Աբովյան (քաղաք)

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Աբովյան (այլ կիրառումներ)

Աբովյան, քաղաք Հայաստանի Կոտայքի մարզում։ Բնակչությունը՝ ▼44 400 մարդ (2015)։

Քաղաք
Աբովյան
Դրոշ
Ձախից աջ՝ Սբ․ Հովհաննես եկեղեցին, քաղաքի համայնապատկերը վերևից, քաղաքի հրապարակը, Խաչատուր Աբովյանի հուշարձանը, Աբովյան քաղաքի համայնապատկերը
Երկիր	Հայաստան
Մարզ	ԿոտայքիԿոտայքի մարզ|Կոտայքի
Քաղաքապետ	Էդուարդ Բաբայան
Հիմնադրված է	1963 թ.
Առաջին հիշատակում	13-րդ դար
Մակերես	11 կմ²
ԲԾՄ	1450 մետր
Պաշտոնական լեզու	Հայերեն
Բնակչություն	▼44 400 մարդ (2015)
Ազգային կազմ	Հայեր, ռուսներ, եզդիներ, քրդեր, ասորիներ, մոլոկաններ
Կրոնական կազմ	Հայ Առաքելական եկեղեցի Ավետարանականներ
Տեղաբնականուն	աբովյանցի
Ժամային գոտի	UTC+4
Հեռախոսային կոդ	(222)
Փոստային դասիչ	2201—2208
Պաշտոնական կայք	abovyan.am
Աբովյան (քաղաք) (Հայաստան)
Աբովյան Վիքիպահեստում

Աշխարհագրություն

Քաղաքը գտնվում է ծովի մակերևույթից 1360 մ բարձրության վրա։ Գտնվում է Երևանից 10 կմ հյուսիս-արևելք և 36 կմ հարավ-արևելք մարզկենտրոն Հրազդանից։

Համարվում է Երևան քաղաքի արբանյակը։ Աբովյան քաղաքով է անցնում Երևանը հանրապետության հյուսիս-արևելքին կապող ավտոճանապարհը, որը կապում է Երևան, Աշտարակ, Հրազդան քաղաքները և շրջանի գյուղերը տանող խճուղիներ։ Աբովյանը գտնվում է Երևան-Սևան երկաթուղու հատման վայրում։ Այս պատճառով Աբովյանը երբեմն անվանում են Երևանի «հյուսիսային դարպաս»։

Ունի երկաթուղային կայարան՝ Երևան-Սևան ուղղությամբ։

Պատմություն

Աբովյանի տեղում բնակավայր է եղել հնագույն ժամանակներից։ Այստեղ հայտնաբերվել են Արամի և Արգիշտի Ա (մ.թ.ա. VIII դ.) սեպագիր արձանագրություն, քաղաքի հարավային մասում կան մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին հազարամյակի կիկլոպյան ամրոց, բնակատեղի և դամբարաններ։ Քաղաքի եզրում են գտնվում «Էլառ-Դարանի» ամրոցը (մ.թ.ա. 3-րդ-1-ին հզմ.) և Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին (Ուրուբա, Դարանի, Էլար)։

Մինչև 1961 թվականին կոչվել է Էլար. վերանվանվել է ի պատիվ Խաչատուր Աբովյանի։ Քաղաք է 1963 թվականից։ Նախաուրարտական շրջանում կոչվել է Դարանի։

Խաչատուր Աբովյանի կիսանդրին

Բնակչություն

Բնակչության մի մասը հայրենադարձվել է Իրանից 1960-70-ական թթ։ 1973 թվականի դրությամբ ուներ 28 500 բնակիչ՝ հայեր, նաև ռուսներ, ուկրաինացիներ։ Բնակչության մոտ մեկ երրորդը հայրենադարձներ են, գլխավորապես՝ Իրանից և Սիրիայից։

Ըստ 2015 թվականի մարդահամարի տվյալների՝ քաղաքի բնակչությունը կազմում է 44.400 մարդ։

Բնակչության 1873-2015 թվականների վիճակագրություն
Տարի Բնակչություն 1873 360 մարդ 1897 548 մարդ 1926 897 մարդ 1939 1024 մարդ 1959 2289 մարդ 1970 14 700 մարդ 1973 28 500 մարդ 1976 38 400 մարդ 1989 58 671 մարդ 2001 44 596 մարդ 2004 44 800 մարդ 2010 46 500 մարդ 2015 44 400 մարդ

Տնտեսություն

Խորհրդային տարիներին Աբովյանն հանրապետության ամենաարագ աճող քաղաքն էր (1963-1973 թթ. բնակչությունն ավելացել է 15 անգամ), արդյունաբերական կարևոր կենտրոն։ Արդյունաբերական արտադրանքի կեսից ավելին տալիս է ոչ մետաղատար ճշգրիտ մեքենաշինությունը, մոտ մեկ քառորդը՝ շինանյութերի, 10% սննդի արդյունաբերությունը։ Զարգանում էր էլեկտրոնային սարքաշինությունը։ Կարևոր ձեռնարկություններ էին նաև երկաթբետոնե կառուցվածքների գործարանը, շինարարական իրերի կոմբինատը, կահույքի ֆաբրիկան։ Գործում էին միութենական նշանակության արդյունաբերական ձեռնարկություններ, այդ թվում կենսաքիմիական պատրաստուկների գործարանը։

Աբովյանը սերտորեն կապված է Երևանի հետ, կատարում է քաղաք-արբանյակի դեր, միաժամանակ Երևանի հյուսիսարևելյան մերձքաղաքային գյուղատնտեսական գոտու կենտրոնն է (մսա-կաթնային և բանջարաբուծական խորհրդային տնտեսություն)։ Արագ տեմպերով է զարգանում բնակարանային շինարարությունը։ Բնակելի տարածությունը 1973-ի սկզբին շուրջ 264 հզ. մ² էր։

Աբովյանը կառուցապատվում է ժամանակակից քաղաքաշինության կանոններով, ունի լայն փողոցներ, ջրմուղ-կոյուղի, գազամուղ, հեռախոսային ցանց։

Աբովյանում հայտնաբերված են մ.թ.ա. III-II հազարամյակների բնակատեղիներ և դամբարաններ։

Աբովյանը Արցախյան պատերազմում

• Աբովյանի կամավորական ջոկատ
• Աբովյանի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ցանկ (Կոտայքի մարզ)

Քույր քաղաքներ

• Վիլյորբան, Ֆրանսիա

Արտաքին հղումներ

• Աբովյանի քաղաքապետարանի պաշտոնական էջ
• Աբովյան հեռուստաընկերություն Արխիվացված 2020-06-18 Wayback Machine
• Աբովյան քաղաքի մասին տեղեկատվություն Կոտայքի մարզպետարանի կայքում

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբովյան (քաղաք)» հոդվածին։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 1, էջ 34)։