոսը ստացավ «Լոսադա» մրցանակը իր առաջին հրատարակված «Hijo de hombre» վեպի համար։ Հաջորդ տարի այս վեպի կինոադապտացիան, որի համար նա գրել է սցենարը, ճանաչվեց իսպաներեն լավագույն ֆիլմ և արժանացավ Արգենտինայի կինոյի ինստիտուտի գլխավոր մրցանակին։ Նրա ամենահեղինակավոր մրցանակները ներառում են Ջոն Գուգենհայմի հիմնադրամի երկու կրթաթոշակներ, որոնք շնորհվել են 1970 և 1979 թվականներին, և Սերվանտեսի մրցանակը, որը շնորհվել է Իսպանիայի կառավարության կողմից կյանքի ընթացքում վաստակի համար, և իսպանալեզու գրականության ամենահեղինակավոր մրցանակը, որը նա ստացել է 1989 թվականին։ Ռոա Բաստոսը նվիրաբերել է մրցանակի մեծ մասը Պարագվայում գրքերի հասանելիությունը բարելավելու համար: 1995 թվականին ստացել է Պարագվայի գրականության ազգային մրցանակ։ 1997 թվականին Ֆրանսիայում պարգեւատրվել է Պատվո լեգեոնի շքանշանով։

Ժառանգություն

Ռոա Բաստոսի ստեղծագործությունները տարածվում են չորս երկրի, վեց տասնամյակի և անթիվ ժանրերի: Իր կյանքի ընթացքում նա կարևոր ներդրում է ունեցել լատինաամերիկյան գրականության «ԲՈՒՄ»-ում, դիկտատորի վեպում և «Nuevo Cine կինոշարժմանը»՝ գրելով այնպիսի սցենարներ, ինչպիսին է «Alias Gardelito» (1961): Ռոա Բաստոսի ազդեցությունը կարելի է տեսնել հետբումյան շատ օտարերկրյա գրողների վրա, այդ թվում՝ Մեմպո Ջարդինելիի, Իզաբել Ալյենդեի, Հերակլիո Չեպեդայի, Անտոնիո Սկարմետայի, Սաուլ Իբարգոյենի և Լուիզա Վալենսուելայի ստեղծագործություններում: Լինելով պարագվայից ամենանշանակալի հեղինակը, նա մնում է շատ ազդեցիկ պարագվայական հեղինակների նոր սերնդի համար: Ռոա Բաստոսի հարաբերությունները իր երկրի հետ, որոնք չխզված էին ավելի քան 40 տարվա աքսորից, այնքան կարևոր էին համարվում, որ 1989-ին Շտրաուսների վարչակարգի փլուզումից հետո նրան հետ հրավիրեց Պարագվայի նոր նախագահ Անդրես Ռոդրիգեսը:

Նույնիսկ «Yo, el Supremo»-ի հայտնվելուց առաջ որոշ քննադատների կողմից Ռոա Բաստոսը դասվում էր «մեծ գրողների պանթեոնում»՝ «Hijo de hombre» վեպի շնորհիվ։ Այնուամենայնիվ, գրական նշանակալի գործչի կարգավիճակը նրան ապահովել է իր առաջին ստեղծագործությունը։ Ըստ Խուան Մանուել Մարկոսի՝ «Yo, el Supremo»-ն «ակնկալում է հետբում գրելու բազմաթիվ մեթոդներով», ինչպիսիք են «պատմական քննարկման կառնավալացումը, միջտեքստայինացումը և ծաղրերգություն»: Մեքսիկացի մեծ գրող Կառլոս Ֆուենտեսը այն անվանել է Լատինական Ամերիկայի գրականության կարևոր իրադարձություններից մեկը: Թեև նրա հեղինակությունը հիմնված է իր վեպերի վրա, Ռոա Բաստոսի ձեռքբերումները կինոյում, գրականության և լրագրության բնագավառում նրա ժառանգությանը հավելյալ նշանակություն են տալիս:

Հրատարակված գործեր

Վեպեր

• Hijo de hombre (1960)
• Yo el Supremo (1974)
• Vigilia del Almirante (1992)
• El fiscal (1993)
• Contravida (1994)

Կարճ պատմվածքներ

• El trueno entre las hojas (1953)
• El baldío (1966)
• Madera quemada (1967)
• Los pies sobre el agua (1967)
• Moriencia (1969)
• Cuerpo presente y otros cuentos (1971)
• El pollito de fuego) (1974)
• Los Congresos (1974)
• El sonámbulo (1976)
• Lucha hasta el alba (1979)
• Los Juegos (1979)
• Contar un cuento, y otros relatos (1984)
• Madama Sui (1996)
• Metaforismos (1996)
• La tierra sin mal (1998)

Սցենարներ

• Thunder Among the Leaves (1958)
• Sabaleros (1959)
• La sangre y la semilla|The blood and the seed (1959)
• Shunko (1960)
• Alias Gardelito (1961)
• Thirst (1961 film)|Thirst (1961)
• The last floor (1962)
• The terrorist (1962)
• The demon in the blood (1963)
• La Boda (1964 film)|La Boda (1964)
• The harvest (1965)
• Punishment to the traitor (1965)
• The President (1966 film)|The President (1966)
• The town already has a commissar (1967)
• Soluna (1967)
• La Madre María (1974)

Պոեզիա

• El ruiseñor de la aurora, y otros poemas (1942) *Գրվել է 1936թ․-ին
• El naranjal ardiente (1960) *Գրված է 1947 և 1949 թվականների միջև

Այլ գործեր

• Cándido Lopez (1976)
• Imagen y perspectivas de la narrativa latinoamericana actual (1979)
• Lucha hasta el alba (1979)
• Rafael Barrett y la realidad paraguaya a comienzos del siglo (1981)
• El tiranosaurio del Paraguay da sus últimas boqueadas (1986)
• Carta abierta a mi pueblo (1986)
• El texto cautivo: el escritor y su obra (1990)
• Mis reflexiones sobre el guión de Hijo de hombre (1993)

Ժողովածուներ

• Antología personal (1980)

Աղբյուրներ

• Bach, Caleb (November–December 1996), «Augusto Roa Bastos: Outwitting Reality», Americas, 48 (6), Վերցված է 27 March 2008-ին.
• Barnard, Timothy; Rist, Peter, eds. (1996), South American Cinema: A Critical Filmography, 1915–1994, New York: Garland, ISBN 978-0-8240-4574-6.
• Caistor, Nick (28 April 2005), «Obituary: Augusto Roa Bastos», The Guardian, Վերցված է 10 April 2008-ին.
• De Costa, Elena (1997), «Caudillismo and Dictatorship», in Smith, Verity (ed.), Encyclopedia of Latin American Literature, London: Fitzroy Dearborn, էջեր 185–186, ISBN 978-1-884964-18-3.
• Flores, Angel, ed. (1992), «Augusto Roa Bastos», Spanish American Authors: The Twentieth Century, New York: H.W. Wilson Company, էջեր 736–740, ISBN 978-0-8242-0806-6.
• Foster, David William (1969), The Myth of Paraguay in the Fiction of Augusto Roa Bastos, Chapel Hill: University of South Carolina Press, OCLC 35264.
• Foster, David William (1978), Augusto Roa Bastos, Boston: Twayne, ISBN 0-8057-6348-1.
• Franco, Jean (1994), An Introduction to Spanish American Literature, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-44923-6.
• Fuentes, Carlos (6 April 1986), «A Despot, Now and Forever. Review of I, the Supreme», New York Times, Վերցված է 27 March 2008-ին.
• Hoyt Williams, John (1979), The Rise and Fall of the Paraguayan Republic, Austin: University of Texas Press, ISBN 978-0-292-77017-1.
• King, John (August 1983), «Profile: Augusto Roa Bastos», Index on Censorship, 12 (4): 15–17, doi:10.1080/03064228308533562, S2CID 148379346.
• Levinson, Brett (2002), The Ends of Literature: The Latin American Boom in the Neoliberal Marketplace, Palo Alto, CA: Stanford University Press, ISBN 978-0-8047-4346-4.
• Lewis, Tracy K. (1997a), «Lo que son los yerbales: Essay by Rafael Barrett», in Smith, Verity (ed.), Encyclopedia of Latin American Literature, London: Fitzroy Dearborn, էջեր 101–102, ISBN 978-1-884964-18-3.
• Lewis, Tracy K. (1997b), «Augusto Roa Bastos 1917–: Paraguayan prose writer, poet, dramatist», in Smith, Verity (ed.), Encyclopedia of Latin American Literature, London: Fitzroy Dearborn, էջեր 716–717, ISBN 978-1-884964-18-3.
• Marcos, Juan Manuel (1989), «Augusto Roa Bastos», in Solé, Carlos; Abreu, María Isabel (eds.), Latin American Writers, vol. 3, New York: Scribner, էջեր 1209–1213, ISBN 978-0-684-18463-0.
• Marcos, Juan Manuel (1992), «Paraguay», in Foster, David William (ed.), Handbook of Latin American Literature, vol. Second Edition, London: Garland, էջեր 469–491, ISBN 978-0-8153-0343-5.
• Martin, Gerald (1989), Journeys through the Labyrinth: Latin American Fiction in the Twentieth Century, London: Verso, ISBN 978-0-86091-952-0.
• Mendez-Faith, Theresa (1997), «Paraguay: 19th- and 20th-Century Prose, Poetry, And Literature in Guaraní», in Smith, Verity (ed.), Encyclopedia of Latin American Literature, London: Fitzroy Dearborn, էջեր 619–624, ISBN 978-1-884964-18-3.
• Ryan, Bryan, ed. (1991), «ROA BASTOS, Augusto (Antonio) 1917–», Hispanic Writers: A Selection of Sketches from Contemporary Authors, Detroit: Gale Research, էջեր 403–405, ISBN 978-0-8103-7688-5.
• Seymour-Smith, Martin (1985), The New Guide to Modern World Literature, New York: Peter Bedrick, ISBN 978-0-87226-000-9.
• Shaw, Donald Leslie (2002), A Companion to Modern Spanish American Fiction, Woodbridge, UK: Boydell and Brewer, ISBN 978-1-85566-078-6.
• Tobia, Luis Martel (1997), «The Historical Novel», in Smith, Verity (ed.), Encyclopedia of Latin American Literature, London: Fitzroy Dearborn, էջեր 422–423, ISBN 978-1-884964-18-3.
• Ward, Philip (1978), The Oxford Companion to Spanish Literature, Oxford: Clarendon, ISBN 978-0-19-866114-6.
• Wood, Michael (1996), «Spanish America», in Sturrock, John (ed.), The Oxford Guide to Contemporary World Literature, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-283318-1.
• Premio Nacional de Literatura 1995 [1995 National Prize for Literature] (իսպաներեն), Cultural Center of the Republic, Արխիվացված է օրիգինալից 2022-09-12-ին, Վերցված է 2024-08-16-ին.

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աուգուստո Ռոա Բաստոս» հոդվածին։