Վիքիպեդիա

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան (անգլ.՝ Whitney Museum of American Art), 20-21-րդ դարերի ամերիկյան արվեստի ամենախոշոր հավաքածուներից մեկը։

Ամերիկյան արվեստի Ուիթնի թանգարան
Whitney Museum from west.jpg
Տեսակպատկերասրահ և arts venue?
ԵրկիրFlag of the United States.svg ԱՄՆ[1][2]
ՏեղագրությունՆյու Յորք շրջան
ՎայրՆյու Յորք շրջան
Ղեկավարության նստավայրՆյու Յորք, Նյու Յորք, ԱՄՆ[3]
Հասցե99 Gansevoort Street, Lower Manhattan, New York City
Հիմնադրվել է1931[4][5]
ՀիմնադիրԳերտրուդ Վանդերբիլթ Ուիթնի[4]
Այցելուներ492 500 մարդ (2021)[6]
ՏնօրենAdam D. Weinberg?[7]
Կայքwhitney.org​(անգլ.)
Քարտեզ
Քարտեզ

ՊատմությունԽմբագրել

Թանգարանը հիմնադրվել է 1931 թվականին Հերտրուդ Վանդերբիլթ Ուիթնիի կողմից, ով թանգարանին է նվիրաբերել իր անձնական հավաքածուի մոտ 700 գեղարվեստական ստեղծագործություն։ Արդյունքում թանգարանը պահպանել է Հերտրուդի դուստրը` Ֆլորա Փեյն Ուիթնին, ով զբաղեցրել է Ուիթնի թանգարանի փոխնախագահի պաշտոնը, իսկ 1942-1974 թվականների եղել է թանգարանի տնօրենը։ 1985 թվականից թանգարանի նախագահի պաշտոնը զբաղեցրել է Ֆլորա Փեյնի դուստրը` Ֆլորա Միլլեր Բիդլը։ Մինչև 2015 թվականը թանգարանը գտնվել է Մեդիսոն Ավենյու 945, 75-րդ փողոց, Մանհեթեն, Նյու Յորք քաղաք, Նյու Յորք (նահանգ), ԱՄՆ հասցեում։ Սա թանգարանի երրորդ շենքն է, որը նախագծվել ու կառուցվել է 1963-1966 թվականներին, ճարտարապետ Մարսել Բրոյերի և Համիլթոն Սմիթի կողմից։ 1998 թվականին Ուիթնի թանգարանն ընդլայնվել է, երբ դրան է միացվել հարևան շենքը։ 2015 թվականին թանգարանը տեղափոխվել է նոր շինություն Մանհեթենում, որը նախագծվել է իտալացի ճարտարապետ Պենցո Պիանոյի կողմից։ Նոր շենքի շինարարությունն ընթացել է 2010-2015 թվականներին և արժեցել է 422 միլիոն դոլար, բացումը տեղի է ունեցել 2015 թվականի մայիսի 1-ին[8]։ Նախորդ շենքն անցել է Մետրոպոլիտեն թանգարանի տիրապետության տակ[9]։ Յուրաքանչյուր երկու տարին մեկ Ուիթնի թանգարանը կազմակերպում է Ուիթնի Բիենալե, որտեղ կարելի է ծանոթանալ ամերիկյան ժամանակակից արվեստի նորագույն ձեռքբերումներին։

ՀավաքածուԽմբագրել

Թանգարանում ներկայացված են ամերիկյան 20-21-րդ դարերի բոլոր գեղարվեստական ուղղությունները գեղանկարչության, քանդակագործության, գրաֆիկայի, ինստալիացիայի, լուսանկարչության ու վիդեոարթի մեջ։ Հավաքածուն ներառում է հայտնի նկարիչների ավելի քան 18.000 ստեղծագործություն։ Ներկայացվաղ նկարիչներից են Էնդի Ուորհոլը, Ջասփեր Ջոնսը, Ջոն Սլոանը, Ման Ռեյը, Ուիլյամ Էգլսթոնը, Ռոբերտ Ռաուշենբերգը, Լուիզա Բուրժուան, Ջոն Մարինը, Հանս Հոֆմանը, Ալբերտ Ռայդերը, Մորիս Փրենդերհաստը, Ռոբերտ Հենրին, Ալեքսանդր Կոլդերը, Մարկ Ռոտկոն, Արթուր Դոուվը, Եվա Հեսսեն, Ռիչարդ Դիբենկորնը, Դան Քրիստենսենը, Ժոզեֆ Ալբերսը, Արշիլ Գորկին, Մարտին Նոքսը, Ջեքսոն Պոլլոքը, Քեննեթ Նոլանդը, Էլեն Ֆրանկենտալերը, Կիկի Սմիթը, Լուիզա Նևելսոնը, Լի Կրասները, Սինդի Շերմանը, Ստյուարտ Դէվիսը, Ռոնալդ Դէվիսը, Մարսդեն Հարթլին, Էդվարդ Հոփերը, Չարլզ Բուրշֆիլդը, Վիլեմ դը Կունինգը, Ֆրանց Քլայնը, Քեյթ Հարինգը, Բարնետ Նյումանը, Ռոբերտ Մոտերուէլը, Թոմաս Բենթոնը, Գրեյս Հարթիգանը, Ռոննի Լենդֆիլդը, Մորգան Ռասելը, Ուիլյամ Պոուպ Էլը և շատ ուրիշներ։ Ուիթնի թանգարանում են պահվում նաև նկարիչ Էդվարդ Հոփերի այրու կողմից հավաքված գեղարվեստական հավաքածուն։

ՊատկերասրահԽմբագրել

  • Թեոդոր Ռոբինսոն, Էտյուդ, (1890)

  • Մորիս Փրենդերգաստ, Կենտրոնական այգի, 1900, (1900)

  • Ռոբերտ Հենրի, Ծիծաղող երեխա, (1907)

  • Օսկար Ֆլորիանուս Բլուեմներ, Հին ջրանցք, (1914)

  • Թոմաս Բենթոն, Տուն կուբիստական լանդշաֆտում, (մոտ. 1915–1920)

  • Ջորջ Բելուոս, Դեմփսի և Ֆիրփո, (1924)

  • Ջորջ Լաքս, Զինադադարի գիշեր, (1918)

Հետաքրքիր փաստերԽմբագրել

  • Ուիթնի թանգարանին պատկանող «Անանուն» ռեստորանում ծրագրվում է վաճառել սեփական արտադրության մեղր[10]։ Մեղվի փեթակները տեղադրված են թանգարանի տանիքին։ Պիտակի դիզայնը պատվիրվել է նկարիչ Կիկի Սմիթին[10]։ Ապրանքն ստացել է «Flora Honey» անվանումը` թանգարանի հիմնադիր Հերտրուդ Ուիթնիի թոռնուհի և թանգարանի նախկին նախագահ Ֆլորա Միլլեր Բիդլի պատվին[10]։

ԾանոթագրություններԽմբագրել

  1. ↑ archINFORM (գերմ.) — 1994.
  2. ↑ David Wojnarowicz Knowledge Base
  3. ↑ https://www.charitynavigator.org/ein/131789318
  4. ↑ 4,0 4,1 https://whitney.org/about/history
  5. ↑ ROR Data — v1.19 — 2023. — doi:10.5281/ZENODO.7644942
  6. ↑ Art's most popular: Exhibition and museum visitor figures 2021 // The Art Newspaper — 2022. — ISSN 0960-6556
  7. ↑ Staff Profiles — Whitney Museum of American Art.
  8. ↑ Robert Campbell (2015-05-02)։ «Whitney Museum building by Renzo Piano gets its design right» (անգլերեն)։ The Boston Globe։ Վերցված է 2015-08-19 
  9. ↑ Собств. корр. У биеннале Уитни — три куратора // artchronika.ru. — 2012. — 6 дек.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Собств. корр. Музей Уитни будет продавать мед // artchronika.ru. — 2012. — 11 марта.

Արտաքին հղումներԽմբագրել

Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ամերիկյան_արվեստի_Ուիթնի_թանգարան&oldid=7732864» էջից