Ադրբեջանցիներն Ուկրաինայում
Ադրբեջանցիները Ուկրաինայում, ադրբեջանցիների համայնք Ուկրաինայում։ Ադրբեջանը և Ուկրաինան մտել են նախ Ռուսական կայսրության, իսկ հետո՝ Խորհրդային Միության կազմ։ Ներկայումս Ուկրաինայում բնակվում է ավելի քան 45,000 ադրբեջանցի[1]։ Նրանց մեծ մասը բնակվում Է Դոնեցկի (8 հազար), Խարկովի (5-6 հազար) և Դնեպրոպետրովսկի (5-6 հազար մարդ) մարզերում։ Էթնիկ խմբի ներկայացուցիչների թվաքանակը շատ արագ է աճել։ Հատկապես 1960-1990 թվականներին այն աճել է 5.5 անգամ, ինչի պատճառը հիմնականում Անդրկովկասում տիրող անկայունությունն էր։ Այսօր Ուկրաինան մեծությամբ 7-րդ ադրբեջանական համայնքն է աշխարհում։
| Ադրբեջանցիները Ուկրաինայում | |||
|---|---|---|---|
| Ընդհանուր քանակ | |||
|
42,200 (2001) | |||
| Բնակեցում | |||
|
| |||
| Լեզու(ներ) | |||
| ադրբեջաներեն (52%), ռուսերեն (37%) | |||
| Հավատք(ներ) | |||
| հիմնականում մուսուլման |
Ադրբեջանցիների վերաբնակեցումն Ուկրաինայի տարածքում տեղի է ունեցել որոշակի պատմական իրադարձությունների արդյունքում, որոնցում գերակշռում էին տնտեսական բնույթ ունեցող միգրացիոն գործընթացները։ Մոտ 2300 ադրբեջանցի ուկրաիներենի կրող է։
Ադրբեջանցիների մեծ մասը մուսուլման է, հիմնականում՝ շիաներ։ Ադրբեջանցիները աշխարհի ամենաքիչ կրոնական ազգերից են։ Նրանք պարբերաբար չեն կիրառում իրենց կրոնը, ինչպես նաև իրենց հագնվելու ոճով նույնպես չեն հետևում կրոնին[2]։
Ներկայումս Ուկրաինայի 15 շրջանում գործում են ադրբեջանցիների ազգային-մշակութային կազմակերպություններ։ Շրջաններից ութում կան կիրակնօրյա դպրոցներ, որոնք ուսումնասիրում են ադրբեջաներեն և գրականություն։ «Ադրբեջանի ձայն» (ադրբեջաներեն և ուկրաիներեն) ամսագրի հրատարակությունն սկսվել է Կիևում 1998 թվականին։ Ուկրաինայում առաջին ադրբեջանական «Միլլեթ» թերթը լույս է տեսնում 1991 թվականից Ղրիմում։
Իրադարձություններ խմբագրել
2011 թվականի հունվարի 20-ին Ադրբեջանի դեսպանատանը և Ուկրաինայի ադրբեջանցիների կոնգրեսում տեղի է ունեցել Խոջալուի կոտորածին, Մարտյան օրերին և Սև հունվարին նվիրված հիշատակի արարողություն[3]։ Ուկրաինայի ադրբեջանցիների կոնգրեսի տարածաշրջանային կազմակերպությունների ղեկավարները, Ադրբեջանցիների համաշխարհային կոնգրեսի՝ Ուկրաինայում առաքելություն անցկացնող անդամները, մտավորականները, երիտասարդները, սփյուռքի ուսանողներն ու ակտիվիստները նշում են այնպիսի ազգային տոներ, ինչպիսիք են Հանրապետության օրը և Ազգային փրկության օրը։
2011 թվականի մայիսին Սևաստոպոլում բացվել է 77-րդ դիվիզիայի ադրբեջանցի զինվորների վերականգնված հուշարձանը[4]։
Քանի որ ադրբեջանցիների մեծ մասն ապրում է Ուկրաինայի արևելյան մասում, գրեթե բոլորը փախել են Թուրքիա կամ Արևմտյան Ուկրաինա։ Շատերը նշում էին, որ իրենք չեն կարող մնալ, քանի որ բախվում են Էթնիկ ազգայնականության վերածնունդ ապրող բնակչության կողմից իրականացվող խտրականության։
Վերաբնակեցում և լեզու խմբագրել
| Հորիզոնական | Վայր | Թվաքանակ |
|---|---|---|
| 1 | Դոնեցկ | 8075 |
| 2 | Խարկովի մարզ | 5684 |
| 3 | Դնեպր | 5683 |
| 4 | Ղրիմ | 3748 |
| 5 | Լուգանսկի մարզ | 3121 |
| 6 | Օդեսայի մարզ | 2777 |
| 7 | Կիև | 2567 |
| 8 | Զապորոժիեի մարզ | 2490 |
| Հորիզոնական | Մայրենի լեզու | Թվաքանակ |
|---|---|---|
| 1 | ադրբեջաներեն | 23 958 (52%) |
| 2 | ռուսերեն | 16 968 (37%) |
| 3 | ուկրաիներեն | 3 224 (7%) |
| 4 | Ղրիմի թաթարերեն | 102 (0.2%) |
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Про кількість та склад населення України за підсумками Всеукраїнського перепису населення 2001 року Արխիվացված Նոյեմբեր 30, 2010 Wayback Machine
- ↑ GALLUP WorldView - data accessed on 17 January 2009
- ↑ Victims of Black January remembered in Ukraine
- ↑ Restored monument to Azeri soldiers opened in Sevastopol