Աբդուլլա Արիպով
Աբդուլլա Արիպով (ուզբ.՝ Abdulla Oripov, մարտի 21, 1941, Koson District, Կաշկադարյայի մարզ, Ուզբեկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - նոյեմբերի 5, 2016, Հյուստոն), ուզբեկ գրող, ուզբեկական պոեզիայի դասական[1][2], Ուզբեկստանի հերոս, Ուզբեկստանի ժողովրդական բանաստեղծ, պետական և հասարակական գործիչ։ Ուզբեկստանի Հանրապետության պետական օրհներգի տեքստի հեղինակը։
Աբդուլլա Արիպով ուզբ.՝ Abdulla Oripov | |
|---|---|
 | |
| Ծնվել է | մարտի 21, 1941 |
| Ծննդավայր | Koson District, Կաշկադարյայի մարզ, Ուզբեկական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
| Վախճանվել է | նոյեմբերի 5, 2016 (75 տարեկան) |
| Վախճանի վայր | Հյուստոն |
| Մասնագիտություն | բանաստեղծ, քաղաքական գործիչ և լրագրող |
| Լեզու | ուզբեկերեն |
| Քաղաքացիություն |  ԽՍՀՄ և  Ուզբեկստան |
| Պարգևներ |     և  |
| Աբդուլլա Արիպով Վիքիդարանում | |
 Abdulla Oripov (poet) Վիքիպահեստում | |
Կենսագրություն խմբագրել
Աբդուլլա Արիպովը ծնվել է 1941 թվականին Կաշկադարյայի մարզի Կասանի շրջանի Նեկուզ գյուղում։ Նրա հայրը՝ Օրիֆբոյ Ուբայդուլլա ուղլին, եղել է տեղի կոլտնտեսության նախագահը։ Ընտանիքում եղել է ութ երեխա՝ չորս տղա և չորս աղջիկ. Աբդուլլա Արիպովը եղել է տղաներից ամենակրտսերը։ 1958 թվականին ոսկե մեդալով ավարտելով միջնակարգ դպրոցը՝ Աբդուլլա Արիպովը շարունակել է կրթությունը Տաշքենդի պետական համալսարանի ուզբեկական բանասիրության լրագրության բաժնում։
1963 թվականին գերազանցությամբ համալսարանն ավարտելուց հետո Աբդուլլա Արիպովը եղել է խմբագիր «Ёш гвардия» հրատարակչությունում, խմբագիր ու գլխավոր խմբագիր (1967-1974) Գաֆուր Գուլյամի անվան գրականության ու արվեստի հրատարակչությունում, բաժնի վարիչ (1974-1976) «Արևելքի աստղ» ամսագրում։ 1976 թվականից մինչև 1982 թվականն Աբդուլլա Արիպովը եղել է Ուզբեկստանի գրողների միության գրական խորհրդատու, Տաշքենդի մարզի բաժնի քարտուղար (1982-1983), «Գուլխան» ամսագրի գլխավոր խմբագիր (1983-1985), 1985 թվականից՝ Ուզբեկստանի գրողների միության քարտուղար, իսկ 1996 թվականից մինչև 2009 թվականը՝ նախագահ։ 1988 թվականին նշանակվել է Ուզբեկստանի հեղինակային իրավունքի պաշտպանության հանձնաժողովի նախագահի պաշտոնում[3]։
Աբդուլլա Արիպովը եղել է Օլիյ Մեջլիսի առաջին ու երկրորդ գումարումների պատգամավոր, սենատոր (25 հունվարի, 2005)[4]։
1998 թվականին Աբդուլլա Արիպովին շնորհվել է Ուզբեկստանի հերոսի կոչում։
Աբդուլլա Արիպովը մահացել է ծանր հիվանդությունից հետո՝ 2016 թվականի նոյեմբերի 5-ին ԱՄՆ-ում[5]։ Թաղվել է Տաշքենդի «Չիգատայ» գերեզմանատանը[6]։
Աբդուլլա Արիպովն ունեցել է հինգ դուստր և մեկ որդի։
Ստեղծագործություն խմբագրել
Իր առաջին բանաստեղծությունը, որ կոչվում է «Թռչուն», Աբդուլլա Արիպովը գրել է համալսարանում սովորելու տարիներին։ 1965 թվականին լույս է տեսել նրա բանաստեղծությունների առաջին ժողովածուն՝ «Փոքրիկ աստղիկ»։ Դրան հետևել են «Կուզլարիմ յուլինգդա» (1967), «Սիրելի մայրիկ» (1969), «Աղբյուր», «Իմ ոգին» (1971), «Ուզբեկստան» (1972), «Զարմանք» (1974), «Հայրենիքի քամին» (1974), «Գթասրտություն» (1979), «Անցած տարիների երազանքը» (1984), «Վստահության կամուրջներ» (1989), «Մունոժոտ» (1992), «Խաժ դավթարի» (1995), «Սայլանմա» (1996) ժողովածուները։
Աբդուլլա Արիպովը հեղինակել է «Ճանապարհ դեպի դրախտ»(1978), «Բժիշկն ու մահը» (1980), «Ռանժկոմ», «Մեծ Թիմուև» («Սոխիբկիրոն») (1996) պոեմները[7]։
2000-2001 թվականներին հրատարակվել է Աբդուլլա Արիպովի «Ընտրյալ ստեղծագործությունների» քառահատոր ժողովածուն։
Աբդուլլա Արիպովը Ուզբեկստանի Հանրապետության պետական օրհներգի տեքստի հեղինակն է, որն ընդունվել է 1993 թվականի դեկտեմբերի 10-ին Ուզբեկստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի տասնմեկերորդ նիստում։
Բանաստեղծն ուզբեկերեն է թարգմանել Դանթե Ալիգիերիի «Աստվածային կատակերգությունը», Նիկոլայ Նեկրասովի, Լեսյա Ուկրաինկայի, Տարաս Շևչենկոյի, Կայսըն Կուլիևի ու բազմաթիվ այլ հեղինակների ստեղծագործությունները։
Պարգևներ խմբագրել
- Ուզբեկստանի հերոս (1998)
- Ուզբեկական ԽՍՀ ժողովրդական բանաստեղծ (1983)
- Ժողովուրդների բարեկամության շքանշան (15 օգոստոսի, 1991)[8]
- «Պատվո նշան» շքանշան (16 նոյեմբերի, 1984)
- «WIPO Creativity Award» ոսկե մեդալ (2007)[9]
- Իտալիայի աստղ պատվավոր միջազգային շքանշան (2015)[10]
- Ուզբեկական ԽՍՀ Խամզայի անվան պետական մրցանակ (1983)
- Ուզբեկստանի Ալիշեր Նովոիի անվան պետական մրցանակ (1994)
Ծանոթագրություններ խմբագրել
- ↑ Новые стихи узбекского мастера
- ↑ Абдулла Арипов на Литература.уз Արխիվացված 2015-11-24 Wayback Machine
- ↑ Աբդուլլա Արիպով (ուզբ.)
- ↑ «Абдулла Арипов». Արխիվացված է օրիգինալից 2015 թ․ նոյեմբերի 27-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 10-ին.
- ↑ Скончался поэт Абдулла Орипов
- ↑ «В Ташкенте прошли похороны народного поэта Абдуллы Арипова». Արխիվացված է օրիգինալից 2017 թ․ ապրիլի 28-ին. Վերցված է 2018 թ․ օգոստոսի 10-ին.
- ↑ Биография Абдуллы Арипова Արխիվացված 2015-11-27 Wayback Machine
- ↑ «Ведомости Съезда народных депутатов СССР и Верховного Совета СССР», № 34 за 1991 год, ст. 975
- ↑ Абдуллу Арипова наградили орденом Звезды Италии
- ↑ Абдулла Арипов удостоен ордена «Звезда Италии» Արխիվացված 2015-11-21 Wayback Machine
Արտաքին հղումներ խմբագրել
 | Վիքիդարանն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբդուլլա Արիպով» հոդվածին։ |
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Աբդուլլա Արիպով» հոդվածին։ |