Գլաձոր (գյուղ)

Գլաձոր
Գյուղ
	Գլաձոր
	Գլաձոր
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	Վայոց ձորի մարզ
Համայնք	Եղեգնաձոր խոշորացված համայնք
Համայնքապետի ներկայացուցիչ	Նաիրի Մարտիրոսյան
Հիմնադրված է	1830 թ.
ԲԾՄ	1350 մ
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	2126 մարդ (2011)
Ազգային կազմ	Հայեր
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	+374 281
Փոստային ինդեքս	3607
Պաշտոնական կայք	gladzorhamaynq.am/Pages/Home/Default.aspx
	Գլաձոր (գյուղ) (Հայաստան)
	Գլաձոր (գյուղ) (Վայոց ձորի մարզ)
	Գլաձոր Վիքիպահեստում

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Գլաձոր (այլ կիրառումներ)

Գլաձոր (նախկին անվանումը՝ Օրթաքենդ), գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Վայոց ձորի մարզի Եղեգնաձորի տարածաշրջանում^[2], մարզկենտրոն Եղեգնաձորից անմիջապես հյուսիս-արևելք, Եղեգիս գետի ափերին։

Մայրաքաղաք Երևանից գտնվում է 120 կմ հեռավորության վրա, բարձրությունը ծովի մակարդակից կազմում է մոտ 1350 մ։

Կլիմա խմբագրել

Կլիման մերձարևադարձային է, չոր, ցամաքային։ Ամռանը շոգ է, ձմռանը՝ ցուրտ։ Տարեկան տեղումների քանակը 300-350 մմ է։

Պատմություն խմբագրել

Գյուղը հիմնադրվել է 1830 թ.։ Նախկինում ունեցել է Օրթաքենդ անվանումը, 1946 թ. վերանվանվել է Գլաձոր։ Ներկայիս բնակիչները 1830 - ական թվականներին ներգաղթել են ռուս-պարսկական պատերազմի տարիներին, Պարսկահայաստանի Խոյի և Սալմաստի գավառներից։

Բնակչություն խմբագրել

Նախնիները 1828-1830 թթ.-ին ներգաղթել են Խոյից և Սալմաստից։

Գլաձորի ազգաբնակչության փոփոխությունը^[3].

Տարի	1831	1873	1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001	2011
Բնակիչ	128	410^[4]	703	812	1255	1364	1878	2105	2454	2259	2126^[1]

Տնտեսություն խմբագրել

Բնակչությունը զբաղվում է անասնապահությամբ, դաշտավարությամբ, այգեգործությամբ և մեղվաբուծությամբ։ Այստեղ կլիման նպաստավոր է այգեգործության և խաղողագործության համար։ 2011 թ. տնտեսությունների թիվը կազմում էր 881։

Պատմամշակութային կառույցներ խմբագրել

Սպիտակավոր վանքը

Գլաձորում են գտնվում «Սպիտակավոր», Սբ. Աստվածածին, Սբ. Հրեշտակապետաց 1692 թ. եկեղեցիները, XII-XIV դարերի խաչքարեր իսկ գյուղից հարավ-արևմուտք՝ «Վարդանի» բերդը (IX դար)։

«Սպիտակավորը» կառուցվել է XII դարում Պռոշյանների կողմից, 80-ական թվականներին հուշարձանի տարածքում է ամփոփվել հայ պետական, ռազմական գործիչ, քաղաքագետ-իմաստասեր Գարեգին Նժդեհի աճյունի մի մասը, որն այնտեղ է հասել նրա եղբոր և մի խումբ նվիրյալների ջանքերով, հաշվի առնելով զորավարի ցանկությունը։

«Սուրբ Հակոբ» եկեղեցին կառուցվել է 18-րդ դարում, որը մարզի գործող եղեկեցիներից է։ 2010 թվականից ընթանում են եկեղեցու վերանորոգման և համալիր կառույցների շինարական աշխատանքները, որոնք ավարտին կհասցվեն 2011 թվականի վերջին։

Գլաձորի տարածքից քիչ հեռու գտնվում են Աղբերց և Թանահատի վանքերը, որտեղ XIII դարում գործել է Գլաձորի համալսարանը։

Գլաձորի համալսարան խմբագրել

Գլաձորի համալսարանը եղել է Միջնադարյան Հայաստանի նշանավոր ուսումնական կաճառ։ Որպես համալսարան ձեռագրերում հիշատակվում է 1291 թվականից։ Հիմնադրվել է Թանադե վանքում՝ Խաղբակյան Պռոշ իշխանի նախաձեռնությամբ և Օրբելյան իշխանական տան ու Սյունաց մետրոպոլիտության աջակցությամբ։ Գոյատևել է մինչև 1340-ական թվականներին։