Վիքիպեդիա

Ադի Շամիր

Ադի Շամիր (եբրայերեն՝ עדי שמיר‎, հուլիսի 6, 1952(1952-07-06), Թել Ավիվ, Իսրայել), իսրայելցի գաղտնագիր և գյուտարար, Ռիվեստ-Շամիր-Ադլեման (RSA) ալգորիթմի համահեղինակ (Ռոն Ռիվեստի և Լեն Ադլեմանի հետ միասին), Ֆեյջ-Ֆիատ-Շամիր նույնականացման սխեմայի համահեղինակ (Ուրիել Ֆեյջի և Ամոս Ֆիատի հետ միասին), դիֆերենցիալ կրիպտովերլուծության գյուտարարներից մեկը։ Բազմաթիվ ներդրումներ է ունեցել ծածկագրության և համակարգչային գիտության ոլորտներում[11]։

Ադի Շամիր
եբրայերեն՝ עדי שמיר‎
Դիմանկար
Ծնվել էհուլիսի 6, 1952(1952-07-06) (71 տարեկան)
ԾննդավայրԹել Ավիվ, Իսրայել
Քաղաքացիություն Իսրայել
ԿրթությունԹել Ավիվի համալսարան, Ուորիքի համալսարան և Գիտությունների Վեյցման ինստիտուտ
Մասնագիտությունմաթեմատիկոս, cryptologist և համակարգչային գիտնական
ԱշխատավայրՄասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ և Թել Ավիվի համալսարան
Պարգևներ և
մրցանակներ
ԱնդամությունԻսրայելի բնական և հումանիտար գիտությունների ակադեմիա, Ֆրանսիական գիտությունների ակադեմիա, Եվրոպական ակադեմիա[10], Լոնդոնի թագավորական ընկերություն, ԱՄՆ-ի Գիտությունների ազգային ակադեմիա և Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
 Adi Shamir Վիքիպահեստում

Կենսագրություն խմբագրել

 
Շամիրը 2018 թվականին

Ադի Շամիրը ծնվել է Թել Ավիվում։ 1973 թվականին ստացել է մաթեմատիկայի բակալավրի կոչում Թել Ավիվի համալսարանում, իսկ 1975 և 1977 թվականներին համապատասխանաբար ստացել է համակարգչային գիտության մագիստրոսի և դոկտորի կոչում Վայզմանի ինստիտուտում[12]։ Նա մեկ տարի անցկացրեց որպես հետդոկտորական գիտաշխատող Ուորվիքի համալսարանում և հետազոտություններ կատարեց Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտում (MIT) 1977-1980 թվականներին։

Գիտական կարիերա խմբագրել

1980 թվականին վերադարձել է Իսրայել՝ միանալով Վայզման ինստիտուտի մաթեմատիկայի և համակարգչային գիտության ֆակուլտետին։ 2006 թվականից նաև հրավիրյալ դասախոս է Փարիզի École Normale Supérieure-ում։

Ի լրումն RSA-ի՝ Շամիրի այլ բազմաթիվ գյուտերն ու ներդրումները ծածկագրության մեջ ներառում են Շամիրի գաղտնի փոխանակման սխեման, Merkle-Hellman ուսապարկի կրիպտոհամակարգի կոտրումը, տեսողական ծածկագրությունը և TWIRL և TWINKLE ֆակտորինգային սարքերը։ Էլի Բիհամի հետ 1980-ականների վերջին հայտնաբերել է դիֆերենցիալ կրիպտովերլուծությունը, որը ընդհանուր մեթոդ էր բլոկային ծածկագրերի վրա հարձակվելու համար։ Ավելի ուշ պարզվել է, որ դիֆերենցիալ կրիպտովերլուծությունը արդեն հայտնի էր և գաղտնի էր պահվում երկու IBM-ի կողմից[13] և Ազգային անվտանգության գործակալությունը (NSA)[14]։

Շամիրը նաև ներդրում է ունեցել համակարգչային գիտության մեջ՝ գաղտնագրությունից դուրս, օրինակ՝ գտնելով 2-բավարարության համար առաջին գծային ժամանակի ալգորիթմը[15] և ցույց տալով PSPACE և IP բարդության դասերի համարժեքությունը։

Մրցանակներ և ճանաչում խմբագրել

  • 2002 թ. ACM Turing մրցանակը Ռիվեստի և Ադլեմանի հետ միասին՝ ի նշան գաղտնագրության մեջ նրա ներդրման[16]
  • Պարիս Կանելակիսի տեսության և պրակտիկայի մրցանակ;[17]
  • Իսրայելի մաթեմատիկական ընկերության Էրդոսի մրցանակ,
  • 1986 IEEE W.R.G. Baker մրցանակ[18]
  • UAP գիտական մրցանակ
  • Վատիկանի PIUS XI ոսկե մեդալ[19]
  • 2000 IEEE Koji Kobayashi Computers and Communications Award[20]
  • Իսրայելի մրցանակ, 2008 թվականին համակարգչային գիտությունների համար[21][22]
  • Վաթերլոյի համալսարանի պատվավոր DMath (մաթեմատիկայի դոկտորի) աստիճան[23]
  • 2017 (33-րդ) Ճապոնիայի մրցանակ Էլեկտրոնիկայի, տեղեկատվության և հաղորդակցության ոլորտում տեղեկատվական անվտանգության ոլորտում գաղտնագրության ոլորտում առաջամարտիկ հետազոտության միջոցով ունեցած ներդրման համար[24]
  • Թագավորական հասարակության (ForMemRS) օտարերկրյա անդամ 2018 թվականին՝ բնական գիտելիքների բարելավման գործում նշանակալի ներդրման համար[25]։
  • 2019 թվականին ընտրվել է Ամերիկյան փիլիսոփայական ընկերության անդամ։

Ծանոթագրություններ խմբագրել

  1. ↑ https://amturing.acm.org/award_winners/shamir_2327856.cfm
  2. ↑ https://awards.acm.org/kanellakis/award-recipients
  3. ↑ https://www.iacr.org/fellows/2004/shamir.html
  4. ↑ http://www.moe.gov.cn/s78/A22/xwb_left/moe_829/201802/t20180228_328136.html (չին.) — 中华人民共和国教育部.
  5. ↑ https://royalsociety.org/news/2018/05/distinguished-scientists-elected-fellows-royal-society-2018/
  6. ↑ https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/awards/recipients/kobayashi-rl.pdf
  7. ↑ https://www.amacad.org/new-members-2022
  8. ↑ https://www.ieee.org/content/dam/ieee-org/ieee/web/org/about/awards/baker_rl.pdf
  9. ↑ https://www.invent.org/inductees/adi-shamir
  10. ↑ https://www.ae-info.org/ae/User/Shamir_Adi
  11. ↑ Կաղապար:DBLP
  12. ↑ Ադի Շամիր Mathematics Genealogy Project կայքում
  13. ↑ Coppersmith, Don (1994 թ․ մայիս). «The Data Encryption Standard (DES) and its strength against attacks» (PDF). IBM Journal of Research and Development. 38 (3): 243–250. doi:10.1147/rd.383.0243. Արխիվացված (PDF) օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 15-ին. (subscription required)
  14. ↑ Levy, Steven (2001). Crypto: How the Code Rebels Beat the Government — Saving Privacy in the Digital Age. Penguin Books. էջեր 55–56. ISBN 0-14-024432-8.
  15. ↑ Even, S.; Itai, A.; Shamir, A. (1976), «On the complexity of time table and multi-commodity flow problems», SIAM Journal on Computing, 5 (4): 691–703, doi:10.1137/0205048.
  16. ↑ «A. M. Turing Award». Association for Computing Machinery. Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ դեկտեմբերի 12-ին. Վերցված է Կաղապար:Format date-ին.
  17. ↑ «ACM Award Citation / Adi Shamir». Արխիվացված է օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 6-ին. Վերցված է 2009 թ․ փետրվարի 17-ին.
  18. ↑ «IEEE W.R.G. Baker Prize Paper Award Recipients» (PDF). IEEE. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ ապրիլի 25-ին. Վերցված է Կաղապար:Format date-ին.
  19. ↑ «Pius XI Medal». www.pas.va. Վերցված է 2019 թ․ փետրվարի 21-ին.
  20. ↑ «IEEE Koji Kobayashi Computers and Communications Award Recipients» (PDF). IEEE. Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2010 թ․ նոյեմբերի 24-ին. Վերցված է Կաղապար:Format date-ին.
  21. ↑ «Israel Prize Official Site (in Hebrew) - Recipient's C.V.». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  22. ↑ «Israel Prize Official Site (in Hebrew) - Judges' Rationale for Grant to Recipient». Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ սեպտեմբերի 10-ին.
  23. ↑ «Presentation of the honorary degree at the Fall 2009 Convcation» (PDF). Արխիվացված է օրիգինալից (PDF) 2011 թ․ սեպտեմբերի 24-ին. Վերցված է Կաղապար:Format date-ին.
  24. ↑ «Laureates of the Japan Prize». Արխիվացված օրիգինալից 2017 թ․ փետրվարի 4-ին.
  25. ↑ Anon (2018). «Adi Shamir ForMemRS». royalsociety.org. London: Royal Society. Վերցված է 2018 թ․ հուլիսի 22-ին. One or more of the preceding sentences incorporates text from the royalsociety.org website where:
      "All text published under the heading 'Biography' on Fellow profile pages is available under Creative Commons Attribution 4.0 International License." --Royal Society Terms, conditions and policies Wayback Machine (արխիվացված 2016-11-11)  
 Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Ադի Շամիր» հոդվածին։
Ստացված է «https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Ադի_Շամիր&oldid=9750613» էջից